„Osobista ochrona Hitlera” – P. Hoffmann – recenzje

Półki w księgarniach uginają się od rozmaitych prac na temat drugiej wojny światowej. Liczba dostępnych tytułów może sugerować, że temat ten został już całkowicie wyczerpany. Okazuje się jednak, że historia III Rzeszy wciąż skrywa w sobie wiele interesujących szczegółów, które Peter Hoffmann odsłania w swojej najnowszej książce.

Ilu ludzi czuwało nad bezpieczeństwem Adolfa Hitlera? Jak wyglądały przygotowania do jego podróży? Czy środki bezpieczeństwa zmieniały się na przestrzeni lat? Autor odpowiada na te pytania, i wiele innych, uzupełniając całość garścią interesujących – i momentami zaskakujących – informacji.

Książka ma przejrzystą strukturę – realizuje schemat „od ogółu do szczegółu”.  Hoffmann zaczyna od opisu Służby Bezpieczeństwa Rzeszy, następnie przygląda się Oddziałowi Eskorty SS Hitlera i innym grupom ochrony. Przed oczami czytelnika stopniowo wyłania się pełen obraz nazistowskich służb bezpieczeństwa. Autor rozkłada skomplikowane struktury np. Reischssicherheitsdienst (RSD), na czynniki pierwsze. Dokładnej analizie poddaje wystąpienia publiczne, środki transportu, podróże, kwatery wojskowe i prywatne rezydencje Hitlera.

Dużym plusem książki są pojawiające się ciekawostki, np. to, że do Leibstandarte-SS „Adolf Hitler” (LSSAH)w 1937 roku należeli tzw. bezpartyjni, a dwóch adiutantów Hitlera z SS zostało członkami NSDAP dopiero w 1937 i 1938 roku. Hoffmann przytacza również historię Emila Maurice’a, towarzysza Hitlera od najwcześniejszych lat, który chciał się zaręczyć z Geli Raubal. Próba ta – choć ryzykowna – nie przyniosła mu tak wielu problemów jak jego drzewo genealogiczne. Himmler odkrył w jego rodzinie dwóch żydowskich przodków, co poskutkowało natychmiastowym odsunięciem go z najbliższego otoczenia kanclerza III Rzeszy. Zaskakująca w całej historii jest jednak postawa Hitlera, który mimo tego chronił swojego współpracownika do końca wojny. Te poboczne opowieści pozwalają nam na lepsze poznanie osobowości Führera. Autor przywołuje również mało znane próby zgładzenia Hitlera, np. przez zorganizowanie nalotu lotniczego.

Interesujący jest rozdział o środkach transportu używanych przez Hitlera. Autor przedstawia ich parametry techniczne, zabezpieczenia stosowane w poszczególnych modelach i procedury użytkowania. Opowiada o przygotowaniach do podróży pociągiem, przepisach mających zapewnić bezpieczeństwo i całej gamie kryptonimów pociągów specjalnych. Z tej części książki możemy dowiedzieć się m.in. że Hitler od 1934 r. tolerował w swojej eskorcie wyłącznie mercedesy. Czytelnik może również poznać odpowiedź na pytanie, dlaczego w samochodach Hitlera zrezygnowano z kuloodpornych opon.

Hoffmann znaczną część książki poświęca wystąpieniom publicznym, które stanowiły największe ryzyko dla życia Hitlera. W 1935 roku wprowadzono nawet zakaz rzucania kwiatów, gdyż obawiano się bukietu z bombą. Autor odsłania genezę tego typu rozporządzeń, pokazując jednocześnie, jak czujna i dynamiczna była ochrona Hitlera, która – aby być skuteczną – musiała nadążać za pomysłowością niedoszłych zamachowców. Ujawniono też trudność wprowadzenia nowych przepisów. Rozdział ten jest wzbogacony zdjęciami i ilustracjami, np. schematem ustawienia kordonów SS z 1937 r., szkicem ochrony trybuny na wolnym powietrzu czy modelem ochrony Führera poruszającego się pieszo. Hoffmann, omawiając poszczególne przemówienia Hitlera, analizuje użyte środki ochrony i wskazuje na ich różnorodność.

