„Piękni, młodzi, kosztowni...” – M. Newelska - recenzja

Seria Wydawnictwa Trio pt. Oblicza Japonii porusza wiele ciekawych zagadnień. Jednym z nich jest życie intymne mieszkańców Kraju Kwitnącej Wiśni.

Marta Newelska postanowiła zbadać życie seksualne Japończyków. Zakres chronologiczny zawarty w tytule stanowi główną cześć pracy, ale autorka opisuje także dokładnie praktyki seksualne przed tym okresem. Dzięki temu czytelnik zostaje wprowadzony w tematykę i kulturę Japonii.

Już na początku autorka stwierdza, że w Japonii nie przywiązywano dużej wagi do dziewictwa. Dozwolone były również wszelkie formy antykoncepcji, jak i aborcji czy dzieciobójstwa. Skoro tak, to dlaczego doszło do tak ogromnej popularności homoseksualizmu? Gdy cnota jest szczególnie ceniona u kobiet, akty homoseksualne mają dwojaką zaletę. Po pierwsze, rozładowują napięcie seksualne mężczyzn; po drugie: rozładowanie to nie pozbawia czystości kobiety, a tym samym nie prowadzi do zapłodnienia.

Otóż homoseksualizm Japończyków nie jest orientacją seksualną człowieka, który nie odbędzie stosunku płciowego z przedstawicielem płci przeciwnej. Stosunki homoseksualne mężczyzn były po prostu uważane za coś elitarnego, wyrafinowanego. Homoseksualizm wyszedł bowiem z buddyjskich klasztorów: za wykroczenie uznawano tam seks z kobietą, nie dotyczyło to stosunków osób tej samej płci. Do XVII w. zjawisko to dotyczyło właśnie buddyjskich mnichów oraz samurajów. Chłopi nie praktykowali tych zachowań, ponieważ nie naśladowali wyższych warstw. Stosunki homoseksualne zostały upowszechnione przez mieszczaństwo. To oni właśnie byli swoistym pośrednikiem między najwyższą, a najniższą warstwą społeczeństwa. Traktowali to jako rozrywkę możnych, których chcieli naśladować. Był to także wyznacznik wielkomiejskiego stylu dla ludności prowincji.

Do upowszechnienia praktyk homoseksualnych przyczynił się także rodzaj teatru dramatycznego kabuki. Pierwotnie występowały w nim kobiety, ubrane tak jak mężczyźni, i wykonujące zmysłowy taniec. W 1629 r. zakazano kobietom występowania na scenie. Doprowadziło to do przesunięcia uwagi na młodych mężczyzn, którzy już wcześniej występowali u boku aktorek. Teraz to oni stali się obiektem seksualnego pożądania mężczyzn. Aktorzy ubierali się jak kobiety i zachowywali na scenie tak samo jak one. Zazwyczaj byli to młodzieńcy, którzy nie przeszli ceremonii dojrzałości płciowej (rytuał odbywał się w wieku 18 – 20 lat).

Ci młodzi chłopcy podobali się także kobietom, ale nie tylko jako obiekt pożądań seksualnych. Ponieważ przywdziewali kobiece stroje, byli wyznacznikami kobiecej mody. Autorka zwraca uwagę, że płeć w tym przypadku jest konstrukcją niemającą nic wspólnego z płcią biologiczną.

Praca Marty Newelskiej jest niezwykle ciekawa. Po pierwsze porusza tematykę seksualności operując symbolami kobiecości i męskości. Monografię tę możemy uznać za należącą do badań nad płcią, czyligender studies. Po drugie, poznajemy krąg kulturowy zupełnie nam obcy. I badane przez nią zagadnienie jest również dla nas zupełnie nieznane. Takich opracowań na gruncie polskim znajdziemy niewiele.

Jedyne zastrzeżenie, jakie można uczynić to proporcje pracy. Okres Edo to zaledwie połowa objętości całej pracy. Autorka właściwą część rozprawy poświęca na wprowadzenie w tematykę. Wskazuje na inne kultury, w których obecny był homoseksualizm. Opisuje także praktyki homoseksualne przed okresem Edo. Uważam, że takie wprowadzenie jest konieczne. Czytelnik zyskuje wówczas pełen obraz zjawiska, zna jego genezę i poznaje analogie do innych kultur.

Na uwagę zasługuje także wykorzystana literatura. W języku polskim nie powstało wcześniej podobne opracowanie, dlatego autorka opiera się głównie na pracach japońskich, w mniejszym stopniu na anglojęzycznych. Liczne cytaty w pracy obrazują przedstawiane zjawiska i ułatwiają ich zrozumienie. Całości dopełniają ryciny z epoki (szkoda, że nielicznie).

Zdecydowanie polecam. Nareszcie coś innego, świeżego i nieznanego.

Plus minus:
Na plus:
+ niezwykle interesujący temat
+ szerokie ujęcie zagadnienia
+ prosty język i styl
Minus:
- nic wartego uwagi

Tytuł: Piękni, młodzi, kosztowni. Męskie praktyki homoseksualne w Japonii okresu Edo (1600 – 1868)
Autor: Marta Newelska
Wydawca: Wydawnictwo Trio
Data wydania: 2011
ISBN/EAN: 978-83-7436-257-3
Liczba stron: 194
Oprawa: miękka
Cena: 30 zł
Ocena recenzenta: 10/10