„Kryminalistyka” - B. Hołyst - recenzja

Charakterystykę dziesiątek rodzajów przestępstw i sposobów ich popełniania oraz licznych metod ich wykrywania, wraz z opisem działań profilaktycznych, warszawski profesor B. Hołyst zawarł w swojej monumentalnej, bo liczącej ponad 1400 stron publikacji pt. Kryminalistyka. Czyni to z niej najpełniejszą publikację poświęconą tej nauce na polskim rynku wydawniczym.

Kryminalistyka już samym wyglądem robi wrażenie. To książka z kategorii wielkich wydawniczych kolubryn. Ponad 1400 szytych stron, twarda oprawa i na szczęście porządny papier. Warto to zaznaczyć w czasach, kiedy wydawcy wydają nawet książki naukowe na papierze z recyclingu. Trzymając w rękach taką książkę i czując jej ciężar zastanawiam się, czy podzielenie jej na dwie tomy nie byłoby dobrym rozwiązaniem.

Wzorcowa systematyka

Treść książki otwiera bardzo szczegółowy spis treści. Zaskakuje, że jest on dwujęzyczny, gdy książką jest w całości napisana w języku polskim. Ciężko mi określić jaki był zamiar Autora (lub wydawcy), który zdecydował się na taki krok. Brak niestety słów wstępu - co jest rzadkością w takich publikacjach -  od Autora lub wydawcy, które mogłyby tę wątpliwość rozwiać.

Książka pomimo swojej objętości, cechuje się dużą przejrzystością treści oraz doskonale zachowaną systematyką problemów jakimi się zajmuje. Dzięki wspomnianemu wcześniej szczegółowemu spisowi treści, można w tej obszernej publikacji szybko znaleźć szukane zagadnienie. Przykładem doskonałej przejrzystości może być rozdział X, który dzieli się nie tylko na punkty, ale również na litery. Każda z nich odpowiednio opatrzona jest podtytułem. Gdzieniegdzie w rozdziałach i podrozdziałach elementy, które Autor uznaje za najistotniejsze zostały uwypuklone za pomocą pogrubionej czcionki.

Bez konkurencji

Kryminalistyka składa się z czterech części, które poruszają zupełnie odmienne kwestie. Każda z części została wyczerpująco przedstawiona. Obecnie nie ma na rynku wydawniczym żadnej pozycji, która przedstawiałaby tak dokładnie tematykę tej nauki.

Oczywiście w księgarniach znajdziemy inne książki poświęcone temu tematowi. Za przykład mogą posłużyć publikacje krakowskich profesorów T. Hanuska i J. Widackiego. Jednak żadna z nich w moim przekonaniu nie obejmuje w swojej treści tak szerokiego wachlarzu zagadnień, jak książka B. Hołysta.Kryminalistyka jest także książką najbardziej aktualną i traktującą także o sprawach powiązanych z UE. W innych publikacjach nie ma tak dużej ilości zdjęć i przykładów przestępstw oraz metod ich wykrywania, jakie znajdziemy w publikacji prof. Hołysta. Wspomniane prace w porównaniu z pracą Hołysta są tylko skryptem akademickim dla studentów i chyba tylko w tym celu zostały napisane.

Opis zawartości publikacji

W pierwszej części pracy - zagadnienia wstępne -  znajdziemy między innymi szczegółowe wyjaśnienie pojęcia „kryminalistyka”, a także jej zakres. Autor książki dochodzi do wniosku, że analizując wiele definicji tego pojęcia powinien przyjąć i przedstawić własną definicję. Sam określa kryminalistykę jako „naukę o metodach ustalania faktu przestępstwa, sposobu jego popełnienia, wykrywania sprawców i zapobiegania przestępstwom oraz innym ujemnym zjawiskom społecznym.”. W tej samej części przedstawia również stosunek kryminalistyki do innym nauk, stwierdzając iż najbliższą dla kryminalistki nauką jest kryminologia.

Część druga - problematyka metod przestępnych - to omówienie poszczególnych rodzajów przestępstw (np. terroryzm, przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu, fałszerstwo, kradzież i paserstwo itd.) i metod działania. Metody te obejmują kilka faz, a mianowicie od powstanie zamiaru przestępnego aż do osiągnięcia skutku czynu przestępnego. Autor wyróżnia m. in. takie fazy jak: powstanie zamiaru, planowanie, przygotowanie, wykonanie, uniknięcie odpowiedzialności karnej na realizacji korzyści uzyskanych z przestępstwa kończąc. W rozdziale znajdziemy wiele ciekawostek poświęconych konkretnym przestępstwom.

Część trzecia - problematyka metod śledczych -  została podzielona na ponad 30 rozdziałów, opisujących współcześnie znane sposoby wykrywania i identyfikacji przestępców i przestępstw, za pomocą dostępnych dla nauki metod. Można tam znaleźć m.in. metody identyfikacji za pomocą linii papilarnych, śladów czerwieni wargowej, a nawet małżowiny usznej. Autor uraczył nas w tym rozdziale także takim zagadnieniem jak podawanie kropli obezwładniających a nadużycia seksualne.

