Relacja z XIX Targów Książki Historycznej

XIX Targi Książki Historycznej to jedyna tego typu impreza w kraju i jedne z największych w Polsce targów książkowych. Corocznie tłumy zwiedzających i ilość wystawców potwierdza znaczenie tej imprezy. Podobnie było i w tym roku. Stoiska wydawnictw i portali historycznych, które coraz wyraźniej zaznaczają swoją obecność na targach uzupełniały stoiska muzealne. W trakcie Targów zorganizowano wiele imprez towarzyszących jak np. panel dyskusyjny poświęcony historii w internecie.

Laureaci nagród za monografie naukowe, z lewej dr Maciej Mycielski / fot. Sebastian Pawlina

Nagrody Klio

Tradycyjnie Targi rozpoczynają się wręczeniem prestiżowej nagrody KLIO. Nagrodę I stopnia w kategorii autorskiej otrzymał Grzegorz Krzywiec za książkę Szowinizm po polsku. Przypadek Romana Dmowskiego (1886-1905) (Neriton i IH PAN). Nagrodę II stopnia otrzymała Justyna Olko za publikację Meksyk przed konkwistą (PIW), a nagroda III stopnia powędrowała do Tomasza Sylwiusza Cerana, autora książki Świat idei Jacka Kuronia (Wydawnictwo Naukowe PWN). W kategorii monografii naukowych nagrodą I stopnia wyróżniony został Maciej Mycielski za książkę Rząd Królestwa Polskiego wobec sejmików i zgromadzeń gminnych 1815-1830 (WUW), nagroda II stopnia przypadła w udziale Beacie Wojciechowskiej i jej pozycji pt. Ekskomunika w Polsce średniowiecznej. Normy i funkcjonowanie (Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego), natomiast nagroda III stopnia trafiła do Pawła A. Jeziorskiego za publikacjęMargines społeczny w dużych miastach Prus i Inflant w późnym średniowieczu i wczesnych czasach nowożytnych (Wydawnictwo Naukowe UMK i Towarzystwo Naukowe w Toruniu). Szczegółowa lista zwycięzców i relacja z wręczenia nagród KLIO dostępna jest w naszym artykule: Nagrody KLIO wręczone!

Literatura militarna - panel

W piątek około godziny 16:30 odbył się panel dyskusyjny, na którym można było się sporo dowiedzieć o literaturze militarnej. Magdalena Kozak (Nocarz, Renegat, Nikt i najnowszy Fiolet, z wykształcenia lekarka, leczyła Naszych żołnierzy na VII zmianie w Afganistanie) i Marcin Ciszewski (www.1939.com.pl,www.1944.waw.pl, Major oraz Mróz) odpowiadali na pytania Anny Brzezińskiej (Agencja Wydawnicza RUNA). Autorzy opowiadali o swoich inspiracjach i uchylili rąbka tajemnicy, jeśli chodzi o przyszłe plany wydawnicze.

Poznańczycy w wojnie polsko-bolszewickiej 1919–1921 - prezentacja

W drugi dzień Targów odbyła się prezentacja książki Poznańczycy w wojnie polsko-bolszewickiej 1919–1921 pióra Bartosza Kruszyńskiego. Stowarzyszenie Grupa Rekonstrukcji Historycznej 3. Bastion Grolman w trakcie ciekawej prezentacji książki pokazywała mundury i wyposażenie wojsk wielkopolskich.

Dyskusja o historii Samorządu Studenckiego Uniwersytetu Warszawskiego

Jednym z pierwszych wydarzeń trzeciego dnia targów był panel dyskusyjny poświęcony historii Samorządu Studenckiego Uniwersytetu Warszawskiego z perspektywy 30 lat jego działalności. Wśród panelistów znaleźli się: prof. Marcin Kula, prof. Andrzej Friszke, dr Jan Skórzyński, dr Krzysztof Kopczyński i Andrzej Rosner, dyrektor wydawnictwa A. Rosner i Wspólnicy. Moderatorem dyskusji był Marek Kunicki-Goldfinger, edytor książki Samorząd Studentów Uniwersytetu Warszawskiego w latach 1980-1989. W trakcie trwania panelu można było zapoznać się m.in. ze wspomnieniami kombatantów Samorządu Studenckiego, jak to nazwał swoich współdyskutantów prof. Kula.

