Kleopatra

Patrząc na imię Kleopatry od razu przychodzi nam na myśl starożytny Egipt. Kleopatra (jak wszyscy wiemy) była silnie związana z tym państwem, lecz nie możemy powiedzieć, że miała Egipskie pochodzenie. W rzeczywistości była greczynką. Wywodziła się z XXX ostatniej dynastii faraonów Ptolemeuszy. Jej rodzina nie miała zbyt ciekawej historii. Ostatnim wielkim faraonem z tej dynastii był Ptolemeusz III. Podbił on Babilonię, Persję i wrócił do kraju ze skarbami zagrabionymi niegdyś Egiptowi. Po jego śmierci dynastia zaczęła podupadać. Ptolemeusz IV był bardzo bezlitosny. Zamordował swojego brata, matkę i wuja, zaś Ptolemeusz XII zaniedbywał obowiązki faraona całymi dniami grywając na flecie. Był to ojciec Kleopatry. Kleopatra urodziła się w Aleksandrii. Było to jedno z najpiękniejszych miast świata starożytnego. Posiadało wiele świątyń, pałaców, latarnię morską (jeden z siedmiu cudów świata), bibliotekę oraz renomowana szkołę medyczną. Miasto to było odcięte od reszty Egiptu od południa poprzez bagna, a od północy przez morze śródziemne. Aleksandria w owych czasach była bardzo dziwnym miejscem. Panowało tam przemieszanie kultur rzymskiej, greckiej i egipskiej. Nic dziwnego, ze na obeliskach możemy dostrzec egipskiego boga z głową rzymskiego byka centauriona. Były to skomplikowane czasy. Już od najmłodszych lat Kleopatra interesowała się kulturą Egipską. Towarzyszyła swemu ojcu w wyjazdach politycznych. Jedną z najważniejszych była wyprawa do Memfis - ówczesnej stolicy, gdzie zobaczyła świętego byka Apisa czczonego przez Egipcjan i uważanego za boga. Tam Kleopatra po raz pierwszy usłyszała brzmienie języka egipskiego. Prawdopodobnie był to śpiew kapłanów. Właśnie tutaj w Memfis postanowiła nauczyć się tego języka oraz poznać pradawną religię.Kleopatra miała osiemnaście lat, kiedy zmarł jej ojciec. Zgodnie z jego wolą miała ona rządzić Egiptem wspólnie z bratem Ptolemeuszem, jednak rodzeństwo nienawidziło się. Tak więc natychmiast rozpoczęły się kłótnie.Starożytny Egipt był bardzo potężnym państwem. Miał nieograniczone zasoby zboża i posiadał największe bogactwa. Walką o władzę w tym państwie zainteresował się dyktator Rzymu Juliusz Cezar. Zamieszkał w pałacu w Aleksandrii i wezwał do siebie Ptolemeusza oraz Kleopatrę. Młoda królowa obawiała się, że Ptolemeusz może chcieć ją zgładzić, dlatego musiała znaleźć sposób na pozyskanie Cezara. W kilka dni po wizycie w pałacu nawiązało się między nimi silne uczucie. Wiele filmów, książek czy legend ukazuje Kleopatrę jako piękną, ponętną królową, która uwiodła rzymskiego władcę. Co tak naprawdę go zauroczyło? Czy była to piękność Kleopatry? Z pewnością nie. Możemy to stwierdzić na podstawie jednej z rzeźb. Wyglądała ona raczej zwyczajnie. Włosy są spięte w prosty kok to klasyczne greckie uczesanie bardzo praktyczne, ale trudno sobie wyobrazić, że mogłoby zachwycić rzymskiego generała. Wiemy ze starożytnych źródeł, że miała lekko rudawe włosy. Nos jest troszkę za długi i zakrzywiony na końcu, a jej usta są raczej mało zmysłowe. Nie nosi żadnej biżuterii, nie ma kolczyków, ani naszyjnika. Starożytne źródła przekazują nam, że była inteligentna, mądra, czarująca, znała języki obce, a oprócz tego wykazywała ogromna determinację w działaniu. Nie