„Autobiografia” – A. Christie - recenzja

„Co tu powiedzieć, kiedy się ma siedemdziesiąt pięć lat? Dzięki Ci Boże, za moje dobre życie, za tyle miłości, która się stała moim udziałem.”1

Słowa te zamykające Autobiografię, napisane przez Autorkę, stanowią niejako podsumowanie całości jej życia i książki. Pisana przez piętnaście ostatnich lat życia słynnej królowej kryminału, jest podsumowaniem całego życia i dorobku artystycznego. Stanowi cenną pozycję, gdyż patrzymy na życie Autorki jej własnymi oczyma i poznajemy jej punkt widzenia.

Na książkę składa się jedenaście rozdziałów, wstęp od wydawcy, przedsłowie od autorki a na końcu epilog oraz spis powieści kryminalnych. Stanowi on dość ciekawe zestawienie, gdyż obok tytułu polskiego, znajduje się tytuł angielski z datą ukazania się oraz nazwisko głównego bohatera. Czytelnicy książek Christie wiedzą, że w jej powieściach było kilku charakterystycznych bohaterów: inspektor Battle, Tuppence i Tommy Beresford, Jane Marple i Hercule Poirot.

Pierwsze dwa rozdziały dotyczą dzieciństwa. Na początku pierwszego Autorka nawiązuje pokrótce do życia swoich rodziców, do momentu ich poznania, ślubu, narodzin dzieci. Następnie opisuje swoje niezwykle beztroskie i barwne dzieciństwo oraz życie w ukochanym domu w Ashfield. Te rozdziały na pewno spodobają się żeńskiej części, gdyż znajdują się tu niezliczone opisy dziewczęcych zabawek i ubranek. Plastyczne opisy zabaw, domków dla lalek, sukienek, bibelotów, powodują, że mimowolnie nawiązuje do lat swojego dzieciństwa. Wspomina tu też o swoim pierwszym, opublikowanym utworze. Miała wówczas jedenaście lat. Był to krótki wiersz o … tramwaju! Natchnieniem do jego napisania było niezadowolenie mieszkańców z wprowadzeniem linii tramwajowej do małej, spokojnej dzielnicy, gdzie wówczas mieszkała. Oczywiście zostaje w tym miejscu przytoczony utwór, o którym mowa.

Trzeci i czwarty rozdział dotyczy dorastania, lat nauki, następnie dojrzewania i pierwszych zauroczeń. Cztery pierwsze rozdziały opisane są w stylu humorystycznym. Czyta się je z wielką przyjemnością. Przepełnione są wieloma ciekawostkami, przemyśleniami, jakby Autorka z czułością powracała do beztroskich lat dzieciństwa i młodości. Kolejne siedem rozdziałów jest utrzymane w trochę innym stylu. Autorka opisuje tu bowiem lata obu wojen światowych oraz wpływ jaki miały one na nią i na jej bliskich. Wspomina lata pracy w szpitalu w czasie I wojny światowej i utratę zięcia w II wojnie. Opisuje też swoje pierwsze małżeństwo, narodziny córki, uczenie się macierzyństwa, liczne problemy finansowe i rodzinne, a na końcu rozpad jej związku.

Swego rodzaju „odskoczenie” stanowi rozdział dotyczący podróży dookoła świata i nieznanych lądów, ludów i zwyczajów. Następnie wspomina swoją drugą miłość i drugie małżeństwo oraz zafascynowanie teatrem i pisanie sztuk teatralnych. Między tymi rozdziałami, a ostatnim jest dwadzieścia lat różnicy. Christie na kilku stronach tego ostatniego, streszcza lata kiedy nie pisała i przechodzi do czasów jej współczesnych. Znajdowała się wówczas w Nimrud w Iraku, gdzie pracował na wykopaliskach jej mąż Max Mallowan. Tu znajdował się, jak podkreślała jej dom - dosłownie „Beit Agatha„ (Dom Agaty), jak napisano na drzwiach. Tu miała swobodnie tworzyć i odpoczywać. To właśnie tu, jak sama pisze, ”dopadła” ją chęć napisania autobiografii.

