„Henryk Stroband (1548-1609)...” - K. Mikulski (red.) - recenzja

W roku 2010 nakładem wydawnictwa Adam Marszałek ukazała się kolejna książka związana z dziejami nowożytnymi Torunia. Omawiana przeze mnie praca nosi tytuł Henryk Stroband (1548-1609) - burmistrz toruński: w czterechsetną rocznicę śmierci.

Książka składa się z czterech rozdziałów, które nie tylko przedstawiają samą postać Henryka Strobanda, ale również ukazują nam obraz XVI/XVII-wiecznego Torunia, który przeżywał w omawianym okresie rozkwit gospodarczy oraz kulturalny. Pierwszy rozdział, którego autorem jest prof. Krzysztof Mikulski poświęcony jest Toruniowi w drugiej połowie XVI i na początku XVII wieku. Rozdział pierwszy stanowi dla nas źródło informacji na temat spraw gospodarczych, kulturowych oraz wyznaniowych omawianego okresu. Autor bardzo dobrze zobrazował czynniki, które wpływały na zmiany w życiu mieszkańców grodu Kopernika. Słusznie zauważono, że jedną z cech, która determinowała życie mieszkańców Torunia był rozwijający się luteranizm. Jeśli chodzi o sprawy gospodarcze to warto zaznaczyć, że Toruń stanowił ośrodek m. in. produkcji zbrojeniowej (np. nastąpił rozwój rusznikarstwa). W rozdziale pierwszym mamy również okazję zapoznać się z rodzinami, które swój statut patrycjuszowski chciały podkreślić kolejnymi nobilitacjami. Były to rodziny Rudigerów, Preussów i Gretzschów. Wielką rolę w XVI i XVII wiecznym Toruniu odgrywały także rodziny Eskenów, Lichtfussów i oczywiście Strobandów.

Rozdział drugi pt. Strobandowie w Toruniu autorstwa Michała Targowskiego opisuje losy całej rodziny na przestrzeni lat. Warto zaznaczyć w tym momencie, że pierwszym Strobandem związanym z Toruniem był Chrystian, który swoją działalnością podniósł status majątkowy swojej rodzinie. Michał Targowski słusznie poświęca dużo uwagi kolejnemu reprezentantowi rodziny Strobandów - Janowi, którego działalność przypada na czas wielkich zmian, przede wszystkim wyznaniowych. Autor niniejszego rozdziału poświęca dużo miejsca koligacjom rodzinnym poszczególnych przedstawicieli familii Strobandów. W rozdziale drugim, bardzo obrazowo zostały przedstawione losy (oczywiście w skróconej wersji) najważniejszych przedstawicieli rodziny Strobandów, począwszy od wspomnianego Chrystiana, a następnie Jana do potomków Henryka I Strobanda (1548-1609). Wartym wspomnienia jest fakt, że autor starannie opisał rozwój majątkowy rodziny, który wywyższył ją na tle innych rodzinnych toruńskiego patrycjatu.

Autorem kolejnego rozdziału pt. Burmistrz Henryk Stroband, reformator instytucji miejsckich i współtwórca gimnazjum akademickiego w Toruniu jest prof. Janusz Małłek. Niniejszy rozdział stanowi dla czytelnika studium badań nad życiem nieprzeciętnej postaci, jaką był Henryk Stroband. Janusz Małłek przede wszystkim skupia się na opisaniu działalności Strobanda na tle edukacji w Toruniu. W roku 1586 z jego inicjatywy została wprowadzona reforma edukacyjna w Gimnazjum Akademickim, która jak na owe czasy oferowała innowacyjne założenia. Wielki wpływ na te zmiany miały same podróże i studia zagraniczne Henryka, który przebywając na zachodzie miał okazję obserwować funkcjonowanie tamtejszych uczelni. Rozdział trzeci ukazuje również Strobanda, jako wielkiego działacza politycznego, który swoją działalnością wpływał na funkcjonowanie życia mieszkańców Torunia. Za jego czasów doszło do wielu reform administracyjnych, które zostały wymienione w tej części książki.

Ostatni rozdział pt. Toruń burmistrza Henryka Strobanda, czyli miasto doskonałe jest autorstwa Piotra Bireckiego. W tej części pracy poświęca uwagę działalności H. Strobanda na polu urbanistyki, architektury i sztuk plastycznych. Wartym zaznaczenia jest fakt, że Toruń w tym czasie przeżywał złoty okres. Autor opisuje najważniejsze osiągnięcia Strobanda w kwestiach kulturalnych i artystycznych. Należą do nich m.in. budowa bursy akademickiej czy też arsenału miejskiego. H. Stroband miał plany budowy nowoczesnych jak na tamte czasy fortyfikacji obronnych. W latach 1602-1605 przebudowano gruntownie Ratusz Staromiejski. Inwestycje burmistrza poprawiły na pewno „ikonoswerę” miasta Torunia, która odzwierciedlała protestancki charakter miasta. Jest to oczywiście kilka przykładów działalności H. Strobanda, ale one mogą obrazować wizję Torunia jaką miał ten mąż stanu.

Książka posiada wiele zalet. Jest ona przede wszystkim napisana bardzo przystępnym językiem. Sama baza źródłowa i literatura, które zostały wykorzystane w tej książce są godne pochwalenia. Warto wspomnieć, że praca została napisana przez historyków, którzy od lat zajmują się historią miasta Torunia i to może stanowić pewność, że wartość merytoryczna książki stoi na wysokim poziomie.

Dużym plusem dla tej publikacji jest forma, w jakiej została wydana. Książka posiada miękką okładkę, na której umieszczony został portret głównego bohatera książki. W pracy znajdziemy ogromną ilość rysunków i fotografii z miejscami oraz postaciami związanymi z Toruniem. Sama kompozycja techniczna pracy została bardzo dobrze zaplanowana.

Są prace, które wymagają czytelnika zaznajomionego z tematyką badawczą, a są również i takie które warto polecić każdemu czytelnikowi (niekoniecznie znającego daną tematykę). Omówiona powyżej praca z całą pewnością może być polecona każdemu, kto jest zainteresowany dziejami grodu Kopernika. Praca porusza najważniejsze zagadnienia dotyczące życia miasta w XVI i XVII wieku i stanowi kolejny krok w badaniach dziejów nowożytnego Torunia.

Plus minus:
Na plus:
+ styl autor
+ bardzo dobre wydanie
+ niska cena
+ bardzo interesująca treść
Na minus:
- parę drobiazgów

Tytuł: Henryk Stroband (1548-1609) - burmistrz toruński : w czterechsetną rocznicę śmierci
Autor: Krzysztof Mikulski (red.)
Wydawca: Wydawnictwo Adam Marszałek
Data wydania: 2010
ISBN: 978-83-7611-825-3
Strony: 104
Oprawa: miękka
Cena: 14 zł
Ocena recenzenta: 8.5/10