„Pochwała niepokory” – praca zbiorowa – recenzja

Wydana nakładem wydawnictwa Demart w twardej oprawie książka Pochwała niepokory to praca zbiorowa zawierająca jedenaście esejów poświęconych nietuzinkowym postaciom, które w życiu szły pod prąd, nierzadko dając przykład innym, jak żyć. A autorzy przekonująco udowadniają, że czasem niepokora bywa cnotą.

Z reguły w pracach zbiorowych poszczególne rozdziały różnią się między sobą pod względem stylistycznym. Także i ta praca nie stanowi wyjątku. Tam gdzie jedni posługują się cytatem dla poparcia swych rzeczowych wywodów, inni sięgają po cudze myśli dla zapełnienia kolejnych stron. Istotnym mankamentem publikacji jest brak ujednolicenia metody podawania cytatów. Co gorsza, niektórzy z autorów ograniczają się tylko do zaznaczenia cudzysłowu, nie wspominając ani o autorze cytatu, ani o książce, z której został on zaczerpnięty. Takiego podejścia nie rozgrzesza nawet fakt, iż omawiana publikacja należy do książek popularnonaukowych, tym bardziej, iż część esejów została zaopatrzona w przypisy bibliograficzne tak, jak wymaga tego naukowa rzetelność.

Kolejnym minusem jest brak informacji na temat autorów poszczególnych rozdziałów. Czytelnik nie dowie się zatem, czy kolejne rozdziały zostały przedstawione przez hobbystę amatora poświęcającego wolny czas na zgłębianie biografii danej osoby czy przez pracownika naukowego. Jest to kwestia istotna zwłaszcza w obliczu niedociągnięć związanych z cytowaniem.

Nie wiadomo też, według jakiego klucza zostali dobrani bohaterowie kolejnych rozdziałów. W anonimowym wstępie, który nie został nawet uwzględniony w spisie treści, wyjaśniono, iż chodziło o ukazanie różnych postaw światopoglądowych. Przy tak lakonicznym wyjaśnieniu mogą nieco zaskakiwać dwie rzeczy. Po pierwsze aż 3 z 11 postaci związane są z Kościołem (św. Brat Albert, ks. Jan Zieja i o. Joachim Badeni). Po drugie, i tutaj już słyszę oburzone głosy feministek, wśród niepokornych znajduje się tylko jedna kobieta (Simona Kossak). A niewątpliwie historia Polski na brak niepokornych przedstawicielek płci pięknej narzekać nie może. Pozostałe osoby uwzględnione w książce to: W. Sieroszewski, Cz. Tański, A. Małkowski, S. Kisielewski, J. Szpotański, J. Kuroń i M. Kotański.

Prawie wszystkim autorom udało się przygotować ciekawe, wciągające teksty, które nie nużą tłem historycznym. Choć nakreślenie tego ostatniego jest niezbędne dla osadzenia życia postaci w szerszym kontekście społeczno-politycznym, należy przyznać, iż uczynione to zostało w sposób bardzo udany. Została również spełniona dana we wstępie obietnica, a mianowicie, iż przedstawionych zostanie „jedenastu pełnokrwistych ludzi, a nie pomników na piedestale” (str. 3). W przypadku większości bohaterów czytelnik poznaje ich życie od kuchni, dowiaduje się także o motywach, które kierowały ku nonkonformizmowi. I często nie była to tytułowa niepokora. A. Małkowski szedł pod prąd, ponieważ chciał być dobrym wychowawcą i wierzył w ideały skautingu, którego sam był twórcą na ziemiach polskich. S. Kisielewski komentował tylko otaczającą go rzeczywistość, nawet jeśli czynił to w sposób dosadny, nie zawsze posługując się przy tym odpowiednimi argumentami. Z kolei Cz. Tański dążył do realizacji własnych marzeń i podziw może budzić jego nieugięta wola odniesienia sukcesu. O losach ks. Ziei, który chciał wieść skromne życie, w znacznym stopniu zdecydowało rozczarowanie pewnym klasztornym posiłkiem. To, co wyróżnia wszystkich bohaterów, to niezmącona wiara w wyznawane ideały, ciągłe dążenie do ich realizacji i głębokie przekonanie, że otaczający świat można zmienić na lepsze.

Różne systemy wartości reprezentowane przez bohaterów wywodzących się z różnych środowisk skłaniają miejscami do głębszej refleksji i zachęcają do przewartościowania własnego systemu wartości.

Każdy rozdział zawiera krótkie zestawienie bibliograficzne, w którym zestawiono pozycje, na które powoływano się w tekście. Szkoda, że pozycji tych nie podano więcej, żeby czytelnik zainteresowany daną biografią mógł poszerzyć wiedzę na własną rękę. Wziąwszy pod uwagę fakt, że niektóre z przytaczanych pozycji pochodzą z I poł. XX w., trudno będzie znaleźć książki z tego okresu o podobnej tematyce w internetowych katalogach bibliotek.

Atutem publikacji jest szata graficzna – każdy esej otwiera fotografia niepokornego, o którym jest mowa. Nie brak także zdjęć nawiązujących do przedstawianej problematyki, choć wszystkie fotografie są czarno-białe.

Pochwała niepokory spodoba się na pewno wszystkim tym, którzy lubią książki biograficzne. Dzięki popularnonaukowemu charakterowi publikacji czyta się ją szybko, a miejscami trudno oprzeć się wrażeniu, że sięgnęło się po książkę przygodową.

Plus minus:
Na plus:
+ ciekawa tematyka,
+ wciągające teksty napisane publicystycznym językiem,
+ szata graficzna,
+ książka zszywana
Na minus:
- liczne niedociągnięcia w podawaniu przypisów,
- brak klucza wyboru bohaterów,
- brak informacji o autorach,
- skąpa bibliografia

Tytuł: Pochwała niepokory
Autor: Praca zbiorowa
Wydawca: Demart
Data wydania: 2012
ISBN: 9788374276849
Liczba stron: 296
Oprawa: twarda
Cena: ok. 39,90 zł
Ocena recenzenta: 7/10