„Bliżej centrum czy na peryferiach?…” - L.J. Jasiński - recenzja

Nakładem Wydawnictwa TRIO oraz Centrum Europejskiego Natolin ukazała się ostatnio publikacja poświęcona bardzo ciekawej tematyce. Mowa o książce prof. Leszka J. JasińskiegoBliżej centrum czy na peryferiach? Polskie kontakty gospodarcze z zagranicą w XX wieku.

Jeżeli miałbym ją scharakteryzować w jednym zdaniu, to napisałbym, że jest to bez wątpienia pierwsze tak wyczerpujące opracowanie omawiające to zagadnienie na naszym rynku księgarskim. Podejrzewam jednak, że czytelnicy chcieliby dowiedzie się o niej czegoś więcej. W związku z powyższym, przyjrzymy się jej bliżej.

Kilka słów na temat treści

Jak przystało na syntezę obejmującą swym zakresem chronologicznym całe dwudzieste stulecie, mamy do czynienia z opasłym tomem. Książa liczy nieco ponad 520 stron, z czego na tekst właściwy przypada ponad 450. Na resztę składają się: spis treści (również w j. angielskim), Wprowadzenie, bibliografia,Summary oraz bardzo przydatny spis tablic.

Recenzowana publikacja została podzielona na cztery główne części (Zabory 1901-1918; Druga Rzeczpospolita 1918-1945; PRL 1945-1989; Trzecia Rzeczpospolita 1989-2000). W skład których wchodzi 18 rozdziałów (2-19). Rozdział pierwszy – wprowadzający, został wydzielony. Opisuje bowiem polskie kontakty gospodarcze ze światem od średniowiecza do początku XX wieku. Przy czym, akurat w tym wypadku została zastosowana odwrócona chronologia. Autor rozpoczyna swój opis w XIX stuleciu, cofając się aż do początków polskiej państwowości. Sporym ułatwieniem w korzystaniu z pracy, jest wydzielenie licznych podrozdziałów.

W poszczególnych partiach prof. Jasiński skupia się na wszystkich tych czynnikach, które składają się na kontakty gospodarcze danego państwa z zagranicą. W związku z powyższym w książce znalazły się informacje na temat: handlu zagranicznego, wymiany usług, inwestycji zagranicznych w Polsce, mobilności pracy, współpracy przemysłowej, przynależności do międzynarodowych organizacji, kooperacji naukowo-technicznej. Nie zabrakło oczywiście również danych na temat międzynarodowych operacji finansowych (np. pożyczek udzielanych Polsce).

Ze zrozumiałych powodów największy nacisk został położony na handel zagraniczny, zaś w wypadku pozostałych elementów Autor stara się ukazać ich wpływ na ogólną sytuację gospodarczą Rzeczpospolitej.

Jeżeli chodzi o objętość poszczególnych części, to na pewno zadowoleni będą ci, którzy interesują się historią gospodarczą po 1945 r. Dzieje się tak ponieważ Autor zarezerwował na tę partię ponad 320 stron. Zaś same wypadki po transformacji z 1989 r. obejmują niemal 150 spośród nich. W związku z powyższym nieco mniej uwagi poświęcono wcześniejszemu okresowi. Mimo wszystko, nie można powiedzieć, że prof. Jasiński faworyzuje lata powojenne kosztem okresu zaborów i Drugiej Rzeczpospolitej. Owa pozorna dysproporcja wynika raczej z bardzo intensywnych procesów z jakimi mieliśmy do czynienia w pierwszym dziesięcioleciu Trzeciej Rzeczpospolitej.

