Ustrój polityczno - społeczny Aten

IX w. p.n.e. Zespolenie rozbitej na drobne gminy Attyki w państwo, którego centrum politycznym było miasto-państwo Ateny. Proces stopniowego tworzenia się państwa ateńskiego zakończył się mniej więcej w początku VI w. p.n.e. W tym też czasie doszło ono do dużego znaczenia w Grecji.

Początkowo na czele państwa stał król (basileus), który był zarazem naczelnym wodzem. Jednakże arystokracja rodowa (eupatrydzi) stopniowo ograniczała jego władzę i czas panowania. Początkowo do 10 lat, a potem do 1 roku (początek VIII w. p.n.e.). Wreszcie podzielono jego funkcję między 3 obieranych co roku archontów. Eponymos sprawował zwierzchnią władzę administracyjną, od jego imienia nazywano dany rok. Basileus był naczelnym kapłanem. Polemarchos - naczelnym wodzem. W VII w. p.n.e. dodano jeszcze 6 archontów sędziów (tesmotetów), a w VI w. p.n.e. dziesiątego - sekretarza. Najwyższą władzą kontrolną był areopag, czyli rada złożona z byłych archontów. Archonci byli wybierani spośród eupatrydów.

Potęga możnych rodów attyckich opierała się głównie na posiadłościach ziemskich, na organizacji rodowej. Wielką część ludności stanowili właściciele drobnych posiadłości (geomoroi), rzemieślnicy (demiurogi) i kupcy. Oprócz obywateli istniała liczna grupa - metojkowie. Byli to cudzoziemcy i ich potomkowie zamieszkujący w Atenach na stałe, ludzie wolni nie posiadający praw obywatelskich, lecz zobowiązani do świadczeń na rzecz państwa. Zajmowali się przeważnie rzemiosłem, handlem i bankierstwem. Najniższą warstwą społeczną byli niewolnicy, których liczba z każdym stuleciem wzrastała.

Źródło: 

1. 1. Stanisław Arnold, Władysław Kurkiewicz, Adam Tatomir, Wiesław Żurkowski, Dzieje Świata, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1976.