uroda, ale właśnie ta zadziwiająca kombinacja jej zdolności uczyniła z Kleopatry najsłynniejszą kobietę w historii. Kleopatra była świetnie wykształcona i miała wiele śmiałych pomysłów. Rządziła wspólnie z Cezarem. Nie zapomniała jednak o Egipcie i Aleksandrii. Przywiązywała do tych miejsc wielką wagę. Była dobrą królową. Dbała o rozwój kulturalny. Pielęgnowała zabytki i świątynie. Dążyła do rozwoju religii oraz języka egipskiego. Najbardziej ceniła sobie bibliotekę w Aleksandrii. Znajdowało się tam pół miliona dzieł. Sam indeks był umieszczony na stu dwudziestu kartach papirusu. Prawdopodobnie znajdowały się tam brakujące manuskrypty Arystotelesa, Platona. Całe jedno pomieszczenie zajmowały rękopisy Homera. Być może były tu wczesne manuskrypty starego testamentu. Niestety biblioteka długo nie przetrwała spłonęła podczas walk Egipcjan z wrogami. Kleopatra bardzo to przeżyła. Niewątpliwie była to jedna z większych tragedii w jej życiu. W końcu udało jej się zastąpić dwieście tysięcy rękopisów. Kleopatra szybko otrząsnęła się po stracie biblioteki. Do Egiptu niebawem miał ponownie przybyć Juliusz Cezar. Został ugoszczony w najznakomitszym pałacu w Aleksandrii. Królowa postanowiła zabrać go w podróż po Egipcie. Odwiedzili między innymi Gizę, gdzie Cezar mógł oglądać piramidy i sfinksa, które wtedy liczyły ponad 2500 lat. W trakcie tej właśnie wyprawy Kleopatra zaszła w ciążę. Wkrótce urodziła syna dała mu po ojcu rzymskie imię Cezarion - mały Cezar. Kleopatra do końca życia miała wiązać z nim swoje ambicje. Miała nadzieję, że zawładnie on kiedyś imperium o wiele większym niż imperium Rzymu. Cezar wracając do swojego państwa zabrał ze sobą Kleopatrę wraz z Cezarionem. Czekał tam na nich piękny dom wybudowany przez Cezara na dowód miłości do Egipskiej królowej. Kiedy Cezar powrócił do Rzymu świętował swoje zwycięstwo organizując paradę. Sunęły za nim sanie wyładowane skarbami, które przywiózł ze swojej wyprawy. Były to skarby, jakich Rzym jeszcze nie widział. Dzięki nim można było zbudować wiele nowych sklepów, domów i świątyń, z których jedna była przeznaczona dla Kleopatry. Skarby nie zostały zainwestowane wyłącznie w budowę. Mieszkańcy otrzymali spore ilości zboża, oliwy oraz pieniędzy. W paradzie uczestniczyła jeszcze jedna osoba. Była to znienawidzona siostra Kleopatry - Arsinoe. Zakuto ją w złote kajdany oraz ukazano jako zdobycz wojenną. Kleopatra musiała mieć wtedy mieszane uczucia. Arsinoe była jej wrogiem pokonanym przez jej kochanka, jednak z drugiej strony była również Ptolemeuszem pokonanym przez Rzym, a Kleopatra kochała Cezara, a nie jego imperium. To wydarzenie miało być czymś, czego miała nie zapomnieć do końca życia. Po spędzeniu dwóch lat w Rzymie Kleopatra była bardzo bliska celu, do którego uparcie dążyła. Była najpotężniejsza kobietą związaną z najpotężniejszym władcą. Było prawie pewne, że Cezarion odziedziczy rzymskie ziemie. Jednak nie podobało się to ludziom, którzy współwładali Rzymem zasiadając w senacie. W Egipcie panowało przekonanie, że faraon ma boskie pochodzenie. Senat obawiał się, że Cezar pod wpływem kultury Egipskiej zacznie uważać się za boga i będzie chciał rządzić samowładnie jak król. Było to sprzeczne z panującym wtenczas ustrojem - republiką. Obrońcy