Pierwsza taka synteza

Skoro wiemy już nieco o treści książki, czas przeanalizowanie jej zalety. Bez wątpienia na pierwszym miejscu należy wymienić samą tematykę publikacji. Jak wspomniałem na wstępie, jest to bodajże pierwsza synteza, która w tak kompleksowy i wyczerpujący sposób opisuje poruszaną problematykę. Autor prowadząc klarowny i jasny wykład stara się odpowiedzieć na postawione w tytule pytanie. Czy mu się to udaje?, moim zdaniem tak. Dzięki mnogości opisywanych zjawisk możemy prześledzić, jak zmieniała się pozycja, najpierw poszczególnych zaborów, a portem państwa Polskiego na szachownicy światowej gospodarki. Autor ukazuje przy tym związki przyczynowo-skutkowe. Czytelnik otrzymuje genezę, przebieg oraz efekty każdego z opisywanych procesów. W związku z tym uzyskujemy wyjaśnienie wielu trudnych zagadnień gospodarczych zaprezentowane w przystępny sposób.

W tym miejscu należy wspomnieć także o tablicach z przeróżnymi danymi statystycznymi, które stanowią doskonałe uzupełnienie tekstu (jest ich aż 277!). Duży atut publikacji to również język jakim posługuje się prof. Jasiński. Jest on zrozumiały i przystępny nawet dla osób, które na co dzień nie mają do czynienia z historią gospodarczą. Oczywiście w tekście został wykorzystany język fachowy, wszelako nie można powiedzieć, że publikacja jest przeznaczona tylko dla wąskiego grona odbiorców – a wręcz przeciwnie.

Czytelnik chcący pogłębić swą wiedzę na temat opisywanych w pracy zjawisk na pewno doceni bardzo obszerną bibliografię. Liczy ona ponad 20 stron i znalazły się w niej prace zarówno polskich jak i zagranicznych autorów.

Co prawda powiedzenie mówi, iż nie powinno się oceniać książki po okładce, ale myślę, że warto wspomnieć i o tym elemencie. Szata edytorska prezentuje się naprawdę dobrze – zresztą podobnie jak w innych publikacjach Wydawnictwa TRIO. Książkę wydano na doskonałej jakości, lekko kremowym papierze, odpowiedni krój i rozmiar czcionki powodują, że czytanie nie męczy. Strony są szyte, a nad trwałością tomu czuwa solidna, twarda oprawa.

Czy może być jeszcze lepiej?

Przyznam, że rzadko mam tak mało uwag do pracy jaką wykonał Autor. Właściwie poza kilkoma drobnostkami (np. błędna data powstania II Rzeszy Niemieckiej – jest 1870, a powinno być 1871) trudno mu coś zarzucić. Mam natomiast pewne zastrzeżenie w odniesieniu do strony redakcyjnej książki. We znaki daje się brak indeksów, również niezamieszczenie wykazu skrótów może nastręcza pewne problemy. Do tekstu wkradło się także trochę literówek. Wszelako są one sporadyczne, więc nie przeszkadzają w lekturze.

Książka dla…

Podsumowując, Bliżej centrum czy na peryferiach? Polskie kontakty gospodarcze z zagranicą w XX wieku to na pewno książka ważna i potrzebna. Praca jaką wykonał Autor sprawia, że powinni po nią sięgnąć nie tylko studenci historii czy kierunków związanych z ekonomią. Jest to doskonałe kompendium wiedzy również dla tych którzy po prostu pasjonują się dwudziestowieczną historią gospodarczą naszego kraju. Dzięki bardzo przejrzystej budowie podręcznika każdy szybko znajdzie interesujące go informacja. A sposób ich podania sprawia, że nie będzie problemu z ich przyswojeniem. Szczerze polecam.

Plus minus:
Na plus:
+ pierwsza tak kompleksowa synteza opisująca polskie kontakty gospodarcze z zagranicą w XX stuleciu
+ wartość merytoryczna
+ przystępny sposób przekazywania informacji
+ niemal 280 tabel z interesującym materiałem statystycznym
+ obszerna bibliografia
+ solidne wydanie
Na minus:
- brak indeksów oraz wykazu skrótów
- sporadyczne błędy i literówki

Tytuł: Bliżej centrum czy na peryferiach? Polskie kontakty gospodarcze z zagranicą w XX wieku
Autor: Leszek Jerzy Jasiński
Wydawca: Wydawnictwo TRIO
Data wydania: 2011
ISBN 978-83-7436-248-1
Liczba stron: 524
Oprawa: twarda
Cena: ok. 50 zł
Ocena recenzenta: 9/10