„Saladyn i krucjaty” - P. Solecki - recenzja

Wydawnictwo Replika przeprowadziło w ostatnim czasie prawdziwą „ofensywę wydawniczą” na rynku biografii. Po wydaniu Williama Wallace’a pióra Andrew Fishera otrzymujemy do rąk biografię Saladyna autorstwa Piotra Soleckiego.

Autor jest wychowankiem I LO im. Mikołaja Kopernika w Łodzi. Ukończył politologię na Uniwersytecie Łódzkim, w tym roku ma ukończyć także studia historyczne na tej samej uczelni. Laureat ogólnopolskiego konkursu Primus Inter Pares (2010), obecnie nauczyciel historii. Interesuje się historią powszechną – szczególnie okresem wypraw krzyżowych – oraz historią Stanów Zjednoczonych.

Piotr Solecki we wstępie sam określił cel swojej pracy – co warte podkreślenia, pierwszego polskiego opracowania biografii Saladyna – a było nim krytyczne spojrzenie na tą legendarną postać. We wstępie pada też odważna deklaracja, że Autor wykorzystał bogatą literaturę przedmiotu (s. 8-9). Trudno się z nim nie zgodzić, aczkolwiek do tej pory brzmią mi w uszach słowa recenzenta skierowane do mojej osoby, iż takie sformułowanie podane na samym początku  jest nieco niewłaściwe, a nawet ryzykowne i stanowić powinno wniosek końcowy pracy. Osobiście uważam, że Autor nie przesadził – bibliografia liczy 14 stron, zawiera opracowania źródłowe, prace polskie i obcojęzyczne, a także wykaz dzieł literackich czy filmowych w których pojawia się postać Saladyna.

Skoro jesteśmy już przy bibliografii to muszę zatrzymać się trochę nad „technikaliami„. Otóż autor w zakładce ”Źródła” zamieszcza pozycje współczesne, które zawierają wypisy ze źródeł według nazwisk ich autorów czy redaktorów. Moim zdaniem, wyniesionym z być może już przestarzałej szkoły, jest to błąd techniczny komponowania bibliografii. Źródła powinny być uwzględnione osobno, według autorów, wraz z ewentualnym wymienieniem gdzie zostały zamieszczone, jeżeli znalazły się w tego typu pracach zbiorowych. Tak samo Autor postępuje w tekście głównym – na stronach 44 czy 51 mamy więc odwołanie do Wilhelma z Tyru, ale nie bezpośrednio do jego dzieła Historia rerum in partibus transmarinis gestarum,którego dwadzieścia trzy księgi są dostępne choćby na The Latin Library1. Momentami odniosłem też wrażenie, że autor trochę sztucznie „nabija licznik„ przypisów. Przy dosyć oczywistych stwierdzeniach czy sformułowaniach pojawiają się bowiem odnośniki do popularnych opracowań, niewiele wnoszących do zagadnienia. Czasami za to brakuje mi głębszego rozwinięcia poruszanego zagadnienia – tak np. na stronie 42 Autor stwierdza odnośnie zniszczeń w mieście Fustat, iż „obecnie historycy kwestionują ich rozmiar„, ale nie podaje gdzie moglibyśmy taką polemikę doczytać, choćby w formie zwykłego zapisu w przypisie: „porównaj”, ”zobacz”.

Występują też drobne literówki czy niedociągnięcia, jak np. to ze strony 47, gdy raz jeden z bohaterów opowieści zapisany jest jako Nejah, a chwilę później jako Nadżach.

Wszystkie te, w mojej ocenie, drobne błędy nie zmieniają faktu, że książkę czyta się świetnie. Aż wstyd przyznać, ale „podczytywałem” sobie w pracy, gdyż momentami ciężko było się oderwać od sprawnej relacji z życia Saladyna. Praca napisana jest jasnym, przyjaznym w odbiorze stylem.

Książka podzielona jest na dwadzieścia dwa rozdziały, z czego trzy ostatnie są ciekawym rozszerzeniem tematu – Autor opisuje bowiem prace historyczne dotyczące postaci Saladyna, różne spojrzenie na krucjaty w opiniach muzułmańskich i chrześcijańskich oraz aktualne postrzeganie postaci wielkiego sułtana. W tym ostatnim rozdziale Autor konfrontuje rzeczywistość z wizją literacką czy filmową swojego bohatera. Pierwszy rozdział jest krótkim szkicem odnośnie wypraw krzyżowych, w następnych natomiast otrzymujemy spójny wykład prezentujący historię życia Saladyna, od narodzin do śmierci.

Książka wydana została w miękkiej oprawie ze skrzydełkami, z bardzo ładną – w mojej ocenie – okładką. Opracowanie zawiera piętnaście efektownych ilustracji, w tym dwa zdjęcia z Damaszku, nie znalazłem jednak na kartach pracy informacji skąd pochodzą ryciny i zdjęcia. W książce zamieszczono też trzy kolorowe, bardzo czytelne mapy.

Podsumowując muszę stwierdzić, że książka Piotra Soleckiego jest udaną próbą przedstawienia biografii Saladyna, „odartego” z warstwy legendarnej czy wręcz już mitologicznej. Mam nadzieję, że Replika będzie kontynuować swoją serię biograficzną bo prace Fishera i Soleckiego pokazują, że warto.

Plus minus:
Na plus:
+ pierwsza polska biografia Saladyna
+ rozbudowana bibliografia
+ próba rozwinięcia oceny postaci – trzy ostatnie rozdziały
+ sprawny tok narracji
+ estetyka wydawnictwa
Na minus:
- błędy techniczne przy komponowaniu bibliografii
- momentami sztuczne dodawanie przypisów

Tytuł: Saladyn i krucjaty
Autor: Piotr Solecki
Wydanie: 2011
Wydawca: Replika
ISBN: 978-83-7674-105-5
Stron: 236
Oprawa: miękka ze skrzydełkami
Cena:  ok. 20 zł
Ocena recenzenta: 8.5

1. http://www.thelatinlibrary.com/williamtyre.html, [stan na dzień 30 maja 2011 r.] [↩]