republiki uknuli spisek i 15 marca 44 r. przed nasza erą zamordowali władcę Rzymu. Kleopatra nie miała za wiele czasu żeby opłakiwać Cezara. W obliczu nadciągającej wojny o władzę między Markiem Antoniuszem - jej sprzymierzeńcem, a Oktawianem, zmuszona była wrócić do kraju. Podczas nieobecności królowej gospodarka Egiptu podupadła. Rządzili tam Grecy, którzy wprowadzili system podobny do niewolnictwa. Na chłopów narzucano coraz to większe podatki. Ponadto wzrosła inflacja i zubożała administracja kraju. Dla Kleopatry obecnie najważniejsze było doprowadzenie Egiptu do poprzedniej świetności. Nastąpiła reforma systemu. Stał się on bardziej wydajny, a korupcja zmniejszyła się. Poprawiło to życie zarówno greków jak i Egipcjan. Ledwie Kleopatra zdołała otrząsnąć się po śmierci Cezara zakochała się ponownie. Marek Antoniusz przeprowadził kampanię, dzięki której został władcą wschodniego imperium, lecz jeśli chciał rządzić całym państwem musiał pokonać swojego wroga Oktawiana. W tym celu postanowił zawrzeć sojusz z Kleopatrą, potrzebował bowiem bogactwa Egiptu. Tak więc wezwał ją do Tarsus miasta na tureckim wybrzeżu. Nie zareagowała natychmiast wyruszyła do Tarsus, gdy uznała, że jest gotowa, a zrobiła to w swoim niepowtarzalnym stylu. Sojusz miał przynieść korzyść również Kleopatrze. Antoniusz miał szanse na podbój zachodniego imperium, a wtedy Cezarion zostałby jego następcą. Podobnie jak Cezar, Antoniusz uległ czarowi Kleopatry i zostali kochankami. Skutkiem ich związku było przyjście na świat bliźniąt. Jednak niedługo po tym marzenia królowej ponownie legły w gruzach. Antoniusz musiał opuścić Egipt i wyruszyć na wojnę do swojego imperium. Właśnie tam poślubił Oktawię. Można byłoby tłumaczyć, że ślub odbył się ze względów politycznych, jednak dla Kleopatry i tak okazał się bolesnym uczuciem. W okresie załamania zwróciła się ona ku religii. Religię w starożytnym Egipcie możemy określić jako umowę między Bogiem a faraonem. Jeśli Bogowie otrzymywali odpowiednie dary zapewniali Egiptowi bezpieczeństwo i zamożność. Obowiązkiem Kleopatry było dopilnować żeby wszystkie ceremonie przebiegały prawidłowo, a świątynie były miejscami, w których się to odbywało. Większość tych ceremonii była prowadzona przez kapłanów, jednak w najważniejszych uroczystościach Kleopatra brała udział osobiście. Miały one następujący przebieg: Rano zdejmowano pieczęć z bram świątyni, otwierano na oścież drzwi oraz odsłaniano posąg bogini. Następnie składano dary między innymi żywność, kwiaty i wonne olejki. Recytowano modlitwy, śpiewano pieśni, palono kadzidła. Kiedy już zakończono wszystkie te czynności ludzie powracali do swoich codziennych zajęć. Oświcie kapłani zdejmowali posągi wszystkich bóstw i w świętej procesji przenosili je na dach w świątyni na ceremonię zwaną świętym dyskiem. Tam bogowie wystawiani byli na pierwsze promienie słońca. Jeśli te rytuały zostały odprawione przez resztę roku Egipt mógł mieć zapewniony dobrobyt. Z ceremonii pozostała tylko jedno malowidło przedstawiające królową składającą dary bogom. Zwykle władczyni towarzyszył faraon. U boku Kleopatry znalazł się Cezarion. Dla Cezariona była szykowana o wiele wspanialsza przyszłość niż rządzenie Egiptem. Miał on rządzić całym światem. Po trzech