Przedstawiciele (od lewej) freha.pl, historycy.org, historia.org.pl, dws.org.pl, ioh.pl / fot. Bartłomiej Gajos

Panel dyskusyjny „historia w internecie”

Jednym z ważniejszych wydarzeń XIX Targów Książki Historycznej był panel dyskusyjny poświęcony historii w internecie. O panelu było głośno już przed Targami, bo informacje o nim podało kilkanaście polskich mediów, o czym pisaliśmy w artykule: „O naszym panelu „historia w internecie” w polskich mediach”.

Inicjatorem przedsięwzięcia, a zarazem współorganizatorem i uczestnikiem był redaktor naczelny historia.org.pl Wojtek Duch. Panel był współorganizowany przez forum historycy.org, które reprezentował Mateusz Zasucha. W panelu oprócz wymienionych osób udział wzięli:  Tadeusz Zawadzki - administrator dws.org.pl, Jarosław Gdański - redaktor naczelny ioh.pl oraz Krzysztof „Indar” Babiński - administrator freha.pl.

Blisko dwugodzinny panel podzielony był na dwie części. W pierwszej z nich - po zaprezentowaniu  projektów wszystkich uczestników - dyskutowano o historii w internecie. Tam wiodącymi tematami był udział kobiet w społeczności użytkowników for historycznych, Wikipedia jako wiarygodne źródło informacji historycznej, czy współpracy z instytucjami państwowymi i muzeami. O przykładzie wzorcowej współpracy mówił Jarosław Gdański z IOH:

„Gdy zamieściliśmy artykuł poświęcony wojnie chińsko-wietnamskiej szybko otrzymaliśmy e-maila z Muzeum Ludowej Armii Chińskiej, które zaproponowała nieodpłatne użyczenie fotografii”.

Paneliści byli zgodni, że w Polsce Muzea zachowują się najczęściej przeciwnie zakazują wręcz fotografowania swoich wnętrz i eksponatów.

Istotnym elementem drugiej części panelu dt. już samych portali i for była kwestia ich opiniotwórczości. Przykładem skutecznego nacisku na władzę może być portal historia.org.pl, który m.in. skutecznie zabiegał w Radzie Miejskiej w Warszawie o ustanowienie w stolicy ulicy im. gen. Rozwadowskiego. Wojtek Duch podkreślał również opiniotwórczość działu recenzji swojego portalu.

„Wiele osób dopiero po przeczytaniu recenzji zamieszczonej u nas podejmuje decyzje o zakupie” - podsumował swoją wypowiedź.

Ponadto paneliści zgodnie przyznali, że internet stał się poważną konkurencją wobec publikacji drukowanych. Słusznie zauważył Tadeusz Zawadzki z dws.org.pl, że:

„Książki są często po za zasięgiem cenowym uczniów, studentów, czy ich rodziców przez co internet jako darmowe medium może skutecznie z nimi konkurować”.

Dyskusji panelowej na temat portali i forów historycznych patronowało Muzeum Historii Polski.

Rangę panelu potwierdza nota Polskiej Agencji Prasowej skrótowo informująca o przebiegu dyskusji: Portale historyczne ważnym źródłem wiedzy o dziejach Polski

Wkrótce ukaże się szersza relacja z przebiegu panelu.

Pokazy filmowe

W sali kinowej odbywały się liczne pokazy filmowe wśród nich m.in. filmu o modzie w Dwudziestoleciu Międzywojennym na który zapraszała Bellona wraz z Muzeum Historii Polski.

Spotkania z autorami

Na każdego tego typu imprezie nie może zabraknąć spotkań z autorami. Takich spotkań w trackie tej imprezy było sporo, ale kilka z nich było szczególnie wartych uwagi.

Bellona zaprosiła na Targi Sławomira Kopra autora  m.in. Życia prywatnego elit artystycznych II RP, który opowiadał o życiu artystycznym w międzywojennej Warszawie. Obie książki tego autora dt. życia w II RP recenzowaliśmy na naszych łamach przyznając im wysokie noty. Spotkanie, to było tym bardziej ciekawe, że niedawno w prasie pojawiły się oskarżenia o domniemanym plagiacie Sławomira Kopra.

Wydawnictwo Erica zapraszało na spotkanie ze Tomasze Stężałom autorem nowej powieści historycznejElbing 1945, którą zdecydowaliśmy się objąć naszym patronatem medialnym. Wywiad z autorem tej powieści ukaże się wkrótce.

