„Źródła nienawiści. Konflikty etniczne w krajach postkomunistycznych” - K. Janicki (red.) - recenzja

Książka ta jest realnym owocem współpracy w świecie wirtualnym. Powstała bowiem w wyniku współpracy autorów na portalu histmag.org, a jej redaktor pełnił wówczas funkcję Redaktora Naczelnego portalu. Obecnie drogi ich się rozeszły (Redaktorem Naczelnym Histmaga jest Michał Świgoń), ale wymierny ślad tej współpracy pozostał w postaci interesującej publikacji!

Praca składa się z trzech zasadniczych części, traktujących o Kosowie (teksty Magdaleny Rekść oraz Sławomira Lucjana Szczesio) oraz Gruzji, Abchazji i Osetii Południowej (autorstwa Kamila Janickiego). Ostatnią część Na styku cywilizacji poświęcono problemom Łotwy i Estonii (Michał Buchta), Krymu (Dariusz Wierzchoś) oraz Białorusi (Roman Sidorski). Każdy z artykułów opatrzony jest aparatem naukowym, każda część (w trzeciej części każdy artykuł) zawiera swoją własną bibliografię.

Zarys treści

Autorzy książki, zgodnie z nadanym jej tytułem, starali się przede wszystkim ukazać owe źródła nienawiści. Nie zadowalali się omówieniem bieżącego rozwoju analizowanych przez siebie konfliktów, lecz poszukiwali ich źródeł. Wymagało to od nich cofnięcia się niejednokrotnie do czasów bardzo odległych - średniowiecza czy starożytności. Wynikało to z faktu, że historia również jest orężem w wielu tych konfliktach i z tej racji badacze, wywodzący się z narodów, zaangażowanych w dany konflikt nie tylko sięgają do zamierzchłych czasów, by przedstawić swoje racje.

Dzięki solidnemu omówieniu genezy autorzy umożliwiają czytelnikowi zrozumienie istoty problemu i tym samym lepszy odbiór wydarzeń nam współczesnych. I to nie tylko postrzeganie ich w sposób obiektywny, ale często także oczami obu stron konfliktu.

Jasne strony

Książka jest w zamyśle autorów popularnonaukowa, co nie powinno być postrzegane jako jej wada, wręcz przeciwnie. Zalicza się do tego typu publikacji, które bardzo dobrze łączą aparat naukowy (przypisy, bibliografia) z bardzo dobrym stylem. Właśnie dlatego jest dobrym przykładem na prawdziwość tezy, że dobrą książkę popularnonaukową pisze się trudniej niż naukową.

Pomysł zastosowania odrębnych bibliografii do każdego zagadnienia należy uznać za bardzo dobry, gdyż doskonale ułatwia poszerzenie zainteresowań czytelnika, bez konieczności wyszukiwania interesujących go pozycji w nawale literatury.

Książka stanowi jednak nie tylko drogowskaz dla dalej zainteresowanych tematem, jest także bardzo dobrym kompendium dla tych, którzy zamierzają na niej poprzestać. Można zatem rzec, iż rolę pozycji popularnonaukowej spełnia znakomicie. Myślę, że i w porównaniu z polskojęzyczną literaturą naukową nie wypadłaby źle.

Publikację tę pochwalić należy także za znajdujące się w niej bardzo dobre mapy, które nie tylko pomagają umiejscowić dany konflikt, ale niejednokrotnie także znakomicie ułatwiają zrozumienie złożoności danego konfliktu etnicznego. Cennym uzupełnieniem są również zamieszczone zdjęcia, choć ich wartość jest niższa niż materiału kartograficznego.

Troszkę kwasu

Uwag krytycznych będzie stosunkowo niewiele, ale jednak. Przede wszystkim szkoda, że przypisy znalazły się dopiero pod koniec każdego artykułu. Straszliwie utrudnia to korzystanie z nich, nie dając w zasadzie żadnej przewagi nad przypisami u dołu strony.

W pierwszym tekście baza źródłowa mogłaby zostać nieco bardziej rozbudowana, zwłaszcza o pozycje traktujące o historii regionu, skoro to właśnie z historii wynikają tytułowe źródła nienawiści.

Drobną uwagę można wysunąć jeszcze odnośnie drugiego tekstu o Kosowie. Otóż brakuje jednoznacznej oceny działań NATO i tzw. nazwania rzeczy po imieniu – naloty na Serbię były zwykłą agresją, przeprowadzoną ze złamaniem prawa międzynarodowego. Autor owszem podaje argumenty i nazwy tych działań formułowane przez obie strony konfliktu (tj. Albańczyków i Serbów), ale sam głosu nie zabiera. Tymczasem, zgodnie z Traktatem Waszyngtońskim, który legł u podstaw NATO, pakt nie miał używać siły do misji pokojowych, gdyż to było celem powołania ONZ.

Podsumowanie

Reasumując, należy Źródła nienawiści… uznać za publikację bardzo udaną i wartą przeczytania. Z pewnością przyda się każdej osobie zainteresowanej współczesnymi konfliktami etnicznymi, stosunkami międzynarodowymi czy nawet wybierającej się do omawianych w książce miejsc.

Plus minus:
Na plus:
+ przemyślana konstrukcja pracy
+ bardzo dobry styl
+ bardzo dobre mapy
+ wykaz literatury do każdego zagadnienia
Na minus:
- parę drobiazgów

Tytuł: Źródła nienawiści. Konflikty etniczne w krajach postkomunistycznych
Autor: red. Kamil Janicki
Wydawca: Instytut Wydawniczy Erica, Portal historyczny „Histmag.org”
Data wydania: 2009
ISBN/EAN: 978-83-89700-80-3
Stron: 474
Oprawa: miękka
Cena: ok. 45 zł
Ocena recenzenta: 9/10