„Katowice między wojnami, Miasto i jego sprawy 1922 – 1939” - W. Janota - recenzja

Znany polski pisarz i malarz Zygmunt Haupt mawiał iż „Katowice są miastem ludzi, tworzących na wielką skalę„. Z kolei projektantka mody Barbara Hoff twierdziła że ”Katowice były niegdyś najbardziej szpanerskim miastem w Polsce”. Po lekturze publikacji Wojciecha Janoty pt. Katowice między wojnami, Miasto i jego sprawy 1922 – 1939 obie powyższe tezy (choć bardzo spontaniczne i niezbyt wydumane) zdają się być w pełni uzasadnione. Co więcej, owo opracowanie maluje niejako pejzaż tzw. Wielkich Katowic. Wydaje się zatem, że nie bez powodu międzywojenna prasa okrzyknęła Katowice „najbardziej amerykańską dzielnicą Polski.”

Książka Wojciecha Janoty jest napisana z niezwykłym rozmachem, a ponadto stanowi przebogate treściowo źródło wiedzy o stolicy Górnego Śląska. Na wstępie autor przytoczył krótką, acz merytoryczną historie miasta, począwszy od XIV wieku, kiedy to Śląsk przeszedł pod panowanie Luksemburgów.

Następnie autor sygnalizuje pewne roszady terytorium śląskim pomiędzy  Habsburgami i Hohenzollernami, aż w końcu „kropkę nad i„ stanowią heroiczne Powstania Śląskie i dalej, droga do pełnej niemal autonomii, którą wieńczy data 20 czerwca 1922 roku, od której ”rozpoczął się okres przynależności Katowic, jako stolicy autonomicznego województwa do II Rzeczypospolitej” (Janota 2010:  14).

O wyjątkowości tej książki stanowi ilość dziedzin, które poruszył autor i które w rzeczy samej stanowią temat kolejnych rozdziałów. Dla przykładu, kolejno po sobie następujące rozdziały to:  Architektura, Mieszkania, Pomniki, Elektryczność, Gaz, Wodociągi, czy też np. Jedzenie, Hotele, Czas wolny i rozrywka, Zwierzyńce, Kina i wiele innych. W istocie, nie można rościć żadnych pretensji, do jakiegokolwiek punktu tej książki. Każdy rozdział, abstrahując już od samego tekstu stanowiącego jego omówienie, zawiera archiwalne dane statystyczne, przedruki z ówczesnych gazet, zdjęcia, czy też liczne ówczesne akcydensy jak choćby wizytówki, cenniki, mapki, etykiety, afisze etc. Poprzez kolejne karty tej książki ku zdumieniu czytelnika, autor przytacza kolejne fakty i liczby stanowiące o wielkomiejskim charakterze Katowic, o dominacji tego miasta nad innymi, czy to w kwestiach urbanistycznych, czy też socjalnych i ekonomicznych. Wart odnotowania jest ( już w samej recenzji) rozmach władz miasta, które w okresie międzywojennym kierując się uporem i mając pewną wizję, pragnęły by Katowice mogły pretendować do miana wiodącego miasta, nie tylko w Polsce, ale również na całym Starym Kontynencie.  Książka Wojciecha Janoty niejako podsuwa myśl, że w istocie tak by się właśnie stało, gdyby nie wybuch wyniszczającej i destrukcyjnej II Wojny Światowej.

Katowice między wojnami . Miasto i jego sprawy 1922 – 1939 to kolejna pozycja Domu Wydawniczego Księży Młyn z serii Magiczne Czasy Magicznych Miast. Być może właśnie z tego powodu dzieło Wojciecha Janoty  bardzo trudno jest jakkolwiek zakwalifikować. Ma ono bowiem postać niezwykle eklektyczną. Z jednej strony przypomina  swego rodzaju przewodnik, z drugiej zaś album, czy też monografię. Dużą zaletą jest twarda oprawa, porządne szycie, jak i wspomniane już wcześniej liczne bonusy w postaci zdjęć, map, danych statystycznych etc. Ponadto atrakcyjności tej pozycji dodają dwa bezpłatne dodatki, w postaci płyty DVD z filmami ukazującymi międzywojenne Katowice oraz reprint planu Katowic z lat 30. XX wieku. Na minus zasługuje w mojej ocenie jedynie format A4, który utrudnia lekturę i swobodne obchodzenie się z książką.

Nie trzeba być wybitnym estetą, żeby zauważyć, iż obecne Katowice niemal w niczym nie przypominają tych opisanych w książce Wojciecha Janoty i być może właśnie to sprawia, że warto sięgnąć po tę książkę. Z pełną odpowiedzialnością stwierdzam, iż publikacja ta jest wartościowym źródłem wiedzy nie tylko dla rodowitych Ślązaków, ale również dla każdego, kto nie wierzy że Katowice, mogły kiedykolwiek stanowić inny „obrazek” niż obecnie.

Plus minus:
Na plus:
+ szata graficzna
+ archiwalne dane statystyczne
+ przekrojowy charakter
+ bezpłatne dodatki: DVD i reprint mapy
+ obiektywizm autora
Na minus:
- format A4
- zbyt krótki mimo wszystko rys historyczny na początku książki
- cena

Tytuł: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939 
Autor: Janota Wojciech
Wydawca: Dom Wydawniczy Księży Młyn
Rok wydania: 2010
Oprawa: twarda
Ilość stron: 132
Cena: od ok. 63 zł do ok. 80 zł
ISBN/EAN:978–83–7729–021-7
Ocena: 9/10