Andrzej Zasieczny autor publikacji z serii „Panorama Techniki Wojskowej” podpisywał książki przy stoisku Alma-Press.

Wydawnictwo Zakład Narodowy im. Ossolińskich zaprosiło na Targi niezwykle znamienitego gościa prof. Jerzego Zdanowskiego wybitnego historyka i arabistę, który podpisywał swoją najnowszą książkę pt. Historia Bliskiego Wschodu w XX wieku. Publikacja opowiada m.in. o wychodzeniu państw tego regionu z kręgu świata osmańskiego, fundamentalizm muzułmański, czy

Był również obecny popularny autor Jerzy Besala, który ma w swoim dorobku takie publikacje jak np.Stanisław Żółkiewski, Stefan Batory, Tajemnice historii Polski, czy Barbara Radziwiłłówna i Zygmunt August.

Ponadto swoje książki podpisywali m.in.: Maciej Roszkowski, Zbigniew Romek, Justyna Olko, Barbara Wachowicz, Jerzy Kochanowski, Adam Zamoyski, Krzysztof Zajączkowski, Krzysztof Komorowski, Marcin Kamler, Teresa Kaczorowska, Jacek Kutzner, Tomasz Mościcki, prof. dr hab. Marian Marek Drozdowski, prof. Maria Miśkiewicz, Jerzy Rostkowski, płk Tadeusz Krząstek, Marcin Wolski i prof. Lech Wyszczelski.

Gra „Husaria” firmy Wargamer / Fot. Wojtek Duch

Gry na Targach

Na Targach w kilku punktach punktach prezentowano gry. Stoiska, te cieszyły się ogromnym zainteresowaniem zwłaszcza wśród najmłodszych gości.

Jednym z takich stoisk i jedynym całkowicie zdominowanym przez gry było to zajmowane przez firmę Wargamer. Na dwóch stolikach można było toczyć wargamingowe bitwy, czy to z okresu triumfów husarii, czy to z okresu II wojny światowej. Oprócz grania można było również zakupić zestawy figurek, który niestety do tanich nie należą. Szerzej o tym, czym jest wargaming w wywiadzie: „Wywiad: Wargaming - to nie tylko gra, ale przede wszystkim hobby”.

Gra „Odkryj Wawel” / fot. Wojtek Duch

Zamek Królewski na Wawelu na stoisku prezentował swoją nowość - grę „Odkryj Wawel”, która jest adresowana przed wszystkim do najmłodszych. Gra to dobry sposób na spędzenie zimowego wieczoru w rodzinnej atmosferze. Gra „Odkryj Wawel” to nie tylko zabawa, ale przede wszystkim edukacja. Głównym zadaniem graczy jest odkrycie widoku Zamku Królewskiego i Katedry, który jest przysłonięty 60 kartonikami. By zebrać kartę trzeba odpowiedzieć na pytanie związane z historią Zamku lub z życiem władców polskich i znanych artystów. Zwycięzcą zostaje ten, kto zgromadzi najwięcej kartoników.

Również IPN na Targach prezentował grę „303”. Jest to strategiczno-losowa gra planszowa, w której gracze wcielają się w rolę pilotów z Polski i Czech, broniących Londynu przed pilotami niemieckiego Luftwaffe, którzy za cel mają zbombardowanie brytyjskiej stolicy.

Stoisko „historia.org.pl” / fot. Wojtek Duch

Stoisko historia.org.pl

Chcieliśmy, by stoisko historia.org.pl podczas Targów pełniło rolę punktu doradczego dla osób zastanawiających się nad zakupami książek. W tym celu oprócz stosownych ogłoszeń na terenie Targów udostępniliśmy papierową wersję naszych recenzji. Tylko, w tym roku zrecenzowaliśmy ponad 100 książek historycznych. Każdy odwiedzający nasze stoisko oprócz fachowej porady mógł takową recenzję sobie po prostu wziąć. Nasi goście skrzętnie z tego korzystali. Można powiedzieć, że taki pomysł na naszą obecność na Targach był trafiony. Oprócz porad dt. oceny książki często pomagaliśmy odszukać dane wydawnictwo lub wskazywaliśmy, gdzie daną publikację można kupić.

Nasze stoisko odwiedziła też spora grupa znanych osób, takich jak Jan Żaryn, Rafał Ziemkiewicz, prof. Jan Wysocki oraz wielu wystawców.

