„Państwo pierwszych Jagiellonów” - W. Uruszczak - recenzja

Jagiellonowie to ta dynastia w dziejach państwa polskiego, która wzbudzała wielki entuzjazm i sprawiała, że Polska umacniała się na arenie międzynarodowej. Państwo pierwszych Jagiellonów to wspaniała monografia tamtego okresu, ponadto jest częścią zeszytu historycznego popularnej serii Dzieje Narodu i Państwa Polskiego.

Książka została podzielona na cztery rozdziały. Pierwszy informuje Czytelników o tym, w jakich okolicznościach doszło do zawarcia małżeństwa królowej Jadwigi z Wielkim Księciem Litewskim – Jagiełłą, a tym samym o początkach panowania dynastii Jagiellonów w Polsce. W drugim rozdziale Autor przedstawia terytorium państwa od podstawowego trzonu poprzez liczne inkorporacje, aż do terre recuperandae ((Ziemie odzyskane)), czyli do ziem, które miały zostać odzyskane. Trzeci prezentuje opis warstw społecznych, ich zróżnicowanie, sposoby utrzymania, pracę, szlacheckie przywileje ziemskie. Porusza także kwestię innowierców, zamieszkujących w tym czasie Królestwo Polskie. Ostatnia część pracy dotyczy administracji państwowej, czyli formy państwa, rodzajów sejmów oraz urzędów.

Publikacja ta jest ważną pozycją dla miłośników okresu jagiellońskiego, ponieważ jest ona w całości poświęcona tejże tematyce. Autor nie dokonuje zbytecznych porównań z innymi wybitnymi królami polskimi czy możnowładcami, skupia się na jednym konkretnym rodzie, przez co mamy do czynienia z świetnie napisaną monografią owej dynastii. Przy czym należy zwrócić uwagę na fakt, iż nie skupił się na militariach, wyuzdanych opisach bitew, armii biorących udział w konfliktach, ich uzbrojeniu, lecz tylko wspominał, o najważniejszych wojnach, co sprawia, że zwolennicy działań militarnych prowadzonych przez  Jagiełłę i jego następców nie będą z tej pozycji zadowoleni. Autor skupił uwagę na reformach, sposobach przejmowania najwyższej władzy w państwie, a także na formowaniu się administracji, czemu poświęcił większość pracy. Ponadto bardzo poważnie podszedł do tematu przywilejów szlacheckich, opisując je bardzo szczegółowo, nie tylko samą treść, ale również ich genezę.

Uzupełnieniem pozycji jest krótkie, zaledwie pół stronicowe zakończenie, kalendarium ważniejszych wydarzeń z lat 1370-1444, od śmierci króla Kazimierza Wielkiego do śmierci Władysława III pod Warną. Ponadto w uzupełnieniu Czytelnik odnajdzie wskazówki biograficzne oraz niestety tylko wybrane źródła. Niewątpliwie wielkim minusem jest brak przejrzystej mapy, co w przypadku książki historycznej stanowi ważny element. W całej publikacji nie ma żadnej mapy, jest tylko jedna mała na okładce, przy czym jest ona niewyraźna. Czytelnik nie może  unaocznić sobie –szczególnie w rozdziale poświęconym terytorium państwa- tych obszarów, o których Autor pisze. O ile badacz tego okresu nie miałby z tym żadnego problemu, to o tyle dla przeciętnego Czytelnika byłby to z całą pewnością niemały kłopot. Pisarz posługuje się przyjemnym, zrozumiałym językiem, na uwagę zasługuje dbałość o zrozumienie tekstu poprzez tłumaczenie łacińskich zwrotów czy sekwencji. Jest to wielkim plusem, gdyż nie każdy zna łacinę.

Autor nie podaje nam suchych, nie mających pokrycia informacji. Odwołuje się do licznych źródeł, zarówno pisanych, takich jak: Akt krewski (1385), Roczniki Długosza jak i numizmatycznych, co pozwala sprawdzić rzetelność przekazu. Wielokrotnie widzimy odwołanie do innych badaczy omawianego okresu, np. do Antoniego Gąsiorowskiego, Tadeusza Silnickiego, co sprawia, że mamy do czynienia z profesjonalnym podejściem do tematu.

Książka składa się z kilkudziesięciu ilustracji – zarówno kolorowych, jak i czarno-białych, – co jest zarówno plusem, jak i minusem, ponieważ zbyt duża ich ilość sprawia, iż Czytelnik może zgubić myśl przewodnią tekstu. Ilustracje przedstawiają wizerunki królów, pieczęcie, ubiory, epitafia, a także akty fundacji, np. Akademii Krakowskiej. Minusem książki jest także miękka oprawa, która się szybko niszczy, a także brak przypisów.

W publikacji widzimy kilka nie dociągnięć, które mogą wynikać  po prostu z niewielkiej objętości książki, a tym samym poruszanych zagadnień. Autor porusza np. sprawę narzeczeństwa królowej Jadwigi z księciem Wilhelmem Habsburgiem, ale nie wyjaśnia, w jaki sposób ostatecznie rozwiązano kwestię zerwania zaręczyn.

Książkę tę gorąco polecam każdemu, kto interesuje się dynastią Jagiellonów w Polsce. Jest ona doskonałym kompendium wiedzy, która z całą pewnością przydałaby się na szkolnych sprawdzianach i nie tylko, a laikowi przybliży wspomnianą epokę. Pozycja ta jest rzetelna, przyjemna i z całą pewnością nikogo nie znudzi. Ponadto widać wielką dbałość Autora, o to by jak najpełniej przekazać ogrom posiadanej wiedzy. Z całą pewnością książka ta przyda się w zimowe, chłodne wieczory.

Plus minus:
Na plus:
+ przystępny język
+ styl autora
+ liczne odwoływania do źródeł
+ oryginalne ilustracje
+ bibliografia
Na minus:
-  brak mapy
-  miękka oprawa
-  brak opisu bitew, armii

Tytuł: Państwo pierwszych Jagiellonów
Autor: Wacław Uruszczak
Wydawca: Templum
Data wydania: 2009
ISBN/EAN:9788392921820
Liczba stron: 72
Oprawa: miękka
Cena: ok. 20 zł.
Ocena recenzenta: 8/10