latach w życiu Kleopatry ponownie pojawił się Marek Antoniusz. Brakowało mu środków do dalszej walki z Oktawianem, dlatego zwrócił się ku Egiptowi. Zaproponował więc Kleopatrze spotkanie. Po kilku dniach namysłu królowa przyjęła propozycję, ponieważ nadal kochała Antoniusza. Kontrakt miał przynieść zysk również dla jej państwa. W zamian za złoto Egipt otrzymał całą Arabię, kopalnie miedzi na Cyprze i Turkusów na Synaju, całą Armenię, pola zbożowe w północnej Afryce i najważniejsze porty Fenicji. W kontrakcie była także mowa o małżeństwie. Rzymskim władzom bardzo się to nie spodobało. Odebrano im terytoria, o które ludzie walczyli i ginęli. Oktawian wykorzystał to i zmobilizował swoją armie, co doprowadziło do ostatecznego starcia. Bitwa pod Akcjum rozegrała się w 31r.p.n.e. u wybrzeży Grecji. Wzięła w niej udział cała flota Antoniusza oraz sześćdziesiąt statków Egipskich, wraz z okrętem plagowym, na którym płynęła Kleopatra. Po wielogodzinnych zmaganiach szala zwycięstwa zaczęła przechylać się na stronę Oktawiana. Kleopatra postanowiła wycofać się z pola bitwy. Antoniusz zobaczywszy odpływający statek królowej podążył w jej ślady. Nie potrafił już sobie samodzielnie poradzić jak inni wielcy generałowie. W drodze powrotnej kazał się wysadzić na osamotnionej plaży. Tam popadł w ponury nastrój. Kiedy Antoniusz coraz bardziej pogrążał się w rozpaczy Kleopatra zaczęła działać. Miała jeszcze jeden plan w zanadrzu. Chciała przeciągnąć swoją flotę drogą lądową nad morze czerwone i uciec ze swoimi dziećmi do Indii. Jednak jej plany legły w gruzach, ponieważ zbuntowana ludność podpaliła jej flotę i wszystkie okręty pochłonął ogień. Nie było już ratunku. Do Aleksandrii wkraczały wojska Oktawiana. Było pewne, że Kleopatra i Antoniusz prędzej czy później zostaną skazani na śmierć. Załamanie Antoniusza doprowadziło do tego, że rzucił się na swój miecz. Przywieziono go do Kleopatry i zmarł w jej ramionach. Kleopatra szykowała się do własnej śmierci. Oktawian nie chciał do tego dopuścić. Jego głównym celem było upokorzenie królowej przed całym imperium. Wszystkie rzeczy dostarczane do wnętrza grobowca były dokładnie przeglądane. Jednak Kleopatrze udało się przechytrzyć Oktawiana. Jedna z służących wniosła kobrę królewską ukrytą w koszu z jabłkami. Kiedy Oktawian wszedł do grobowca zastał Kleopatrę lezącą na złotym łożu ubraną w królewskie szaty. W ręku trzymała berło, a na głowie miała koronę były to pradawne insygnia faraonów. Kobra - symbol władzy, który chronił królów i królowe przez trzy tysiące lat zadziałał po raz ostatni ratując ostatniego z faraonów przed upokorzeniem. Wkrótce Cezarion został zamordowany przez Oktawiana, a bliźnięta wywiezione na wychowanie do Rzymu.

Wraz z Kleopatrą umarła najwspanialsza cywilizacja w historii świata. Aleksandria przestała być ośrodkiem wiedzy. Jej biblioteka i piękne pałace pogrążyły się w morzu. Wspaniałe świątynie Egiptu opustoszały i pochłonęła je pustynia. Pradawne rytuały kapłanów na zawsze odeszły w zapomnienie. Ich język przestał istnieć. Ale Kleopatra, kobieta która zaryzykowała grę o wszystko i przegrała nigdy nie została zapomniana. Podczas gdy imiona wielkich faraonów Egiptu zatarły się w ludzkiej pamięci, jedno imię przetrwało poprzez wieki.