Zobacz bezcenne pergaminy odzyskane z Niemiec. Wyjątkowa wystawa w Warszawie |
W Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie można zobaczyć bezcenny zespół średniowiecznych pergaminów zakonu krzyżackiego, które po ponad 80 latach wróciły do Polski. Wystawa „Z powrotem w domu. Wystawa odzyskanych przez Polskę pergaminów zakonu krzyżackiego z XIII-XV wieku” potrwa do 11 stycznia 2026 r. i będzie pierwszą taką prezentacją tych dokumentów dla publiczności od czasów II wojny światowej.
Powrót po 84 latach
Dokumenty zostały odzyskane z Niemiec dzięki staraniom Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego i na początku grudnia 2025 r. powróciły do kraju. 3 grudnia odbyła się ich uroczysta ceremonia zwrotu do zbiorów AGAD na Zamek Królewski w Warszawie. Teraz, zaledwie kilkanaście dni później, zostaną udostępnione szerokiej publiczności w historycznych wnętrzach archiwum przy ul. Długiej 7 - dokładnie tam, gdzie były przechowywane przed wojną.
Średniowieczne źródła sporów i władzy
Odzyskany zbiór obejmuje pergaminy z lat 1215-1455, wystawione przez papieży, cesarzy, królów i książąt. Dokumenty dotyczą kluczowych zagadnień relacji polsko-krzyżackich: sporów granicznych, uprawnień Zakonu, organizacji władzy, prawa lennego, arbitraży królewskich oraz interwencji Stolicy Apostolskiej. To źródła fundamentalne dla badań nad dziejami państwa polskiego i Zakonu Krzyżackiego.
Na mocy traktatu krakowskiego z 1525 r. pergaminy stanowiły własność króla i Korony Polskiej i do 1941 r. znajdowały się w AGAD. W czasie okupacji niemieckiej zostały wywiezione do Pruskiego Archiwum Państwowego w Królewcu. Ich powrót po ponad ośmiu dekadach ma wymiar zarówno naukowy, jak i symboliczny.
Najważniejsze dokumenty na wystawie
Zwrot zrabowanych dóbr kultury. Do Polski wracają dokumenty polsko-krzyżackie z XIII-XV wieku / fot. mkidn.gov.pl
Wśród prezentowanych pergaminów znalazły się m.in.:
- akty nadania Zakonowi ziemi chełmińskiej i dobrzyńskiej przez Konrad Mazowiecki, od których rozpoczęła się obecność Krzyżaków na ziemiach polskich i wielowiekowy konflikt,
- Złota Bulla cesarza Fryderyk II z 1226 r., potwierdzająca i rozszerzająca przywileje Zakonu,
dokumenty z okresu wojny polsko-krzyżackiej 1409-1411, w tym bulla papieża Aleksandra V z 23 stycznia 1410 r., wzywająca wielkiego mistrza Ulryk von Jungingen do zachowania pokoju z królem Władysław Jagiełło, - traktat pokojowy znad jeziora Mełno z 1422 r., opatrzony aż 113 pieczęciami, będący jednym z kamieni milowych na drodze do upadku państwa zakonnego.
Informacje praktyczne
Wystawa potrwa od 19 grudnia 2025 r. do 11 stycznia 2026 r. i będzie dostępna w dni powszednie oraz w weekendy. Ze względu na okres świąteczny godziny otwarcia w poszczególnych dniach są zróżnicowane - organizatorzy zachęcają do zapoznania się ze szczegółowym harmonogramem przed wizytą. W programie przewidziano także wykłady i oprowadzania kuratorskie.
Wstęp na wystawę jest wolny. To rzadka okazja, by z bliska zobaczyć autentyczne średniowieczne pergaminy, ich pieczęcie i sygnatury - dokumenty, które przez stulecia współtworzyły historię Polski i Europy Środkowej, a dziś symbolicznie wróciły „do domu”.
Lubisz czytać nasze historie?
Na historia.org.pl codziennie opowiadamy dzieje Polski i świata tak, jak na to zasługują - rzetelnie, pasjonująco, z szacunkiem do faktów. Ale żadna opowieść nie przetrwa bez tych, którzy chcą jej słuchać i ją wspierać.
Postaw nam wirtualną kawę - to darowizna, która realnie pomaga nam działać dalej. To dzięki takim gestom możemy nadal pisać o zwycięstwach, bohaterach i wydarzeniach, które zbudowały naszą tożsamość.
Znajdujące się w portalu artykuły nie zawsze prezentują opinie zgodne ze stanowiskiem całej redakcji. Zachęcamy do dyskusji nad treścią przeczytanych artykułów, by to zrobić wystarczy podać swój nick i wysłać komentarz. O naszych artykułach możesz także porozmawiać na naszym forum. Możesz także napisać własny artykuł i wysłać go na adres naszej redakcji.