Na stoisku zgromadziliśmy również pokaźną liczbę ponad 50 tytułów. Nasz wybór nie był przypadkowy, były to książki - dzięki uprzejmości wydawnictw, które licznie z nami współpracują - które objęliśmy naszym patronatem oraz takie, które wysoko ocenili nasi recenzenci. Jednak nie sprzedawaliśmy tych książek, a rozdawaliśmy w przeróżnych konkursach.

O popularności stoiska historia.org.pl świadczy także liczba ponad 1000 rozdanych designerskich zakładek z naszym adresem. Każda osoba, która podeszła do naszego punktu otrzymywała zakładkę.

Tłumy przy stoiskach wystawienniczych / fot. Wojtek Duch

Stoiska wydawnictw

Na targach obecnych było aż 130 wydawnictw prezentujących książki i albumy o tematyce historycznej.

Trudno obiektywnie wskazać najpopularniejsze stoiska i książki podczas XIX Targów Książki Historycznej. Jednak przez pryzmat wielu rozmów przeprowadzonych z gośćmi Targów na naszym stoisku można wskazać poprzez to kryterium kilka tytułów w relacji ogólnej.

Na pewno takimi tytułami są piękne Albumy Demartu: Wojna o wszystko (nagroda Klio w kategorii edytorskiej) i Legenda Legionów. Wszyscy, którzy na naszym stoisku oglądali te albumy podkreślali jakość ich wykonania i atrakcyjne ujęcie tematu. Książki można było nabyć po bardzo atrakcyjnej cenie w punkcie wydawnictwa lub wygrać je we wspominanych konkursach na stoisku historia.org.pl.

Trio prezentowało wiele swoich nowości. Jak np. Żądza rządzenia. O władzy, polityce i politykach W. K. Szalkiewicza i W. Gałązki, która szczególnie mi przypadła do gustu. Książka w prosty i często żartobliwy sposób opisuje metody zdobywania władzy. Na stoisku przykuwała uwagę również książka Ultimatum Polski do Litwy 17 marca 1938 P. Łossowskiego. Na półkach Trio nie mogło zabraknąć książek związanych z Japonią, w tym Historii stosunków polsko-japońskich 1904-1945 E. Pałasz-Rutkowskiej i A. T. Romeraksiążki historycznej roku 2009 wg naszych czytelników.

Za numer jeden w Rebisie należy uznać Opowiadania kołymskie W. Szałamowa uznawana przez wielu za książkę lepszą nawet od słynnego Archipelagu Gułag A. Sołżenicyna. Przy Rebisie warto również wspomnieć o publikacji Poznańczycy w wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1921 B. Kruszyńskiego, która odniosła spory sukces w naszym kraju.

Historia nagości P. Carr-Gomm’a wydana przez Bellonę zwłaszcza wśród mężczyzn budziła zainteresowanie, tym bardziej, że książka zawiera liczne fotografie przedstawiające nagość na przestrzeni wieków. Uwaga: wydawca zaleca czytanie książki bez ubrania : ) Wraz z Rytmem Bellona prezentowała wspólnie wydany przewodnik encyklopedyczny Boje polskie 1939-1945 (nagroda Klio w kategorii edytorskiej).

Dużym zainteresowaniem cieszyły się książki autorstwa Michaela Reynolds’a oraz nowa powieść historyczna Elbing 1945 wydawane przez Ericę. Wkrótce opublikujemy wywiad z Tomaszem Stężałą autorem Elbing 1945.

Szczegółowa relacja z większości stoisk zostanie zamieszczona w osobnym artykule.

Na stoisku Muzeum Historycznego Miasta Krakowa można było nabyć wiele pamiątek / fot. Wojtek Duch

Stoiska muzeów

Oprócz wydawnictw na Targach prezentowały się Muzea. Każde z nich na swoich półkach miało, co najmniej kilka własnych publikacji w większości poświęconych tematyce muzeum. Wiele muzeów miało również w sprzedaży naprawdę fajne gadżety.

