„Broń wojsk polskich w okresie średniowiecza” - M. Bogacki - recenzja

Broń wojsk polskich w okresie średniowiecza dr Michała Bogackiego to kolejna próba podejścia do bardzo eksploatowanego tematu. Dr Bogacki jest adiunktem w Zakładzie Historii Wojskowej Instytutu Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Zajmuje się historią wojskowości średniowiecznej i nowożytnej. Jego najnowsza książka jest wynikiem badań prowadzonych w ostatnich latach.

Średniowieczny wojownik kojarzy nam się przede wszystkim, z jegomościem odzianym od stóp do głów w lśniące blachy i pędzącym na rosłym rumaku. Taki uproszczony obraz nie dopuszcza zmian, które następowały w bardzo długim okresie wieków średnich. W rzeczywistości zmiany, które następowały było ogromne, a na lśniącą zbroję nie każdy mógł sobie pozwolić, szczególnie we wczesnym średniowieczu. Temat jest więc bardzo obszerny i zdawać by się mogło, dobrze znany. Mimo to ciągłe badania ujawniają nieznane dotąd fakty.

Autor w swojej pracy posiłkuje się przede wszystkim klasycznymi już dziełami (między innymi, profesora Andrzeja Nadolskiego), oraz wiedzą najnowszą z tej dziedziny. Największą wartością dzieła jest właśnie uwzględnienie najnowszych wyników badań, oraz częste powoływanie się na dostępne źródła, których wiele dostarcza archeologia. Autor będąc zapalonym miłośnikiem wojskowości średniowiecznej, stara się pokazać w pełni złożoność i różnorodność epoki w tej sferze. Nie stosuje uproszczeń, których wiele nagromadziło się przy tak popularnym temacie. Sam zresztą pisze o wątpliwej wartości merytorycznej wielu prac popularnonaukowych powstałych w ostatnich latach. Często występuje tam wiedza zdezaktualizowana, a autorzy powielają dawne mity lub wręcz kreują nowe. Dlatego „Broń wojsk polskich w okresie średniowiecza” nabiera tak dużego znaczenia, jako praca w pełni historyczna.

W krótkim wstępie autor stara się przedstawić podstawowe podziały uzbrojenia, oraz fachową terminologię. Dzieło właściwe dzieli się na trzy części. Jest to podział chronologiczny, mamy więc czasy pierwszych Piastów, czyli lata 960-1138, potem rozbicie dzielnicowe (1138-1320), by wreszcie zagłębić się okres rozkwitu polskiego średniowiecza w latach 1320-1501. Rozdziały podzielone są bardzo schematycznie. Opisywane są kolejne typy uzbrojenia: broń biała, drzewcowa, obuchowa, miotająca, hełmy, tarcze i pancerze w omawianym okresie. Autor oprócz tego omawia zastosowanie konia i ekwipunku jeździeckiego takiego jak strzemiona, ostrogi, czy podkowy. Porusza też temat machin wojennych i ich przydatność przy oblężeniach. Ponad to sprawnie objaśnia zagadnienia związane z organizacją zaopatrzenia w broń, jej produkcją i kosztami. Stosując typologie broni wykazuje jakich konkretnie jej rodzajów używano, oraz skąd przybyły na tereny Polski. Cała książka usiana jest wieloma ilustracjami, które znakomicie obrazują omawiany temat. Są to ryciny pochodzące ze wcześniej wydawanych prac, ale opatrzone aktualnym komentarzem. Przy każdej zamieszcza stosowny opis wraz z datowaniem. Najpełniejsze opisy odnoszą się oczywiście do wieków XIV i XV, natomiast wiek X obfituje raczej w wiele hipotez, które wymagają jeszcze szczegółowych wyjaśnień.

Książka dr Bogackiego zapoznaje czytelnika z tematyką wojskowości średniowiecznej w sposób przejrzysty i niezbyt skomplikowany. Jako że jest to pozycja skierowana do wszystkich miłośników tematu, napisana została stylem popularnonaukowym. Każdy z tematów można rozszerzyć sięgając po bardziej szczegółowe pozycje tyczące się konkretnych zagadnień. Autor stworzył syntezę zamkniętą w ramach polskich wieków średnich. Jest to pozycja ze wszech miar godna polecenia, zarówno dla laików jak i dla znawców tematu. W sposób przejrzysty przedstawia całokształt osiągnięć z dziedziny historii wojskowości średniowiecznej na ziemiach polskich.

Plus minus:
Na plus:
+ bardzo przystępny język
+ uwzględnienie wyników najnowszych badań
+ pomocne ryciny i tabele
+ dobra bibliografia dla zainteresowanych tematem
Na minus:
- niektóre zagadnienia tylko zarysowane

Tytuł: Broń wojsk polskich w okresie średniowiecza
Autor: Michał Bogacki
Wydawca: Replika
Data wydania: 2009
ISBN/EAN: 978-83-60383-12-4
Liczba stron: 344
Cena: ok. 35 zł
Ocena recenzenta: 8/10