Muzeum Etnograficzne w Toruniu. Ekspozycja stała i dwie wystawy czasowe |
Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu istnieje od 1959 r. Mieści się w dawnym Arsenale artyleryjskim z XIX w., będącym częścią twierdzy Toruń. Na przyległym do muzeum terenie o powierzchni ponad jednego hektara, utworzony został skansen.
Muzeum Etnograficzne w Toruniu / fot. Edyta Starczewska
W jego skład wchodzą zagrody z Kujaw, Kaszub, Borów Tucholskich i innych regionów. Pełne zagrody są tylko z tych wymienionych regionów, inne pojedyncze obiekty pochodzą także z Kociewia, ziemi chełmińskiej i ziemi dobrzyńskiej. Do chwili obecnej Muzeum zgromadziło ok. 60 tysięcy muzealiów.
Muzeum zostało podzielone na sześć działów tematycznych takich jak Dział Gospodarki i Rzemiosł, Dział Historii i Socjologii Wsi, czy Dział Rybołówstwa i Zajęć Wodnych.
Unikatowymi obiektami są tzw. domki nawodne, rodzaj niewielkich, drewnianych barek mieszkalnych (koszarek) na żelaznych pontonach. Oprócz rybaków żyły w nich rodziny reprezentujące różne zawody związane z pracą na rzece. 3 takie barki stoją na terenie Parków Etnograficznych w Toruniu i Kaszczorku. W dziale Rybołówstwa jest też spora kolekcja łodzi i sprzętu wędkarskiego.
>Wartymi równie szczególnej uwagi są m.in. wiatrak tzw. koźlak, młyn wodny czy kuźnia. Wszystkie rekonstruowane budowle są otoczone małymi, uroczymi ogródkami pełnymi rabat i roślin okopowych. Są też studnie; różne rodzaje płotów, np. sztachetowe, laskowe, koszowe, sochowe, przybudówki; kapliczki przydrożne z zatroskaną postacią świętą i krzyże, które skłaniają do zadumy.
Muzeum Etnograficzne w Toruniu / fot. Edyta Starczewska
Zaglądając przez otwarte okiennice domostw, widać w pełni odtworzone wnętrza. Wszystkie chałupy pochodzą z XVIII i XIX w. Można się w nich poczuć, jak za dawnych, nieznanych nam lat.
W budynku dawnego spichlerza dworskiego trwa właśnie czasowa ekspozycja „Zofia Stryjeńska - ludowe fascynacje” - artystki uznanej już w okresie międzywojennym za wybitną postać w sztuce Polski i Europy
Prezentowane prace pochodzą z kolekcji własnej Muzeum Etnograficznego w Toruniu. Powstały w latach 30 i 40 XX w., wykonane są w technice tempery, gwaszu, pochoir, rysunku tuszem. Odzwierciedlają, sięgające jej dzieciństwa, fascynacje ludowością. W większości przedstawiają polskie stroje ludowe. Znaczna ich część pochodzi z ostatniej i najobszerniejszej teki graficznej Polish Peasants’ Costumes, wydanej w 1939 r. w Nicei.
Pozostałe obrazy pokazują sceny rodzajowe, często i chętnie malowane przez artystkę. Na wystawie można zobaczyć też zabawki nawiązujące do tradycji i folkloru krakowskiego, wykonywane do czasów współczesnych według projektów Zofii Stryjeńskiej.
Tłem dla obrazów malarki są obiekty muzealne – stroje ludowe, meble i inne przedmioty codziennego użytku, wskazujące na źródła artystycznych inspiracji. Uzupełnieniem wystawy są archiwalia: rękopisy artystki – bajek i listu do matki, wycinki prasowe itp.
Równie intrygująca jest kolejna wystawa stała „Tajemnice codzienności. Kultura ludowa i jej pogranicza od Kujaw do Bałtyku (1850-1950)„, znajdująca się w gmachu zbrojowni. Jest jedną z najnowocześniejszych ekspozycji stałych w polskim muzealnictwie etnograficznym. Prezentuje życie codzienne ludzi zamieszkujących wsie i małe miasta regionów etnograficznych: Kujaw, Ziemi Chełmińskiej, Kaszub, Borów Tucholskich, Kociewia, Pałuk, Ziemi Dobrzyńskiej i Krajny. Ekspozycja podkreśla pograniczny charakter kultury ludowej, na którą duży wpływ miała kultura mieszczańska i szlachecka oraz zmiany polityczne i cywilizacyjne stulecia 1850-1950. Opowiada o zagadnieniach dotyczących tożsamości, identyfikacji regionalnej oraz o przywiązaniu do ”małej ojczyzny”. Akcentuje jednocześnie występowanie na tym terenie różnych grup etnicznych i religijnych.
Najcenniejsze zabytki ze zbiorów muzeum pokazano w taki sposób, by ilustrowały codzienność, której wiele aspektów dla współczesnego widza jest zaskakujących, niejasnych, wręcz egzotycznych. Wystawę podzielono na 8 części, które umożliwiają odpowiedź na pytanie: jak żyli ludzie 100 - 150 lat temu Natura i historia, Bliskie ciału. O ubiorach, higienie i jedzeniu, Rytm życia, Praca, Jak świętowano i w co wierzono, W wolnym czasie, Nowe horyzonty oraz Poszukiwanie piękna. Prezentację kultury ludowej na przestrzeni 100 lat znakomicie dopełniają cenne materiały archiwalne (w tym bardzo bogata ikonografia).
Atutem jest nowoczesna forma ekspozycji wykorzystująca nagrania audio, zapisy filmowe oraz multimedialne prezentacje. Unikatowe są m.in. filmy o znachorze i o zwyczajach zapustnych. Można posłuchać nagrań pieśni weselnych, pogrzebowych, a także opowieści ludowych w specjalnie zaaranżowanej przestrzeni. Wyjątkowa oprawa plastyczna – zastosowanie meandrycznego układu, ciekawej kolorystyki poszczególnych części i różnorodny sposób prezentacji – pomaga odkrywać tytułowe tajemnice codzienności.
Przygotowując teks skorzystała z materiałów na: etnomuzeum.pl
Te artykuły również mogą Cię zainteresować:
Znajdujące się w portalu artykuły nie zawsze prezentują opinie zgodne ze stanowiskiem całej redakcji. Zachęcamy do dyskusji nad treścią przeczytanych artykułów, by to zrobić wystarczy podać swój nick i wysłać komentarz. O naszych artykułach możesz także porozmawiać na naszym forum. Możesz także napisać własny artykuł i wysłać go na adres naszej redakcji.
