„Konflikt sowiecko-japoński nad rzeką Chałchin-Goł w 1939 roku” – G. K. Żukow - recenzja

Dotychczas w naszej literaturze historycznej nie ukazało się zbyt wiele opracowań omawiających zmagania japońsko-sowieckie nad rzeką Chałchin-Goł. Tym samym z wielkim zadowoleniem przyjąłem do wiadomości fakt, iż na naszym rynku wydawniczym pojawiła się badź, co bądź, ale nieco zaskakująca pozycja związana z tamtym okresem. Naturalnie mowa tutaj o Meldunku – Sprawozdaniu komkora Gieorgija Konstantinowicza Żukowa.

„W walkach w rejonie Chałchin-Goł nasi żołnierze i dowódcy udowodnili całemu światu, jak RKKA postąpi z tym, kto spróbuje wyciągnąć swoją brudną łapę ku granicom naszej ziemi i tym granicom, których obiecaliśmy bronić jak własnych”.1

Recenzowana tutaj praca jest niczym innym jak tłumaczeniem oryginalnego raportu Żukowa, w którym zostały omówione wszystkie najważniejsze aspekty działań militarnych znad Chałchin-Gołu. Warto nadmienić, iż dokument ten został po raz pierwszy opublikowany w Polsce. Jak zatem przedstawia się jego zawartość?

Dokument został podzielony na kilka części, z których Czytelnik dowie się m.in: o przyczynach wybuchu konfliktu, jego przebiegu, a także pozna szereg arcyciekawych informacji poświęconych Armii Czerwonej jak np. dane o jednostkach strzeleckich, artylerii czy wojskach pancernych i zmotoryzowanych. Oczywiście wszystko to połączone jest bezpośrednio z opisem konkretnych działań podjętych przez owe siły. Naturalnie w meldunku odnajdziemy także (być może zastosowane jedynie dla uwypuklenia pewnych kwestii) bardzo ogólny opis działań nieprzyjaciela i sojuszniczych wojsk mongolskich.

Oczywiście wszyscy musimy zdać sobie sprawę z jednego podstawowego faktu. Dokument ten nie jest pozbawiony rysów propagandowo-ideologicznych, dlatego co rusz Czytelnik może natrafić na fragmenty wielbiące partię i towarzysza Stalina. Naturalnie, jeśli odrzucimy to wszystko pozostanie nam do zgłębienia bardzo ciekawy materiał źródłowy.

Wielkim plusem tej publikacji jest bez wątpienia tłumaczenie, którego dokonał Ryszard Ryś. Pracę czyta się dobrze i bynajmniej Czytelnik nie uświadczy w niej żadnych zgrzytów językowych. Ciekawie przedstawia się także kwestia Wstępu, którego autorem jest Czesław K. Grzelak, gdzie nie omieszkał się poruszyć między innymi sprawy obiektywizmu w odniesieniu do opisu działań wojsk japońskich.

Siłą rzeczy nie udało się uchronić od niewielkich uchybień np. na s. 40 w przypisie 36 podano błędną datę utworzenia marionetkowego państwa – Mandżukuo czy też omyłkowy podpis pod zdjęciem samolotu na stronie 13. Jednakże, to czego mi najbardziej zabrakło w tej pracy wiąże się z kwestiami wyjaśnienia pewnych terminów, które pojawiają się w raporcie. Szkoda, że nie pokuszono się o szersze wyjaśnienie i dokładne wykazanie np. ile i jakie środki materiałowe znajdowały się w jednej jednostce ogniowej. Są to jednak drobnostki i nie mają one większego wpływu na odbiór całości.

Omawiania tutaj książka liczy 216 stron, na których znajdziemy kilkanaście, starannie dobranych zdjęć, a także szereg tabel i map. Bardzo przypadł mi do gustu pomysł wykorzystania wyklejek, na których umieszczono mapki obrazujące działania wojenne. Ponadto książka została wydana w twardej, lakierowanej okładce, która swym projektem graficznym przyciąga oko. Dodatkowym atutem jest szycie i doskonała jakość papieru.

Komu, więc polecić tę książkę? Bez wątpienia powinni sięgnąć po nią Czytelnicy, którzy swoje zainteresowania skupiają przede wszystkim na Armii Czerwonej. W dalszym rzędzie polecam ją wszystkim tym, którzy chcieli by z jakiegoś powodu zapoznać się z przebiegiem walk nad Chałchin-Gołem.

Plus minus:
Na plus:
+ nigdy wcześniej nie publikowana w kraju
+ warty uwagi materiał źródłowy
+ bardzo ładne, stylowe wydanie
+ cena
Na minus:
- szkoda, że nie pokuszono się o szersze wyjaśnienie niektórych zagadnień terminologiczno-technicznych

Tytuł: Konflikt sowiecko-japoński nad rzeką Chałhin-Goł w 1939 roku. Meldunek – Sprawozdanie komkora Gieorgija Konstantinowicza Żukowa
Autor: Gieorgij Żukow (opracowanie Czesław. K Grzelak)
Wydawca: Oficyna Wydawnicza Rytm / Uniwersytet Humanistyczno – Przyrodniczny Jana Kochanowskiego w Kielcach Filia w Piotrkowie Trybunalskim
Data wydania: 2011
ISBN/EAN: 978-83-7399-455-3
Liczba stron: 216
Oprawa: twarda
Cena: od około 25 zł do 33 zł
Ocena recenzenta: 8/10

1. G. K. Żukow, Konflikt sowiecko-japoński nad rzeką Chałhin-Goł w 1939 roku, Warszawa 2011, s. 204. [↩]