„Historia społeczna starożytnego Rzymu” - G. Alföldy - recenzja

Książka, której podjąłem się recenzji, na polskim rynku księgarskim ukazała się w tym roku i jest to już jej czwarte wydanie. U nas swoją premierę miała w 1991 a później w 1998 i 2003 r. W przypadku tej pracy, nie jest to nic szczególnego, gdyż wszędzie tam, gdzie się pojawiała, wydawana była po kilka razy. Jest to niekwestionowany dowód, że mamy o to do czynienia z publikacją nie byle jaką. Mowa o Historii społecznej starożytnego Rzymu pióra wybitnego starożytnika pochodzenia węgierskiego, Gézy Alföldyego.

Recenzowana książka stała się sztandarowym dziełem traktującym o jednej z dziedzin starożytnego Rzymu, jakim jest społeczeństwo. Praca dała podwaliny pod dzisiejsze ogólne pojęcie o rzymskim społeczeństwie. Na jej lekturze wychowało się gors historyków starożytności z całej Europy, również w Polsce. Mowa o starożytnikach młodego pokolenia.

Prof. Leszek Mrozewicz, który jest autorem słowa wstępnego do książki G. Alföldyego napisał, że oddziaływanie tej pracy na świadomość dzisiejszych badaczy, a także niefachowców „w tym względzie porównać możemy, bez cienia przesady, z rezonansem, jaki swego czasu stał się udziałem głośnej Historii rzymskiej (Römische Geschichte) Theodora Mommsena” (s. 9). Tym bardziej takie słowa wzmacniają nasza opinię względem studium węgierskiego historyka Rzymu.

Struktura książki niczym nie różni się od typowego podręcznika do dziejów antycznego Imperium Romanum. Otwiera je wspomniane słowo wstępne, następnie interesujące teksty: przedmowa do wydania polskiego oraz przedmowa do wydania trzeciego i pierwszego. Publikacja podzielona została na siedem głównych rozdziałów, te zaś podzielone zostały na podrozdziały. Treść główną otwierają rozważania na temat społeczeństwa wczesnego Rzymu, następnie społeczeństwo w dobie ekspansji rzymskiej do drugiej wojny punickiej. Trzeci rozdział zarezerwowany został na rozważania G. Alföldyego na temat struktury społecznej w II stuleciu przed Chr. Okres kryzysu republiki i funkcjonowania społeczeństwa to tematyka rozdziału czwartego. Piąty zaś poświęcony został kwestii ustroju społecznego Rzymu w dobie pryncypatu. Kryzysowe lata Imperium Rzymskiego i funkcjonowania w nim społeczeństwa to szósty rozdział. Ostatni siódmy traktuje o społeczeństwie schyłkowego okresu rzymskiego (późny Rzym). Całość kończą uzupełniające uwagi Autora, wykaz Jego ważniejszych publikacji oraz indeks osób, który zestawił Mateusz Bąk. Książka liczy 305 stron.

Praca pod względem wizualnym prezentuje się należycie. Twarda, imponująca wizualnie oprawa, dobrej jakości papier, czytelna czcionka. Dwie składane mapy czarno-białe są również czytelne. Układ jest klarowny i powoduje komfort przy czytaniu.

Styl Autora nie pozostawia złudzeń, że jest dobry. Oczywiście zasługa w tym przekładu z języka niemieckiego autorstwa Anny Gierlińskiej. Język nie męczy, jest pozbawiony jakiś wysublimowanych stwierdzeń, które powodowałyby kłopot w jego zrozumieniu. Ma to kluczowe znaczenie, ponieważ tematyka książki, choć na pierwszy rzut oka wydaje się być prosta, w istocie rzeczy nie jest taką. Szczęściem niezwykłe wyczucie tematu i erudycja G. Alföldyego powodują, że pracę przyjmuje się wyjątkowo płynnie.

Na szczególną uwagę zasługują przypisy, które niekiedy powodują odczucie drugiej części pracy. Są bardzo wyczerpujące objętościowo, wzbogacone o dodatkowe informacje oraz rzecz jasna literaturę, w tym i źródła historyczne. Przy końcu pracy czytelnik może zaznajomić się z najważniejszymi publikacjami prof. Gézy Alföldyego, którego twórczość naukowa jest niezwykle płodna, a prace przeszły do historii, jako wybitne. Taką oczywiści jest też Historia społeczna starożytnego Rzymu. Szkoda jednak, że Wydawcy nie postarali się o wykaz prac wstawianych w przypisy. Spowodowałoby to, że książka wzbogaciłaby się o niezwykle bogaty wykaz literatury, a to z kolei ułatwiłoby przy jego pomocy dokonywanie efektywnych kwerend bibliotecznych.

Mimo tego ostatniego minusa, recenzowanej książce niczego nie można zarzucić. Wpisuje się ona na listę podstawowych lektur do tematyki antycznego Rzymu. To doskonałą praca dla studentów historii, archeologii a także socjologii i prawa. Studium prof. Alföldyego powinna być też czytana przez tych, którzy antykiem zajmują się czysto hobbystycznie. Wydawnictwo Poznańskie podjęło słuszną decyzję by na nowo wydać tę pozycję. Potrzeba jest przypominania klasyków, a książka Gézy Alföldyego takim jest. Polecam.

Plus minus:
Na plus:
+ wartość merytoryczna
+ tematyka
+ erudycja Autora oraz styl pisania
+ dobry przekład
+ mapy
+ wydanie
Na minus:
- brakuje spisu bibliograficznego pozycji wymienionych w przypisach

Tytuł: Historia społeczna starożytnego Rzymu
Autor: Géza Alföldy
Wydawca: Wydawnictwo Poznańskie
Rok wydania: 2011
ISBN: 978-83-7177-797-4
Liczba stron: 305
Oprawa: twarda
Cena: 40 zł
Ocena recenzenta: 9.5/ 10