„Wojna na morzu 1914-1918. Od Coronelu do Atlantyku i Zeebrugge” - T. Benbow - recenzja

W zeszłym roku Dom Wydawniczy REBIS rozpoczął wydawanie serii Historia I wojny światowej. Dotychczas wydane trzy pierwsze tomy, prezentowały przede wszystkim działania lądowe na froncie zachodnim i wschodnim. Kolejny z nich autorstwa Tima Benbowa1 przedstawia działania morskie, prowadzone przez największych konkurentów do panowania na morzach i oceanach – niemiecka Hochseeflotte oraz brytyjskiej Royal Navy.

Książka składa się z wprowadzenia i siedmiu rozdziałów. We wprowadzeniu został ukazany zarys przyczyn i historii zbrojeń morskich. W pierwszym rozdziale natomiast przedstawiono działania morskie prowadzone na akwenach dalekomorskich z naciskiem na działalność eskadry Graf Spee, Cradocka i Sturdee. Drugi prezentuje operacje patrolowe i bojowe, jakie zostały przeprowadzone przez obie walczące floty na Morzu Północnym. Trzeci opisuje działalność niemieckich okrętów podwodnych – U-bootów w pierwszym okresie wojny. Następne dwa, omawiają dwie największe akcje przy użyciu floty – operację w cieśninach czarnomorskich, a także bitwę jutlandzką. Kolejny to kontynuacja rozdziału trzeciego, dotyczy bowiem niemieckiej nieograniczonej wojny podwodnej rozpoczętej w 1917 r., ale wkrótce zakończonej. Ostatni rozdział przedstawia ostatnie walki morskie, w tym operację zablokowania portów w Zeebrugge i Ostendzie oraz koniec Hochseeflotte w Royal Oak.

Przechodząc zaś do omówienia niniejszej publikacji. Książka podobnie jak pozostałe tomy prezentują przede wszystkim angielski punkt widzenia, przy którym pojawiają się niewielkie wątki niemieckie. Z tą różnicą, że o ile w poprzednich panowała pewna równowaga, to w tym mamy już głównie obraz widziany oczami Anglosasów. Czego efektem jest skupieniem się tylko i wyłącznie na działaniach Royal Navy i walczącej z nią Hochseeflotte. Akcje pozostałych flot – rosyjskiej, francuskiej czy innych uczestników tego konfliktu, zostały pominięte i nieporuszone (poza epizodem francuskim w operacji w cieśninach). Przez co praca znacząco traci, a czytelnik pomimo tego, że ma ukazane działania dalekomorskie, może sądzić, że walki ograniczały się tylko do tych dwóch flot. Plus należy się jednak dla Autora za przedstawienie oprócz nich, również działalności okrętów podwodnych czy końcowych epizodów wojny. Jest to dla polskiego czytelnika niezwykle cenne, ponieważ były one w rodzimej literaturze praktycznie nieporuszane. Kolejny należy się za dosyć szczegółowe omówienie najważniejszych działań z udziałem tych flot. Szkoda tylko, że Autor pominął opis działań morskich pozostałych jej uczestników.

Do minusów tej publikacji oprócz tego, co zostało poruszone wyżej należy dodać brak jakiegokolwiek porównania (oprócz niewielkich wzmianek) obu walczących flot. Brakuje również tabel, w których podano by dane techniczne prezentowanych w pracy okrętów. Co jest stałym elementem tego typu prac. Kolejnymi wadami są tabele (oprócz notek biograficznych dowódców), cytaty umieszczone w tekście głównym, będące w dużej mierze powtórzeniem tekstu głównego. Nie wnosząc żadnych dodatkowych informacji, a stanowiąc tylko zwykły „zapełniacz” tekstu.

Jeżeli chodzi o styl Autora, to praca została napisana niezłym językiem. Jednakże czytelnik otrzymuje praktycznie „goły” tekst, w którym poza niewielkimi najczęściej jednozdaniowymi cytatami Tim Benbow, nie umieścił żadnego większego fragmentu z pamiętników czy wspomnień. Będącym na pewno materiałem znacząco je wzbogacającym i oddającym klimat morskich czy oceanicznych pól bitewnych i stosunków panujących na pokładach okrętów. Przez, co staje się on z czasem drętwy i nużący. Tłumaczenie autorstwa Katarzyny Bażyńsko-Chojnackiej i Piotra Chojnackiego poza niewielkimi i nic nieznaczącymi zgrzytami stoi na bardzo dobrym poziomie. Do redaktora merytorycznego serii prof. Tomasza Schramma dołączył dr hab. prof. UAM Maciej Franz, którzy wszelakie wytłumaczenia i sprostowania zawarli w przypisach umieszczonych na końcu książki, za co należy im się znacząca pochwała.