Ostatnia czwarta część - problematyka metod profilaktycznych - porusza kwestie profilaktyki kryminalistycznej a ściślej zapobiegawczej funkcji organów Policji, systemów bezpieczeństwa czy środków przeciwdziałania niektórym przestępstwom. Jednym z ciekawszych rozdziałów jest rozdział dotyczący szeroko rozumianej ochronie informacji.

W książce nie brak ciekawostek

Atutem książki jest umieszczenie pod każdym rozdziałem obszernej literatury uzupełniającej. Znajdziemy tam publikacje polskich i zagranicznych autorów. Dzięki temu mimo niewątpliwej dokładności książki w omawianiu poszczególnych problemów, Czytelnik ma możliwość uzupełnienia, czy też utrwalenia wiedzy zdobytej na podstawie tej książki.

Kolejnym ciekawym elementem - znanym m.in. z Europy N. Daviesa - jest umieszczenie tzw. „okienek problemowych”, których celem jest zilustrowanie aktualnych problemów kryminalistki. Znajdziemy tam między innymi takie problemy jak ustalanie płci i wieku na podstawie szkieletu, problem hipnozy, jako metody wspierającej pamięć w zeznaniach świadków oraz wiele innych. Okienka te są łatwe w znalezieniu, ponieważ zostały umieszczone na szarym tle, odróżniając się od reszty tekstu.

Jako przykład można podać okienko zatytułowane Śmierć w skutek postrzałów policyjnych. Autor porusza tam problem użycia broni palnej przez policjantów, co często wiąże się z publiczną interakcją policji, działaczy społecznych czy w końcu rodziny ofiar. Najczęściej rodziny ofiar nie ufają, dokonanym przez lekarzy medycyny sądowej, badaniom i sekcjom zwłok. B. Hołyst przytacza w tym okienku również statystyki użycia broni, cel ich użycia oraz ich skutek.  Przypadki śmierci w wyniku ran postrzałowych zadanych przez policjanta wymagają zatem szczegółowego zbadania oraz udokumentowania. Należy zatem dokładnie określić sytuacje w jakich broń może być użyta.

W książce znajdziemy wiele ciekawostek jak chociażby fragment poświęcony kradzieżom w supermarketach:

„Niektórzy sprawcy wykazują dużą pomysłowość. Na przykład żona pewnego architekta miała w rękawie futra przypiętą gumkę z haczykiem. Guma była jednym końcem przymocowana do specjalnie wszytej skórki w górnej części rękawa. Drugi koniec gumy z haczykiem był zaczepiony za skórkę wszytą na końcu rękawa. Po dojściu do półki z herbatą, wbijała haczyk w jedną z paczek i puszczała gumę, która wciągała do rękawa paczkę”.

Kolejnym plusem jest to, iż poza tekstem w Kryminalistyce znajdziemy również zdjęcia i liczne tabelki. Stanowią one ułatwienie w zrozumieniu pewnych kwestii oraz częściowe ich zobrazowanie. Niektóre zdjęcia są niestety nieczytelne. Jakość zdjęć poprawiłby zapewne większy ich format. Dla osoby, która nigdy nie miała styczności chociażby z odciskiem linii papilarnych, a raczej nigdy mu się nie przyglądała, ogromną trudność sprawi znalezienie charakterystycznych, pozwalających na identyfikację minucji, na załączonych do książki zdjęciach.

Oprócz zdjęć i tabel dotyczących śladów linii papilarnych, śladów broni, pojazdu, stóp, które łatwo można znaleźć w Internecie i książkach,  znajdziemy także zdjęcia przedstawiająca używane przez kryminalistyków urządzenia, takie jak MES-1 czyli polskiej produkcji urządzenie używane do elektrostatycznego ujawniana pyłowych śladów obuwia czy też komorę do ujawniania śladów linii papilarnych. Są także fotografie przedstawiające kryminalistyków w pracy. Możemy m.in. zobaczyć stanowiska do analizy DNA czy pracownię fonoskopijną.

Gdyby nie ta cena...

Cena książki robi prawie tak duże wrażenie jak jej zawartość. Nowa kosztuje ok. 200 zł i jest marzeniem niejednego studenta składającego egzamin z kryminalistyki. Koszt zakupu tej książki czyni z niej niestety produkt luksusowy. Jednak jeśli ktoś już zdobędzie tą książkę nie pożałuje.

Mogę ją polecić nie tylko studentom prawa, czy osobom zajmującą się kryminalistyką w teorii lub praktyce, ale również Czytelnikowi lubiącemu programy śledcze, czy kryminały. W książce mimo naukowego charakteru jest wiele rozdziałów, które wciągają jak dobra powieść kryminalna.

Plus minus:
Na plus:
+ przejrzystość i kompleksowość pracy
+ obszerny wykaz literatury uzupełniającej
+ ciekawe zdjęcia
+ ciekawostki kryminalne
+ wciągająca książka pomimo swego naukowego charakteru
Na minus:
- jakość niektórych zdjęć
- cena

Tytuł: Kryminalistyka
Autor: Brunon Hołyst
Wydawca: LexisNexis
Rok wydania: 2010
ISBN: 978-83-7620-386-7
Liczba stron: 1470
Oprawa: twarda
Cena: ok 190 zł
Ocena recenzenta: 9.5/10