„Korona i Krzyż, Czas Piastów i Jagiellonów” – K. Ożóg – recenzja

W ostatnim czasie temat kościoła stał się niezwykle modny. Głównie w debacie społeczno-politycznej. Nie zapomnieliśmy jeszcze o sporze dotyczącym krzyża, spod pałacu prezydenckiego, a już trafiają do nas informacje o biskupach gejach, czy nowym obliczu pedofilii. Za dużo w tej debacie emocji za mało merytorycznych argumentów. 

Wydawnictwo Biały Kruk na fali żywego zainteresowania tym tematem zaoferowało nam czterotomową serię albumów, przedstawiającą historię polskiego kościoła od samego chrztu, aż do końca PRL. Poszczególne tomy nie są wydawane w porządku chronologicznym. Zaczęto od, jak się wydaje najbardziej aktualnego tematu, czyli oblicza kościoła w latach 1917-1991, autorstwa Andrzeja Nowaka.

Natomiast premiera recenzowanego tomu dotyczącego pierwszych wieków chrześcijaństwa na ziemiach polskich odbyła się 21 marca w krakowskich Łagiewnikach.

Biały Kruk przyzwyczaił nas do wydawania albumów i książek wtapiających się w nurt literatury katolickiej. Podobnie jest tym razem, Korona i Krzyż…  została wydana pod patronatem medialnym Radia Maryja, Telewizji Trwam, tygodnika Niedziela.

Krzysztof Ożóg jest cenionym specjalistą od epoki średniowiecza. Od 2006 r. kieruje zakładem Historii Polski Średniowiecznej w Instytucie Historii UJ. Prowadzi badania nad środowiskami intelektualnymi w Polsce i Europie średniowiecznej, dziejopisarstwem, historią polskiego Kościoła i monarchią Piastów, Andegawenów i Jagiellonów. Autorem licznych fotografii recenzowanej pozycji jest Adam Bujak, osobisty fotograf Jana Pawła II, podczas podróży po Polsce.

Autor w 38 krótkich (3-4 strony) rozdziałach przeprowadził nas przez ponad sześć wieków historii polskiego kościoła. Wszystkie te informacje osadzone są w historii społecznej i politycznej. Osobne rozdziały opisują takie wydarzenia jak rozbicie dzielnicowe czy ekspansja terytorialna dynastii Jagiellonów. Przykładowe tytuły rozdziałów to Kryzys w dynastii piastowskiej i jego tragiczne skutki dla państwa i Kościoła czy Duchowni w służbie Królestwa Polskiego za panowania ostatnich Piastów.

Krzysztof Ożóg pisze lekko i przystępnie, lektura skierowana jest raczej do osób, które nie zajmują się historią na co dzień. Często w tok głównej narracji wplatane są krótkie biografie świętych lub innych ważnych osób tej epoki. Możemy przeczytać historię pięciu kamedulskich męczenników zamordowanych przez chłopów na początku XI wieku lub dokładny opis pobożnych praktyk św. Jadwigi.

Podczas lektury albumu można odnieść wrażenie, jakoby życie społeczne i polityczne epoki średniowiecza było skupione tylko i wyłącznie wokół religii.  Autor sugeruje, że fundacje kościołów i inne darowizny były spowodowane tylko gorącą i szczerą wiarą fundatora. Jakby zapomniał, że ludźmi żyjącymi kilkaset lat temu mogły kierować przyczyny bardziej przyziemne.

W albumie mentalność człowieka średniowiecza została spłycona do jednej tylko warstwy.
Mam świadomość, że jest to dzieło traktujące o kościele, ale brakuje mi historycznego obiektywizmu. Wygląda to tak, jakby autor dobierał źródła do postawionej w tytule tezy.

Przez całe 210 stron nie natrafiłem na ani jedno zdanie, które postawiłoby polski kościół epoki średniowiecza w złym świetle. Autor pomija w swym wywodzie choćby wpływ osoby Zbigniewa Oleśnickiego na politykę Władysława Warneńczyka czy Kazimierza Jagiellończyka. Nie ma też słowa o procesach czarownic.

Korona i Krzyż… skierowana jest do osób wierzących, nie wskazuje na to tylko logo Tv Trwam. W tekście roi się od stwierdzeń typu „Wolą Boga było, aby Jadwiga odeszła z tego świata, co nastąpiło 17 lipca 1399 r.”

Wielkim atutem jest wydanie albumu. Liczne fotografie Adama Bujaka świetnie ilustrują główny wywód historyczny. Możemy podziwiać krajobrazy opactwa w Tyńcu, witraże Wyspiańskiego z kościoła Franciszkanów w Krakowie i wiele innych. Strony z kredowego papieru dokładnie zszyto i opakowano w twardą oprawę z obwolutą, co gwarantuje wieloletnią trwałość dzieła.

Podsumowując, album polecam bardziej kolekcjonerom i fanom sztuki sakralnej. Osoby zainteresowane historią średniowiecza mogą się przy nim zwyczajnie nudzić.

Plus minus:
Na plus:
+ świetne wydanie na kredowym papierze
+ bardzo wiele pięknych fotografii
+ ciekawa i prosta narracja
+ indeks nazwisk
Na minus:
- brak obiektywizmu
- miejscami uciążliwa gloryfikacja wiary katolickiej
- cena

Tytuł: Korona i Krzyż, Czas Piastów i Jagiellonów
Autor: Krzysztof Ożóg
Wydanie: 2012
Wydawca: Biały Kruk
ISBN: 978-83-7553-130-5
Stron: 216
Oprawa: twarda w obwolucie
Cena: ok 90 zł
Ocena recenzenta: 7/10