„Ostatnia zbrodnia Stalina. 1953: Spisek lekarzy kremlowskich” - J. Rapoport - recenzja (2)

Na temat Stalina i jego antysemickich prowokacji powstało bardzo wiele publikacji. Ostatnia zbrodnia Stalina przedstawia historię radzieckich lekarzy oskarżonych o uśmiercanie najwyższych przedstawicieli ZSRR. Wśród nich znajdował się również Jakow Rapoport – jedyny żyjący dziś oskarżony, który spisał swoje wspomnienia dotyczące tego jakże trudnego okresu.

Książka została podzielona na dziesięć rozdziałów. Pierwszy dotyczy komunikatu rządowego o spisku lekarzy oraz omawia wcześniejsze przypadki uśmiercania pacjentów w dobie stalinowskiej, m. in. przez dr Cholina. Rozdział drugi przedstawia opinię publiczną w przeddzień nagłośnienia sprawy kremlowskich medyków, terror, jakiemu ulegała ludność w związku ze sprawą. Trzy następne informują Czytelników o licznych aresztowaniach i niepokojach w środowisku medycznym, sytuacji w Związku Radzieckim i na świecie, przedstawiają rozważania nad miejscem i rolą anatomopatologii w medycynie. Rozdział szósty i siódmy dotyczy bezpośrednio Autora, przedstawia w nich swoje aresztowanie, pobyt w więzieniu Lefortowskim – cieszącym się złą sławą, w Łubiance, reżim, jakiemu został poddany oraz przebieg śledztwa. Dwa kolejne rozdziały przedstawiają zakończenie sprawy lekarzy, wezwanie do Łubianki oraz komunikaty rządowe w tym czasie wygłaszane. Ostatni poświęcony został ukazaniu, w jaki sposób doszło do powstania sprawy lekarzy kremlowskich.

Publikacja przedstawia szczegółowo sprawę, która wstrząsnęła całym światem. Ukazuje sytuacje lekarzy oskarżonych o działalność na rzecz państw kapitalistycznych. Dotyka problemu antysemityzmu i kosmopolityzmu – wyznaczników polityki Stalina i jego ludzi. Twórca publikacji dotyka kwestii aresztowań i przesłuchań przedstawicieli środowiska medycznego, ukazując warunki i sposób przesłuchiwania oskarżonych przez władze radzieckie, wyjaśnia na czym polegały „nocne czuwania„. Pozycja przedstawia także stan wiedzy medycznej lekarzy radzieckich, co zostało uwydatnione w rozdziale trzecim. Na uwagę zasługuje dokładne przedstawianie wydarzeń: od wybuchu afery kremlowskiej do zakończenia sprawy, przy czym akcentuje związek nauki z polityką. Stara się oddać ”klimat” tamtego okresu, nastroje wśród ludności, a także wśród samych oskarżonych. Z całą pewnością jest ona doskonałym źródłem informacji o sytuacji w ZSRR, ponieważ publikacja opisuje nie tylko tło historyczne sprawy lekarzy – morderców, ale skupia się też na innych zdarzeniach, takich jak: bunty cholerowe oraz proces Żydowskiego Komitetu Antyfaszystowskiego.

Autor stara się w obiektywny sposób przedstawić wydarzenia, w których bezpośrednio uczestniczył. Jego wspomnienia wsparte są powoływaniem się na inne pozycje m. in. Pamięć serca N. Rozenel czy Wielką Encyklopedię Radziecką. Odwoływanie się do innych źródeł powoduje, że Czytelnik może sprawdzić rzetelność Jego przekazu. Uzupełnieniem pozycji są prolog córki Rapoporta – Natalii, która stara się oddać nastrój wydarzeń związanych z aferą i aresztowaniem ojca, przedmowa Autora, epilog oraz kilkudziesięciostronicowy dodatek dotyczący radzieckich „intrygantów”. Zamieszczono także kilka rodzinnych zdjęć przedstawiających rodzinę Rapoport i ich znajomych1.

Język, jakim posługuje się Pisarz jest prosty i przyjemny, co wpływa na atrakcyjność książki dotyczącej tego typu problematyki. Niewątpliwym atutem książki jest również jej odpowiedni format i twarda oprawa, która szybko się nie zniszczy przy wielokrotnym odczytywaniu publikacji.

Książkę gorąco polecam wszystkim tym, którzy interesują się okresem stalinowskim i wydarzeniami z nim związanymi. Jest ona doskonałym kompendium wiedzy, która z całą pewnością przybliży laikowi wspomnianą epokę. Pozycja ta jest rzetelna, przyjemna i z całą pewnością nie znudzi swojego Czytelnika.

Plus minus:
Na plus:
+ przystępny język
+ styl pisarski Autora
+ twarda oprawa
+ odwoływanie się do źródeł
Na minus:
- niedociągnięcia edytorskie

Tytuł: Ostatnia zbrodnia Stalina. 1953: Spisek lekarzy kremlowskich
Autor: Jakow Rapoport
Wydawca: Erica
Data wydania: 2011
ISBN/EAN: 978-83-623-2919-9
Liczba stron: 384
Oprawa: twarda
Cena: od ok. 39 zł do ok. 50 zł.
Ocena recenzenta: 9.5 /10

1. Jedno z takich zdjęć posłużyło jako dowód świadczący o przygotowywaniu się lekarzy do spisku. [↩]