„Zbrodnia katyńska mord, kłamstwo, pamięć” - A. Przewoźnik, J. Adamska - recenzja

Zbrodnia katyńska to niezwykle delikatna sprawa w dziejach naszego kraju, wokół której nie milkną debaty i dyskusje. To przykład bezlitosnego, krwawego sposobu pozbywania się  polskiej inteligencji w czasie II wojny światowej przez Sowietów. Książka autorstwa Andrzeja Przewoźnika1 i Jolanty Adamskiej omawia tę straszliwą zbrodnię oraz podstępy, jakie w niej poczyniono.

Pozycja ta składa się z pięciu rozdziałów. Pierwszy porusza kwestię sytuacji Polski na arenie międzynarodowej przed wybuchem światowego konfliktu z uwzględnieniem polityki zagranicznej jej sąsiadów, paktu Ribbentrop-Mołotow wraz z jego konsekwencjami dla polskich żołnierzy i oficerów, a także wybuchu II wojny światowej. Ponadto autorzy umieścili tutaj opisy obozów jenieckich, w których przetrzymywano polską elitę wojskową. Drugi rozdział informuje czytelników o mordzie dokonanym na Polakach z rozkazu Stalina. Trzeci poświęcony został odkryciu tejże zbrodni przez wojska hitlerowskie w kwietniu 1943 r. oraz  propagandzie i kłamstwach strony radzieckiej. Umieszczono tutaj informacje o komisjach badających tę sprawę od czasów wojny do 1990 r. Rozdział czwarty traktuje o pamięci potomnych wobec poległych żołnierzy, o pomnikach ku ich czci i o nekropoliach, a także o przebijaniu się prawdy o Katyniu wśród obywateli ZSRR. Ostatnia część dotyczy zbrodni stalinowskiej w ostatnim dziesięcioleciu oraz o tragicznych - ze względu na śmierć 96 ofiar katastrofy lotniczej TU-154M - obchodach jej siedemdziesięciolecia.

Publikacja przedstawia nam zbrodnię katyńską widzianą nie tylko z punktu Polaków, ale całej Europy. Autorzy starali się przekazać czytelnikom sytuację polskich jeńców wojennych w obozach, m. in. w Kozielsku czy Ostaszkowie. Omówili szczegółowo warunki przetrzymywania, zakres wykonywanych przez więźniów czynności, a także wygląd i władze obozowe. Opisy zostały wzmocnione przez twórców pozycji efektami wizualnymi w postaci szkiców planów rozmieszczenia „więzień”, prycz czy materialnych przedmiotów znalezionych przy zwłokach poległych.

Atutem pozycji jest odwoływanie się do wszelakich materiałów źródłowych. Należą do nich,  m.in. kopie różnorodnych  protokołów, artykuł umieszczony w rosyjskiej gazecie „Moskowskie Nowostce” czy prywatne notatki pisane przez zamordowanych Polaków. Autorzy starają się poprzeć swoje informacje i wnioski konkretnymi faktami historycznymi pochodzącymi z dostępnych dokumentów, takich jak  zapisy z tajnych protokołów, notatki władz sowieckich, meldunki czy dzienniki jeńców. Wszystko to sprawia, że mamy do czynienia z niezwykle dokładnym omówieniem zbrodni katyńskiej. Znamiennym pozostaje fakt, iż publikacja zawiera sobie bogatą bibliografię licząca pięć stron, co potwierdza, jak niezwykle żywa pozostaje pamięć o naszych zamordowanych rodakach. Uzupełnieniem pozycji są liczne czarno-białe ilustracje przedstawiające szczątki poległych Polaków, prace ekshumacyjne, fotografie polskich jeńców, nekropolii czy cerkwi. Ponadto każdy rozdział poprzedzony został wierszem o tematyce katyńskiej, skłaniający do refleksji. Sprawia to, że stajemy się „naocznymi świadkami” prezentowanych wydarzeń, a także umożliwia to czytelnikom dogłębne przeżycie tej tragedii.

Styl, jakim posługują się autorzy jest prosty, przyjemny, co przy tego typu publikacji jest niewątpliwym plusem. Książka opatrzona została twardą okładką, co wpływa na jej wartość, ponieważ szybko się nam nie zniszczy.

Publikację tę gorąco polecam wszystkim tym, którzy interesują się sprawa polską w czasie II wojny światowej, zwłaszcza zbrodnia katyńską. Jest ona niezwykle ważnym kompendium wiedzy na ten temat, z całą pewnością przydałaby się na lekcji historii, gdyż zawarte w niej treści skłaniają do refleksji, a także prezentują przebieg i zmagania Polaków  w celu odkrycia prawdy.

Plus minus:
Na plus:
+ tematyka
+ sposób prezentowania treści
+ twarda oprawa
+ bibliografia
+ ilustracje

Tytuł: Zbrodnia katyńska mord, kłamstwo, pamięć
Autor: Andrzej Przewoźnik, Jolanta Adamska
Wydawca: Wydawnictwo Literackie
Data wydania: 2011
ISBN/EAN: 978-83-08-046340
Liczba stron: 279
Oprawa: twarda
Cena: ok. 40 zł.
Ocena recenzenta: 10/10

1. Andrzej Przewoźnik był sekretarzem Rady OPWiM, który zginął wraz z prezydentem Lechem Kaczyńskim, jego małżonką i innymi czołowymi postaciami Rzeczpospolitej w Smoleńsku 10 kwietnia 2010 r. [↩]