Lista książek historycznych roku 2012 według magazynu BBC History

Prestiżowy brytyjski magazyn BBC History1 opublikował swoją listę najlepszych książek historycznych 2012 r. Znalazła się na niej praca The Iron Curtain: The Crushing of Eastern Europe 1944 – 1956 Anny Applebaum, żony Ministra Spraw Zagranicznych Radosława Sikorskiego.

Tom Holland, In the Shadow of the Sword: The battle for Global Empire and the End of the Ancient World

Dość odważne I zmuszające do myślenia stadium poświęcone schyłkowi starożytności I początkom islamu. Bazując na niewielkiej ilości danych źródłowych i dotychczasowych badaniach Saul argumentuje, że początków islamu należy szukać nie tyle w krajach arabskich, co w Syrii. Uważa, że wbrew powszechnemu przekonaniu Koran został skompletowany mniej więcej wiek po śmierci Mahometa, zaś wiele z przypisywanych mu wypowiedzi powstała w gronie mezopotamskich uczonych i prawników około roku 700 n.e. w odpowiedzi na rosnącą pozycję kalifatu Abbasydów.

Barry Cunliffe, Britain Begins

Jest to praca z pewnością wartościowa. W formie przejrzystej i doskonale udokumentowanej syntezy prezentuje najnowsze ustalenia z zakresu badań nad prehistorią Wysp Brytyjskich aż do czasów pierwszych najazdów Wikingów. Autor skupia się zwłaszcza na rozwoju osadnictwa i przemianach w nim zachodzących.

Greg Woolf, Rome: An Empire’s Story

Wiele już książek napisano o dziejach imperium rzymskiego, ta jednak podejmuje zagadnienie rozwoju i ekspansji nieco inaczej, aniżeli opracowania dotychczas prezentowane. Woolf przedstawia początki miasta, przygląda się jego przemianom i imperium, jakie Rzymianie stworzyli w trakcie kolejnych stuleci. Kładzie nacisk nie na stereotypowe schematy, lecz usiłuje dokonać analizy roli, jaką w procesie rozwoju odegrały poszczególne czynniki wewnętrzne i zewnętrzne. Udowadnia, że wielkość Rzymu to nie tylko armia, ale także prawo, klasa urzędnicza – skądinąd dość liberalna, system agrarny, wreszcie myśl techniczna.

Christopher Clark, Sleepwalkers: How Europe Went to War in 1914

Książka ta jest jedną z najobszerniejszych i najdokładniejszych syntez przyczyn wybuchu I Wojny Światowej. Clark skupia się zarówno na działaniach dyplomatycznych i politycznych, jak również decyzjach militarnych. Omawia zagadnienie bałkańskiego kotła, ale przywołuje też jednostki, których poszczególne decyzje doprowadziły w końcu do wybuchu.

Peter Brown, Through the Eye of a Needle

Książka poświęcona jest schyłkowemu okresowi starożytności, a jej autor to jeden z największych znawców przedmiotu (m. in. to właśnie dzięki niemu schyłek starożytności wyodrębnia się dziś jako odrębny okres w dziejach). Jest to synteza barwna, problemowo mocno skupiona na przemianach społecznych i ekonomicznych.

Paul Blew, A Yankee in DeValera’s Ireland

Jest to pamiętnik amerykańskiego ambasadora w Irlandii czasu przemian, nieocenione źródło do historii politycznej Irlandii, która odzyskiwała wówczas swoją niepodległość.

Sarah Gristwood, Blood Sisters

Praca z pewnością ciekawa, podejmująca problem nieznanych szerzej aspektów akcji politycznych i zakulisowych działań, jakie towarzyszyły tzw. Wojnie Róż. Autorka omawia rolę, jaką we wspomnianym przed chwilą konflikcie odegrały kobiety znajdujące się wówczas w centrum wydarzeń: królowe i żony głównych aktorów dramatu.

Geza Vermes, Christian Begginings: From Nazareth to Nicaea

Książka, jakkolwiek podejmująca zagadnienie znane, jest propozycją oferującą świeże i często oryginalne spojrzenie na najwcześniejsze dzieje chrześcijaństwa. Doskonale napisana, nie jest kolejnym tylko zbiorem faktów, zresztą Vermes – sam wysokiej klasy specjalista, często podkreśla własną opinię.

Jane Ridley, Bertie: A life of Edward VII

Napisana z literackim zacięciem biografia Edwarda VII, podejmująca zarówno zagadnienia polityczne i administracyjne, ale także mocno interesująca się kwestiami społecznymi i obyczajowymi.

Vadim Birstein, Smersh: Stalin’s Secret Weapon

Niezwykle interesująca, a przy tym ujawniająca wiele nowych faktów i nieznanych dotąd operacji, historia Smierszu – radzieckiego kontrwywiadu, znanego z bezwzględności i skuteczności.

Anne Applebaum, The Iron Curtain: The Crushing of Eastern Europe 1944 – 1956

Kolejna książka zdobywczyni nagrody Pulitzera. Autorka omawia metody przejmowania kontroli nad krajami, które po II Wojnie Światowej znalazły się w sowieckiej strefie wpływu. Książka napisana z literackim zacięciem i dziennikarską skrupulatnością, a przy tym oparta na szerokiej kwerendzie źródłowej.

Stephen Alford, The Watchers: A Secret History of the Regin of Elizabeth I

Książka, która udowadnia, że o panowaniu Elżbiety I napisano jeszcze nie wszystko. Alford zagląda poza dwór i zabiegi polityczne, zagłębia się w tajne działania szpiegowskie i udowadnia, że polityczna stabilizacja, z jaką kojarzy się jej rządy, jest mitem.

John Darwin, The Unfinished Empire: The Global Expansion of Britain

Jedna z najbardziej obszernych analiz brytyjskiego imperializmu, dziejów podboju – ale także ciekawa próba jego wartościowania.

George W. Bernard, The Late Medieval English Church: Vitality and Vulnerability Before the Break with Rome

Książka stanowi syntezę ustaleń z zakresu dziejów religijności w epoce poprzedzającej schizmę Henryka VIII. Jest bardzo dobrze udokumentowana i szczegółowa, a przy tym świetnie napisana.

Jonathan Dimbleby, The Road to El-Alamein – the Battle that Turned the Tide

Jedna z najlepszych analiz wojny pustynnej i roli, jaką ta wojna odegrała, w zmianie biegu II Wojny Światowej.

1. BBC History nr 13(13)2012, s. 61 - 66. [↩]