Jakub Pawłowski
Artykuł autorstwa:
O historii prima aprilis – dniu żartownisiów, kłamców i szachrajów, ale czy tylko?
Dziś prima aprilis! Czas usprawiedliwionego żartu, psikusa i robienia kogoś w tzw. trąbę. Jest to też moment, który wcale nie jest wymysłem współczesności lub ewentualnie nieco zamierzchłych czasów naszych dziadów i pradziadów... no dobra, pra pradziadów. To wyjątkowy dzień, lub nawet dni, ba, cały okres, który może mieć rodowód antyczny, a na pewno średniowieczny.
Palma na dziś, czyli ciekawostki wokół Niedzieli Palmowej
Niedziela Palmowa. Dla chrześcijan ważne święto, swoisty przedsmak Wielkiego Tygodnia, który z kolei przygotowuje do jednego z najważniejszych świąt - Wielkanocy. Niedziela Palmowa to reminiscencje słynnego wjazdu Chrystusa do Jerozolimy, podczas którego lokalna społeczność przywitała go palmami. Informują o tym ewangeliści: Mateusz, Marek i Łuksza.
Zginęli za pomoc Żydom. Historia rodziny Ulmów
Na obrzeżach wsi Markowa na Podkarpaciu rozległy się strzały. Był mroźny i mglisty wczesny poranek dwudziestego czwartego dnia marca roku 1944. Strzelali niemieccy żandarmi, którymi dowodził por. Eilert Dieken, szef posterunku tej formacji z pobliskiego Łańcuta. Ofiarą padła cała polska rodzina Ulmów, która udostępniła bezpieczne schronienie aż ośmiu osobom z trzech rodzin żydowskich. Ci również […]
Mroźny i srogi luty?
„Luty, luty, ubierz ciepłe buty„, albo ”idzie luty, podkuj buty” i tak dalej. Rzeczywiście, nazwa drugiego miesiąca roku, najkrótszego zresztą, ma zwiastować siarczyste mrozy, przed którymi ma nas uchronić, w myśl tych dwóch powiedzonek, ciepłe obuwie, bo wiadomo, że od nóg najzimniej. Sama nazwa tego miesiąca, z językoznawczego punktu widzenia, odnosi się do aury, ale […]
Nęcony przez księżyc. Wilkołactwo i jego historia
Jesteśmy w okresie kiedy nocą na niebie zaobserwować można ciekawe zjawisko. Jest nim tzw. Wilczy Księżyc lub Zaćmienie Księżyca Wilka. Oznacza to, że srebrzysty glob znajduje się dokładnie po przeciwnej stronie niż Słońce. Z Ziemi objawia się w charakterze pełni, doskonale widocznej tafli przy bezchmurnym niebie, co sprzyja miłośnikom fotografowania lub obserwowania sytuacji ciał niebieskich. […]
Bałwan. Fenomenem śnieżnej figury i jej historia
Bałwan. Chodź zrobimy bałwana. Śmieszny ten bałwan! Nie no, nie rób z siebie bałwana! Ty bałwanie! Bałwochwalcze zachowanie. Tyle bałwanów to ja na oczy nie widziałem w jednym miejscu. Musi to być jakieś święte miejsce. Piękne te bałwany wody w oddali! O, bałwan soli! Tyle znaczenia w mowie, a jednak zawsze kojarzony z zimą lub […]
O św. Mikołaju trochę inaczej. Opiekun wilków i patron studentów
Któż z nas nie wierzył w św. Mikołaja? Któż z nas licząc na prezenty od niego pisał, a jak tej umiejętności jeszcze nie posiadał, to rysował, bardzo poufną treść listu do tego świętego? Następnie czekał z utęsknieniem na miłego gościa, któremu zawsze, ale to zawsze, udało się nas przechytrzyć i dostarczyć prezenty wtedy, kiedy nie […]
Grudzień. Co z tą nazwą miesiąca?
Grudzień to ostatni, dwunasty, miesiąc roku. Jest jednak pierwszym z zimowych miesięcy, podczas którego dochodzi do przesilenia. Jednak skąd wywodzi się jego nazwa? Jakie ma znaczenie? Otóż na ogół podaje się, że pierwowzorem tego leksemu, a więc wyrazu jako abstrakcyjnej jednostki systemu językowego, było słowo „gruda”, na co zwrócił już uwagę Aleksander Brückner.
W adwencie nie było nudy
Adwent, słowo wywodzące się z języka łacińskiego od adventus, czyli przybycie, przyjście, nadejście, zbliżenie się, pojawienie się; ale też od advento w znaczeniu zbliżać się, nadchodzić, przybywać i nadciągać. To okres, który w Kościele katolickim trwa od 29 listopada do 24 grudnia, a w prawosławnym i grekokatolickim, jako Post Filipowy, od 28 listopada do 6 […]
Gadająca ścięta głowa z Racławic. Motyw głowy w kulturze
Na pograniczu dzisiejszych województw podkarpackiego z małopolskim, leży na Pogórzu Ciężkowickim, wieś Racławice w gminie Biecz. To stara miejscowość lokowana w I połowie XIII w. przez wojewodę krakowskiego Cedrona Teodora Jaksę herbu Gryf, jak donoszą źródła historyczne. Doszło tam do wydarzenia, które traktować powinniśmy w kategorii ludowej legendy, chociaż główny motyw w niej występujący ma […]
