70. rocznica wysiedleń na Zamojszczyźnie – Zamość, 27–30 listopada 2012

Lubelski oddział IPN w związku ze zbliżającą się 70. rocznicą wysiedleń na Zamojszczyźnie organizuje w dniach 27–30 listopada 2012 r. cykl wydarzeń upamiętniających tamten tragiczny czas.

27 listopada na Rynku Solny w Zamościu nastąpi uroczyste otwarcie wystawy „Sonderlaboratorium SS Zamojszczyzna »pierwszy obszar osiedleńczy w Generalnym Gubernatorstwie«”.

Szczegółowy przebieg uroczystości:

• 10.30 Zbiórka pocztów sztandarowych i uczestników uroczystości w bramie koszar ul. J. Piłsudskiego
• 11.00 Uroczysta msza św. w kościele pod wezwaniem św. Michała Archanioła w Zamościu, ul. J. Piłsudskiego
• 12.30 Uroczystość przy pomniku Ofiar Faszyzmu, ul. J. Piłsudskiego
• - ceremoniał wojskowy
• - składanie kwiatów
• 14.00 Otwarcie wystawy plenerowej „Sonderlaboratorium SS. Zamojszczyzna »pierwszy obszar osiedleńczy w Generalnym Gubernatorstwie«”, Rynek Solny
• 14.30 Promocja albumu „Sonderlaboratorium SS. Zamojszczyzna »pierwszy obszar osiedleńczy w Generalnym Gubernatorstwie«”, Muzeum Zamojskie w Zamościu (Sala Koncertowa), ul. Ormiańska

28–30 listopada w Sali Consulatus (Ratusz Zamojski, Rynek Wielki 13) odbędzie się międzynarodowa konferencja naukowa „Wysiedlenia jako narzędzie polityki ludnościowej w Europie XX wieku”.

Program konferencji:

28 listopada 2012 r. (środa)

9.00–9.30 Otwarcie konferencji i powitanie gości

Blok I: Wysiedlenia jako zjawisko demograficzne
(prowadzenie: prof. Dariusz Stola – ISP PAN, Collegium Civitas)

• 9.30–9.50 prof. Krystyna Romaniszyn (UJ) – Migracje w XX wieku – kwestie terminologiczne i metodologiczne
• 9.50–10.10 dr Ingo Haar (Uniwersytet Wiedeński) – Model totalitarnych wysiedleń (próba rekonstrukcji)
• 10.10–10.30 prof. Grzegorz Janusz (UMCS) – Etniczność jako przyczyna przesiedleń w XX wieku
• 10.30–10.50 prof. Piotr Eberhardt (Inst. Geografii PAN) – Polityczne migracje na ziemiach polskich 1939–1950
• 10.50–11.20 prof. Marek Okólski (Uniwersytet Warszawski) – Rola migracji w kształtowaniu przemian ludnościowych na ziemiach polskich (w perspektywie XX wieku)

Blok II: Generalplan Ost a Zamojszczyzna
(prowadzenie: prof. Rafał Wnuk – KUL, Muzeum II Wojny Światowej)

Cz. I

• 12.10–12.30 prof. Isabel Heinemann (Uniwersytet Münster) – „Generalny Plan Wschodni” w praktyce. Wysiedlenia na Zamojszczyźnie a narodowo-socjalistyczne plany przesiedleńcze
• 12.30–12.50 Klaus Dönecke (Polizeipräsidium Düsseldorf) – Udział Rezerwowego Batalionu Policji z Essen w akcji wysiedleń na Zamojszczyźnie
• 12.50–13.10 Mariusz Zajączkowski (IPN Lublin, ISP PAN) – Ukraiński wątek niemieckiej akcji kolonizacyjnej na Zamojszczyźnie

Cz. II

• 15.00–15.20 Helena Kubica (Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau) – Losy ludności Zamojszczyzny w obozie koncentracyjnym Auschwitz
• 15.20–15.40 dr Janina Kiełboń (Państwowe Muzeum na Majdanku) – Wysiedleńcy z Zamojszczyzny w obozie koncentracyjnym na Majdanku
• 15.40–16.00 dr Beata Kozaczyńska (Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach) – Losy dzieci polskich wysiedlonych z Zamojszczyzny do dystryktu warszawskiego (1942–1945)
• 16.00–16.20 dr Janusz Kłapeć (UMCS) – Losy ludności „pozostawionej” na Zamojszczyźnie w trakcie wysiedleń na podstawie dokumentów Rady Głównej Opiekuńczej

Cz. III

• 17.20–17.40 Przemysław Sypniewski (Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie) – W czym Archiwum Fundacji Polsko-Niemieckie Pojednanie oraz program Straty Osobowe mogą być pomocne w badaniach nad losami wysiedlonych z Zamojszczyzny?
• 17.40–18.00 dr hab. Tomasz Chinciński, Tomasz Rabant (Muzeum II Wojny Światowej) – Prezentacja niemieckich i sowieckich wysiedleń i deportacji ludności z lat 1939–1945 na wystawie stałej Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku

