„Marzenia i tajemnice” – Danuta Wałęsa – recenzja

Dzieci, mąż i ona, na dalszym planie, gdzieś w tle – polityka – dokładnie w takiej kolejności. Wspomnienia Danuty Wałęsy to niezwykła opowieść o zwykłej rodzinie, w której życie wdarły się przełomowe wydarzenia. To bardzo osobista, odważna, skłaniająca do rozmyślań książka.

Marzenia i tajemnice napisane są zwartym, prostym, pięknym językiem. Dzięki temu ma się wrażenie jakby to sama Danuta Wałęsa, gdzieś przy popołudniowej kawie, opowiadała nam swoją historię.  Z tej opowieści wyłania się kobieta bezpośrednia, uczciwa w swoich sądach, niebojąca się poruszać drażliwych tematów. Za sprawą swojego męża została wciągnięta w świat wielkiej polityki, choć ta nigdy jej nie interesowała (zapewne dlatego w książce pojawia się ona niezwykle rzadko). Najważniejsza dla pani Danuty była i jest rodzina. To o nią walczyła, wykłócała się z esbekami, dla niej poświęciła całe życie. W niektórych miejscach opowieści bohaterka wręcz znika, pozostają tylko dzieci i mąż, przez co łatwiej można zrozumieć to jaką była wówczas osobą. Zawsze zorganizowana, skora do działania, pozytywnie nastawiona do ludzi i świata, nieustannie zajęta, a jednocześnie skromna, stojąca jakby na uboczu zdarzeń.

Ciąg wydarzeń w Marzeniach i tajemnicach oscyluje wokół dwóch podstawowych płaszczyzn. Jedną z nich są ważne wydarzenia w życiu autorki, tj.: przyjazd do Gdańska, ślub, narodziny kolejnych dzieci, Sierpień 80, spotkania z Janem Pawłem II, odebranie Nagrody Nobla, prezydentura; drugą, ważniejszą, jest wrastanie w Gdańsk, obrazowane kolejnymi przeprowadzkami. Pani Danuta częściej wspomina tu o tym, jak, wraz z mężem, organizowała swoje życie domowe, budowała rodzinę – swoje gniazdo. Ten proces symbolizują kolejne mieszkania w różnych częściach Gdańska, w których to zapuszcza ona coraz to nowe korzenie. Całość wspomnień spina obraz drzewa, które symbolizuje zarówno panią Danutę, jak i, po części, całą rodzinę Wałęsów.

„Mama była zawsze„ – wspomina Bogdan Wałęsa – najstarszy syn Danuty i Lecha. Wydaje się, że jest to najbardziej trafna charakterystyka autorki wspomnień. Jej pierwszym marzeniem było wyrwanie się z rodzinnej wsi, usamodzielnienie się i  odnalezienie swojego miejsca na ziemi. Drugim, mocno związanym z pierwszym, było założenie szczęśliwej rodziny. Podczas lektury wspomnień najbardziej  uderza wewnętrzna siła jaką wykazywała się pani Danuta w trosce o dom i dzieci. Mimo prześladowań politycznych, internowania męża, kłopotów mieszkaniowych nigdy się nie załamała, nigdy nie złożyła broni. Nie chodzi tu tylko o utrzymanie domu i gromadki potomstwa, ale i o wspieranie politycznej działalności męża. Co ciekawe nie wyrażało się ono w staniu z nim ramię w ramię na bramie stoczni i wygłaszaniu płomiennych przemówień, ale w udostępnianiu swego mieszkania dla działalności Solidarności, w odpowiadaniu na rozliczne, czasami bardzo bolesne listy, w spełnianiu tego co uważała za godne i słuszne, jak złożenie kwiatów pod pomnikiem Poległych Stoczniowców. A przede wszystkim w owym ”byciu zawsze”, czy to dla dzieci, męża, przyjaciół, a nawet dla obcych ludzi. Z Marzeń i tajemnicwyłania się kobieta dojrzała, świadoma samej siebie, potrzebująca i potrafiąca krytycznie rozliczyć się ze swego życia, a jednocześnie jakby zdziwiona swoją ówczesną siłą. Danuta Wałęsa bierze życie takim jakie jest, a potem, w miarę swoich możliwości, próbuje uczynić je lepszym.  Przyjmuje to, że ona, jej mąż, dzieci, znajomi, słowem - jej świat, zmienia się, nie ma tego nikomu za złe, bo każdy jest wolny w sposobie wypełniania swoich dni, ale jednocześnie podkreśla swoje prawo do wypowiedzenia się. Nadal ma swoje marzenia i tajemnice oraz, co równie ważne, pokazuje siebie, akcentuje swoją obecność, wychodzi z cienia rodziny, męża i historii.

Książka ta jest ważnym źródłem dla zrozumienia przemian, które zaszły w Polsce. Pozwala zobaczyć jak wyglądała codzienność rodziny bohatera „Solidarności”, a także kto był jednym ze źródeł jego sukcesu. Marzenia i tajemnice mają też ważny wydźwięk społeczny. Wielu Polkom dają możliwość identyfikowania się z Danutą Wałęsą. Autorka pokazała w niej, że rodzina, praca, uczciwość i miłość były i są ważnymi wartościami, że można być nie tylko, ale AŻ żoną i matką.

Sama książka jest ładnie wydana, opatrzona mnóstwem fotografii (co ważne, większość z nich jest niepozowana). Poza wspomnieniami Danuty Wałęsy w Marzeniach i tajemnicach zawarte zostały wywiady z jej córką Magdą i synem Bogdanem (szkoda, że nie ma rozmów ze wszystkimi dziećmi) oraz wypowiedzi osób związanych z autorką. Materiały te znakomicie uzupełniają obraz pani Danuty. Jeśli chodzi o kwestie praktyczne to sugeruję nabywać egzemplarze w twardej oprawie, grzbiet w miękkim wydaniu łamie się już przy pierwszym czytaniu przez co książka traci na estetyce.

Plus minus:
Na plus:
+ ładnie wydana
+ liczne fotografie
+ bardzo osobista książka, pokazująca przemiany osobowości autorki
+ spory krytycyzm wobec siebie i innych
+ ciekawa budowa książki
+ piękny język
Na minus:
- oprawa w miękkim wydaniu szybko się łamie
- brak wywiadów ze wszystkimi dziećmi

Tytuł: Marzenia i tajemnice
Autor: Danuta Wałęsa
Wydawnictwo: Wydawnictwo Literackie
Rok wydania: 2011
ISBN: 978-83-08-048336-8
Liczba stron: 552
Oprawa: miękka
Cena: ok. 39,90 zł
Ocena recenzenta: 8/10