Autor szczegółowo opisuje rezydencje Hitlera: Kancelarię Rzeszy, Obersalzberg i monachijski dom. Przedstawia skomplikowany system przepustek, procedury dostaw środków spożywczych (które z upływem kolejnych lat stawały się coraz ostrzejsze), sposoby zabezpieczania spacerów, plany rozbudowywania kwater. Ta część odsłania prywatną twarz Hitlera, jego upodobania żywieniowe, sposoby spędzania wolnego czasu, rytm dnia i dolegliwości zdrowotne.

Służba bezpieczeństwa mimo bardzo dobrej organizacji nieraz zawodziła. Hoffmann analizuje te drobne i większe wpadki. Kanclerz III Rzeszy był świadomy, że jego ludzie nie zawsze są stuprocentowo skuteczni: „W przypadku dwóch naprawdę groźnych prób zabicia mnie, zawdzięczam życie nie policji, ale czystemu przypadkowi”1.

Jednak Führer czasami nie stosował się do zaleceń ochrony i tym samym utrudniał jej pracę. Nie chciał zrezygnować z bezpośredniego kontaktu ze swoim narodem i łamał procedury.

Ogromną zaletą książki są ilustracje: mapy kwater i rezydencji Hitlera, plany rozmieszczenia wart, zdjęcia środków transportu, przekroje samolotów, schematy Kancelarii Rzeszy i bunkrów. Czytelnik może do nich wielokrotnie wracać i analizować je, dzięki czemu ma lepszy ogląd całego systemu bezpieczeństwa.

Plusami są również: krótki, podsumowujący rozdział i uwagi autora dotyczące innych prac, które ukazały się po pierwszej publikacji Osobistej ochrony Hitlera (polski czytelnik otrzymuje wydanie poprawione uwzględniające najnowsze ustalenia). Hoffmann bardzo rzeczowo analizuje książki swoich kolegów po fachu dotyczące tematyki bezpieczeństwa Hitlera. Czasem odnosi się do nich krytycznie, ale często wskazuje czytelnikowi godne polecenia tytuły. Na słowa uznania zasługują również dodatki, tj. wyciąg podróży Hitlera od września 1939 do kwietnia 1945, tabela zbierająca najgroźniejsze zamachy na życie Führera, porównanie stopni Wehrmachtu, SS, Policji i Wojska Polskiego, wykaz użytych skrótów i indeks nazwisk.

Minusem jest układ przypisów, który wnikliwemu czytelnikowi utrudnia nieco korzystanie z książki. Przypisy są rozmieszczone na końcu każdego rozdziału, na szczęście dla każdej części rozpoczynają się od jedynki. Raz autor podaje niepewną informację dotyczącą rzekomego spotkania się dwóch pociągów: Adolfa Hitlera i Żydów transportowanych do obozów.

Pod względem edytorskim można mieć tylko jedno, drobne zastrzeżenie. Książka ze względu na swój charakter nie jest jednorazową lekturą i dlatego powinna być wydana w sztywniejszej oprawie, co przedłużyłoby jej użytkowanie. Duża czcionka nie męczy wzroku, a poręczny format ułatwia czytanie. Zamieszczone schematy i zdjęcia są dobrej jakości.

Podsumowując, uważam, że książka jest godną polecenia lekturą. Zawiera potężny ładunek informacji, dawkowany stopniowo. Dzięki temu niedoświadczony czytelnik będzie miał solidne podstawy, a wskazówki autora ułatwią mu dobór kolejnych lektur. Osoby bardziej zaznajomione z tematyką odnajdą tu wiele interesujących i mało znanych szczegółów. Nie jest to książka jednorazowego użytku.  Zawartość merytoryczna zachęca do częstego sięgania po nią. Ze względu na aktualność tematu bezpieczeństwa może zainteresować nie tylko pasjonatów historii.

Plus Minus:
Na plus:
+ wiele interesujących ciekawostek
+ szczegółowe dane techniczne
+ ilustracje
+ podsumowanie
+ wiele dodatków
Na minus:
- układ przypisów utrudniający poruszanie się po książce
- miękka oprawa

Tytuł: Osobista ochrona Hitlera
Autor: Peter Hoffmann
Wydanie: 2012
Wydawca: Wydawnictwo Wołoszański
ISBN: 978-83-62770-28-1
Stron: 483
Oprawa: miękka
Cena: ok 44 zł
Ocena recenzenta: 8.5 /10

1. Peter Hoffmann, Osobista ochrona Hitlera, Wydawnictwo Wołoszański, Warszawa 2012, s. 421. [↩]