W pracy została umieszczona literatura uzupełniająca, która zawiera trzydzieści dwie pozycje książkowe. Przeważają autorzy angielscy, a znaczna część wymienionych prac, to już „klasyki”. Daje to czytelnikowi podstawy bibliograficzne do rozpoczęcia własnych poszukiwań literatury obcojęzycznej na ten temat.

Oprawa edytorska monografii, podobnie jak pozostałych tomów, prezentuje bardzo wysoki poziom. Ponieważ czytelnik otrzymuje opracowanie wydane w twardej oprawie klejono-szytej na bardzo dobrej jakości papierze. Strona graficzna również prezentuje się bardzo pozytywnie. Dając możliwość ucieszenia wzroku miłośnikom dawnych flot wojennych, którzy otrzymują znaczną ilość zdjęć i rysunków okrętów oraz ich załóg. Uzupełnianych przez dobre jakości mapy, które ukazują zarówno sytuację ogólną jak i poszczególne bitwy. Jednakże pewną irytację mogą powodować podpisy pod nimi, które są często prawie dosłownym powtórzeniem treści tekstu głównego.

Konkludując. Do pracy mogą zajrzeć, ale nie muszą ci, którzy szukają jakiegoś opracowania dzięki, któremu mogliby rozpocząć swoje zainteresowanie działaniami morskimi podczas trwania Wielkiej Wojny. Miłośnicy marynistyki mogą ją potraktować jako pewną ciekawostkę związaną z tą tematyką i nic poza tym.

Plus minus:
Na plus:
+ rozdziały poświęcone działaniom dalekomorskim okrętom podwodnym i ostatnim latom wojny
+ tłumaczenie
+ praca redaktorów merytorycznych
+ ilość ilustracji
+ ilość map
+ oprawa edytorska (papier, twarda okładka)
Na minus:
- „drętwy” styl Autora
- praktycznie brak cytatów z materiałów źródłowych
- „angielski” punkt widzenia
- brak porównania wartości obu walczących flot
- skupienie się głównie na działaniach floty angielskiej i niemieckiej o pozostałych nawet nie wspominając
- kilka drobnych potknięć tłumaczy
- podpisy pod ilustracjami i tabele, które powtarzają się w tekście głównym
- sentencje wplecione w tekst, które mogły by być zastąpione dodatkowym tekstem

Tytuł: Wojna na morzu 1914-1918. Od Coronelu do Atlantyku i Zeebrugge
Autor: Tim Benbow
Wydawca: Dom Wydawniczy REBIS
Data wydania: 2011
ISBN/EAN: 978-83-7510-478-3
Liczba stron: 224
Oprawa: twarda z obwolutą
Cena: ok. 50 zł
Ocena recenzenta: 7/10

1. Uzyskał licencjat na Wydziale Filozofii, Polityki i Ekonomii Brasenose College w Oksfordzie. Następnie przeniósł się do St. Antony’s College, gdzie zdobył tytuł magistra filozofii i doktora filozofii stosunków międzynarodowych ze specjalizacją ze studiów strategicznych. Spędził również rok w Harvardzie jako stypendysta Kennedy Scholarship i rok w King’s College w Londynie. Po obronie pracy doktorskiej został na Oksfordzie, prowadził projekt badawczy i wykładał stosunki międzynarodowe oraz studia strategiczne, a ponadto przez rok był opiekunem naukowym na Wydziale Politologii University College. Dwa lata wykładał w Britannia Royal Naval College w Dartmouth (uczył również na University of Exeter, którego był członkiem honorowym), po czym w 2004 roku przystąpił do Defence Studies Department w Joint Services Command and Staff College. Biogram za notką umieszczoną na wewnętrznym skrzydełku obwoluty. [↩]