Co istotne w książce nie ma słowa o jej słynnym, jedenastoletnim zniknięciu. Jeśli Czytelnik nie orientuje się dokładnie w jej biografii, nie jest w stanie wychwycić kiedy ono dokładnie nastąpiło. Autorka nie wspomina o nim ani słowem. Nie zostawia nawet żadnej wskazówki ku temu, aby domyślić się powodu, czy miejsca, gdzie wówczas przebywała.

W książce znajdują się niezliczone opisy historii rodzinnych, losów ciotek, babć i rodzeństwa. Momentami wydają się nużące. Męczące mogą być także retrospekcje, które stosuje Autorka. Przykładowo pisząc o jakimś wydarzeniu z przeszłości, np. z dzieciństwa, wybiega do przodu, aby przytoczyć podobne, np. w okresie, gdy była już dorosła. Czytelnik momentami może się zgubić. Zapewne wynika to z tego, że autobiografia była pisana z dużego dystansu czasowego. Christie, pisząc ją miała bowiem siedemdziesiąt pięć lat. Niezwykle cenne są za to opisy obyczajowości, zachowań i reakcji na zmiany jakie wprowadzano. Interesujący wydaje się motyw oddzielnych plaż dla kobiet i mężczyzn. Autorka pamięta moment, kiedy zniesiono ten podział i opisuje zażenowanie mężczyzn, którzy musieli korzystać ze wspólnych, koedukacyjnych plaż. Mimo, że wcześniej i tak podglądali kobiety, teraz czuli się skrępowani. Autorka nie wstydzi się i wskazuje na liczne swoje słabości, przykładowo problemy z gramatyką i ortografią oraz jej zdaniem najgorszą swoją książkę Zagadka Błękitnego Ekspresu.

Mimo, iż autorka porusza kwestie powstawania swoich książek, to wydaje się, że wątek podróżniczy, który stanowi większość jej dorosłego życia, jest ważniejszy. Dla Czytelnika, zapewne istotne są motywy powstania książek, wybór tematyki i opinie na ich temat samej Autorki. Christie najwyraźniej nie przywiązuje do tego większej uwagi.

Jeśli chodzi o rozmiary książki to jest ona nieporęczna z powodu swojej wagi, formatu i ilości stron. Nie jest to praktyczne jeśli mamy ochotę czytać ją w czasie podróży. Nadaje się typowo do czytania w wygodnym fotelu.

Powinien ją przeczytać każdy, kto fascynuje się dorobkiem i postacią Agaty Christie. Można poznać jej pogląd na życie, podejście do wielu egzystencjonalnych spraw. Poznajemy także jej styl pisania poza powieściami kryminalnymi. Niestety nie znajdujemy tu zbyt wielu zdjęć, co stanowi wielki minus. Dla osób, które nie są fanami autorki, książka może wydawać się momentami nudna, poprzez szczegółowe opisy mało istotnych dla Czytelnika kwestii. Chwilami aż chce się przekładać strony bez ich czytania.

Na okładce wydania angielskiego, napisano: „to najlepsza rzecz, jaką Christie kiedykolwiek napisała”. Moim skromnym zdaniem, napisała wiele innych, lepszych.

Plus minus:
Na plus:
+ plastyczne opisy
+ barwny, humorystyczny język
+ wiele cennych sentencji, wynikających z przemyśleń autorki
+ liczne ciekawostki dotyczące życia autorki
+ ciekawostki odnośnie obyczajowości
+ książka zszywana
Na minus:
- momentami zbyt szczegółowe, nudnawe opisy
- bardzo mało zdjęć
- drobne literówki
- książka ciężka

Tytuł: Autobiografia
Autor: Agata Christie
Wydawnictwo: Wydawnictwo Dolnośląskie
Rok wydania: 2010
Format: 16,5x24 cm
ISBN: 978-83-245-8956-2
Stron: 480
Oprawa: Twarda
Cena: ok. 49,90  zł
Ocena recenzenta: 6/10

1. Agata Christie, Wallingford, 11 października 1965 [↩]