Na półkach Muzeum Historii Polski można było zobaczyć „Cud nad Wisłą - Wspomnienia fińskiego uczestnika wojny polsko-rosyjskiej w roku 1920„ - K. Kurka, czy materiały pokonferencyjne z bardzo udanej i wyjątkowej wystawy „Dwudziestolecie. Oblicza nowoczesności”. Wiele pytań zwiedzających stoisko Muzeum dt. jego nowej siedziby. Muzeum, co prawda siedziby jeszcze nie ma, ale prowadzi bogatą działalność edukacyjną i naukową - mówił nam Marek Stremecki, rzecznik prasowy MHP. Każdy zainteresowany nową siedzibą dostawał folder z wizualizacją zwycięskiego projektu architektonicznego.

Wyróżniającym się stoiskiem było to zajmowane przez Muzeum Zabawek i Zabawy z Kielc. Na stanowisku Muzeum mieściła się wystawa zabawek z PRL. Można było również nabyć publikacje, które zawierały nie bajki - jak wielu zwiedzających Targi myślało -, a katalogi ze zdjęciami zabawek z opisami. Ponadto Muzeum organizowało warsztaty origami i wspólne zabawy. Wkrótce ukaże się także wywiad z przedstawicielami Muzeum o jego działalności i bogatej kolekcji zabawek, które znajdują się w jego zbiorach.

Muzeum Historycznej Miasta Krakowa oprócz wydawnictw miało chyba największą spośród tego typu placówek obecnych na Targach kolekcję gadżetów do sprzedaży. I tak można było nabyć zakładki do książek, kredki, podstawki pod herbatę, ołówki, zapałki kominkowe etc. Wszystko w przystępnej cenie. Muzeum promowało również Krzysztoforka, który zachęca do zwiedzania Krakowskiego Muzeum. Krzysztoforek to bohater muzealnego kwartalnika skierowane jest do dzieci  w wieku 6-10 lat.

Na stoisku Muzeum Powstania Warszawskiego największą popularnością cieszył się zdecydowanie album (Roz)Poznaj Warszawę 1939-1945 zawierający kilkaset nieznanych fotografii Warszawy.

Ponadto na Targach prezentowały się m.in. muzea: Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie, Muzeum Historii Miasta Warszawy, Muzeum Niepodległości, Muzeum Pałac w Wilanowie, Zamek Królewski w Warszawie, Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza i wiele innych.

Podsumowanie

Zwiedzających było dużo, ale mogło być ich więcej w myśl zasady zawsze może być lepiej. Jednak mimo wyjątkowo mroźnej aury zwłaszcza w sobotę i niedzielę na terenie Targów były nieprzebrane tłumy zwiedzających i co ważne w różnym wieku. Ci najstarsi szukali przede wszystkim książek o tematyce drugiej wojny światowej i mieli sprecyzowane cele zakupowe. Najmłodsi goście Targów także się nie nudzili zajmując czas głównie grą na stoiskach z taką możliwością (IPN, Zamek Królewski na Wawelu, Wargamer). Co ważne w tym roku przy wejściu głównym znajdował się bankomat, który ułatwiał zakupy osobom, które nie mogły zapłacić kartą (tylko kilka stoisk dawało taką możliwość). Jeździł także specjalny tramwaj historyczny ułatwiający dojazd na teren Targów.

W internecie Targi były obecne w wyraźny sposób. Nie tylko dwa portale jak historia.org.pl i konflikty.pl miały tam swoje stoiska (historia.org.pl była także patronem medialnym) - bo nie mogło ich zabraknąć na tak prestiżowej dla środowiska imprezie - ale także odbył się panel „historia w internecie” z udziałem przedstawicieli największych portali i for historycznych w kraju, którzy dzięki swojemu udziałowi również promowali imprezę. O imprezie informował również PAP w kilku swoich komunikatach, a za nim kilkanaście największych mediów w Polsce. Patronami imprezy byli także m.in.: TVP Info, PR 1, interia.pl. Organizatorzy mogli jedynie lepiej oznakować dojście do Targów z poziomu Placu Zamkowego, a także zadbać o większą ilość afiszy na mieście. Być może zabrakło obecności kilku więcej medialnych autorów, którzy ściągnęliby jeszcze większą publikę.

Mimo to oceniam tegoroczne Targi jednoznacznie pozytywnie. Zarówno dopisali goście jak i organizatorzy z wystawcami zadbali o bardzo ciekawy katalog imprez towarzyszących. Doskonale, że muzea stały się integralną i zauważalną częścią tej imprezy. W związku z tym ze spokojem oczekuje kolejnych, jubileuszowych, bo XX Targów Książki Historycznej, na których zabraknąć nas po prostu nie może.