29 listopada 2012 r. (czwartek)

Blok III: Okupacyjna polityka wysiedleń na ziemiach polskich
(prowadzenie: prof. Marek Wierzbicki – KUL, Del. IPN w Radomiu)

Cz. I

• 9.00–9.20 prof. Maria Rutowska (Instytut Zachodni Poznań) – Model wysiedleń niemieckich na przykładzie Kraju Warty
• 9.20–9.40 prof. Andrzej Gąsiorowski (Uniwersytet Gdański) – Wysiedlenia i ruchy ludnościowe na Pomorzu Gdańskim w latach 1939–1945
• 9.40–10.00 dr Mirosław Sikora (IPN Katowice) – Przebudowa etniczna, demograficzna i gospodarcza polskich ziem wcielonych do III Rzeszy na przykładzie prowincji śląskiej/górnośląskiej
• 10.20–10.40 dr Agnieszka Łuczak (IPN Poznań) – Wysiedlenia ziemian z Wielkopolski podczas okupacji
• 10.40–11.00 Barbara Męczykowska (IPN Gdańsk) – Model wysiedleń niemieckich na przykładzie losu gdynian
• 11.00–11.20 dr Sebastian Piątkowski (Del. IPN Radom) – Dystrykt radomski jako obszar realizacji niemieckiej polityki wysiedleń w GG

Cz. II

• 15.00–15.20 prof. Pavel Polian (Uniwersytet Moskiewski, Uniwersytet Alberta-Ludwiga we Freiburgu Bryzgowijskim) – Sowiecka polityka okupacyjna a migracje przymusowe (deportacje) ludności na ziemiach polskich w okresie II wojny światowej
• 15.20–15.40 prof. Bogdan Musiał (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego) – Wysiedlenia jako narzędzie polityki w okresie stalinowskim w latach 1941–1945 na przykładzie terenów Związku Radzieckiego w granicach przed 1939 r.
• 15.40–16.00 prof. Rafał Wnuk (KUL, Muzeum II Wojny Światowej) – Niemieckie i sowieckie wysiedlenia na okupowanych ziemiach polskich – próba porównania

16.50–17.50 Panel dyskusyjny: Edukacja i pamięć – prof. Tobias Weger (Uniwersytet w Oldenburgu); dr hab. Piotr Majewski (Muzeum II Wojny Światowej); dr Łukasz Kamiński (IPN-KŚZpNP)

30 listopada (piątek)

Blok IV: Wysiedlenia i przesiedlenia po II wojnie światowej
(prowadzenie: dr Sławomir Łukasiewicz – IPN Lublin, KUL)

Cz. I

• 9.00–9.20 dr hab. Janusz Wróbel (IPN Łódź) – W cieniu Jałty. Teoria i praktyka powojennej repatriacji na wschodzie i zachodzie
• 9.20–9.40 dr hab. Piotr Majewski (Muzeum II Wojny Światowej) – Droga do wysiedleń Niemców z Czechosłowacji (geneza dekretów Beneša)
• 9.40–10.00 prof. Grzegorz Hryciuk (Uniwersytet Wrocławski) – Ruchy ludnościowe w ZSRR po II wojnie światowej jako element polityki etnicznej
• 10.00–10.20 dr Tomáš Dvořák (Uniwersytet Masaryka w Brnie) – Wysiedlenie ludności niemieckiej z terenów Czechosłowacji w latach 1945–1951

Cz. II

• 10.40–11.00 prof. Elżbieta Kościk (Uniwersytet Wrocławski) – Zmiany demograficzne na Dolnym Śląsku jako skutek powojennych migracji
• 11.00–11.20 dr Dorota Sula (Muzeum Gross-Rosen) – Przesiedlenia pod kontrolą państwa na przykładzie działalności PUR
• 11.20–11.40 dr Tomasz Osiński (IPN Lublin) – Migracja elit jako efekt inżynierii społecznej w systemie totalitarnym. Na przykładzie polskich ziemian
• 11.40–12.00 prof. Jan Pisuliński (Uniwersytet Rzeszowski) – Przesiedlenie ludności ukraińskiej w ramach akcji „Wisła” – założenia, cele, rezultaty
• 12.40–13.40 Panel dyskusyjny: Doświadczenia wysiedleń XX a współczesna problematyka migracji(prowadzenie: prof. Piotr Madajczyk – ISP PAN)– prof. Ireneusz Kamiński – prawnik (Fundacja Helsińska); prof. Dariusz Stola – historyk (ISP PAN, Collegium Civitas); prof. Piotr Eberhardt – demograf (Inst. Geografii PAN); dr Dariusz Kondrakiewicz – politolog (UMCS)

13.40 Zamknięcie konferencji

Współorganizatorami obchodów rocznicowych są Prezydent Miasta Zamościa Marcin Zamoyski, Polski Związek Byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych, Zarząd Okręgu w Zamościu. Honorowy Patronat nad uroczystościami objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Bronisław Komorowski. Współpraca: Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie oraz Muzeum Zamojskie w Zamościu.

Źródło: ipn.gov.pl