„Polis. Wprowadzenie do dziejów greckiego miasta-państwa w starożytności” - M. H. Hansen - recenzja

Miasto-państwo, to nie gra na zabicie czasu podczas nudnego wykładu czy jazdy bijącą kolejne „rekordy prędkości” PKP. Miasto-państwo, czyli tytułowe Polis, jest tematem, a także szkiełkiem, przez które patrzymy na historię Starożytnej Grecji.

Może w czasach dzisiejszego kryzysu i ciągłego zamieszania w gospodarce, Grecja nie jest zbyt ciepło postrzegana, jednak zainteresowanie jej historią nie powinno na tym ucierpieć. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego wydało w ramach seriiAlef książkę o interesującej tematyce, której myślą przewodnią jestpolis. Autorem opracowania jest Mogens Herman Hansen, znany polskiemu czytelnikowi z dzieła Demokracja Ateńska w czasach Demostenesa. Autor to postać nietuzinkowa. Jest emerytowanym profesorem oraz założycielem ośrodka badawczego Kopenhaskie Centrum Polis.

Sama książka nie jest potężnych rozmiarów - liczy sobie, bez aparatu naukowego, raptem 231 stron. W zasadzie jest tym, czym została określona w podtytule, czyli wprowadzeniem do dziejów greckiego miasta-państwa w starożytności. Dlatego też opracowanie jest bardziej ogólne niż szczegółowe. Niemniej uważam, że pozycja jest wartościowa dla osób zajmujących się historią starożytną. Autor przyjął bardzo dobrą formę przedstawienia swoich poglądów. Opisuje problem, podaje rozwiązania proponowane przez innych (wraz z przykładami je potwierdzającymi lub obalającymi), a dalej nie nachalnie przedstawia swoją opinię. Zresztą często nokautuje swoich przeciwników logiką wnioskowania i wynikami badań naukowych, także mocniejsze podkreślanie swoich opinii byłoby już zwykłym pastwieniem się nad oponentami. Ciekawym przykładem może być rozdział poświęcony demografii. Mogens Herman Hansen podaje w nim i rozlicza błędne tezy, a później przedstawia swoją i to w różnych wariantach. Do tego pisze naprawdę ciekawie, a treść jego wykładów nie nuży.

Dla amatorów odkrytych kart przytoczę parę słów na temat treści opracowania. Polskie wydanie opatrzył wstępem Ryszard Kulesza. Autora, między innymi Wojny Peloponeskiej nie trzeba nikomu przedstawiać. We wstępie opisuje pokrótce pewne problemy badawcze, podsumowuje treść książki oraz sukcesy Kopenhaskiego Centrum Polis.

Sam autor zasadniczą treść pracy zaczyna przeglądem kultur miast-państw, od sumeryjskich do chińskich. Następnie w kolejnych rozdziałach bierze na warsztat poszczególne problemy badawcze związane z poleis (liczba mnoga od polis). Na marginesie trzeba dodać, że profesor Hansen nie sili się na oryginalność - jeżeli jakaś naukowa teoria jest zbieżna z jego poglądami, nie waha się tego przyznać i nie wymyśla na nowo czegoś już wymyślonego. Autor omawia szereg tematów: znaczenie terminu polis, narodziny i śmierć świata poleis, demografia, wielkość terytorium, społeczeństwo, polityka i wojna. Sporą zaletą opracowania są tłumaczenia zwrotów i terminów związanych ze starożytną Grecją. Następnie pisarz porównuje greckie polis z miastami-państwami wspomnianymi na początku książki.

Jak przystało na akademickie opracowanie, aparat naukowy jest bardzo rozbudowany. Mamy wartościowe przypisy, bibliografie, indeksy. Warto zauważyć, że osobno podano polskojęzyczną bibliografię. Sama książka wydana jest bardzo funkcjonalnie. Małe rozmiary umożliwiają jej zabranie wszędzie, a solidność wydania zdaje się gwarantować, że opracowanie przetrwa czytanie w środkach komunikacji miejskiej. Szkoda tylko, że zabrakło ilustracji lub zdjęć. Amatorzy graficznych przedstawień z pewnością zawiedliby się na książce. W środku jedynie czysta, nieskażona niczym treść.

Ocenić książkę mogę tylko bardzo dobrze. Niczym mi nie podpadła, a zdobyła dużo plusów ciekawą treścią. Szkoda, że to tylko wprowadzenie. Z wielką chęcią poznałabym wyniki badań i opinie profesora Megensa Hermana Hansena na parę tematów nie poruszonych w treści opracowania. Swoją drogą mam nadzieję, że kiedyś ktoś przetłumaczy i wyda Indeks Poleis. Myślę że mogę faktycznie polecić ją każdemu zainteresowanemu historią starożytnej Grecji czy nawet całego świata helleńskiego.

Plus minus:
Na plus:
+ tłumaczenia terminów i zwrotów zawodowych miłośników starożytnej Grecji
+ nienużący tok wykładu i jego duża wartość poznawcza
+ elegancja prezentowania poglądów
+ wytrzymałe, choć klejone wydanie
Na minus:
- brak jakichkolwiek ilustracji czy zdjęć

Tytuł: Polis. Wprowadzenie do dziejów greckiego miasta-państwa w starożytności
Autor: Mogens Herman Hansen
Liczba stron: 363
Wydawnictwo: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
Oprawa: miękka
ISBN: 978-83-235-0775-8
Cena: ok. 24 zł
Ocena: 9.5 / 10