Wieża Eiffla miała zostać rozebrana. Uratowało ją...

Niewiele brakowało, by Wieża Eiffla, największy symbol Paryża a niegdyś najwyższa budowla świata, była dziś tylko wspomnieniem dostępnym na starych fotografiach. Zbudowana specjalnie na Wystawę Światową, miała po niej zostać rozebrana.

Projekt Wieży Eiffla z ok. 1884 r.

Wieżę zbudowano nie tylko na Wystawę Światową, która odbyła się w Paryżu w 1889 r. Upamiętniała także, a może przede wszystkim 100. rocznicę zburzenia bastylii i rewolucji francuskiej. Jej faktycznymi projektantami byli Emile Nouguier i Maurice Koechlin z biura projektowego Eiffela. Swój projekt opatentowali, a następnie odsprzedali swojemu pracodawcy. Budowę rozpoczęto 1 lipca 1887 r. a zakończono 31 marca 1889 r., gdy Eiffel wywiesił flagę francuską na jej szczycie.

Mierząca początkowo 312 m wieża stanęła na czworokątnym placu o boku 125 m na Polach Marsowych - innych propozycji lokalizacji było ponad 100. Do jej budowy zużyto 2,5 miliona nitów i ponad 18 tys. metalowych części. W trakcie wystawy stanowiła bramę wejściową na tereny ekspozycyjne.

O jej budowie tak pisano w „Przeglądzie Powszechnym” w 1989 r.:

„W chwili, kiedy to, piszę buduje się nad prawem wybrzeżem Sekwany, naprzeciwko sławnego z poprzedniej wystawy pałacu Trocadero, wieża żelazna, która dosięga już wysokości 200 metrów, tj. o wiele wyżej niż wszystkie dotychczas istniejące budowle ludzkie, piramidy egipskie, wieże katedry kolońskiej i strasburskiej. A ma jeszcze 100 metrów wyżej w niebo wystrzelić, co wyniesie więcej niż dwie wieże jak św. Szczepana, jedna na drugiej postawione.”

Autor powyższych słów, ks. Marian Morawski, w następnych zdaniach krytykuje estetykę tej budowli - „Widocznie wszelkie względy estetyki i sztuki architektonicznej zostały przy budowie tej wieży uchylone, poświęcone dla względów praktycznych”. W tym osądzie nie był samotny, gdyż podobne opinie miało wówczas wielu francuskich artystów.

Ks. Morawski wyśmiewa także założenia użytkowe tego obiektu. A było ich kilka. Obserwatorium astronomiczne lub metrologiczne a nawet wielka lampa oświetlająca elektrycznością miasto. Eiffel miał nawet zakładać montaż luster na dachach paryskich domostw, które odbijały by światło, czyniąc jasnymi nocą ulice. Autor dostrzegał w tym projekcie nawet współczesną Wieżę Babel, budowaną „przeciw niebu”.

Karykatura Eiffela z wieżą

Oczywiście żadne z tych zastosowań nie wyszło poza ramy projektowe. Co prawda Eiffel umieścił tam małe obserwatorium, ale nie uznano je za warte uwagi. Wieżę przed rozebraniem uratowało co innego.  Na jej szczycie zamontowano antenę radiową, której sygnał był bardzo użyteczny dla pocztowców i wojskowych. Udało im się przekonać władze miasta by odstąpiły od rozbiórki. Zaplanowaną ją na 1909 r., gdyż  wtedy kończyła się umowa dzierżawy gruntu, na którym stała konstrukcja. Tym samym uratowano dzieło Eiffla. Słusznie. Już kilka lat później, w czasie I wojny światowej centrum radiotelegraficzne na szczycie wieży przechwyciło wiadomość wroga, przez co wkrótce wpadła słynna kobieta-szpieg Mata Hari.

Była to najwyższa budowla na świecie przez 41 lat. Straciła tę pozycję dopiero w 1930 r, gdy w Nowym Jorku wzniesiono Chrysler Building (319 m).

Dzisiaj jest wykorzystywana jako wieża telewizyjna oraz wielka atrakcja turystyczna Paryża. Każdego roku odwiedzą ją kilka milionów chętnych do zobaczenia panoramy Paryża. Obecnie na wieży usytuowane są dwie restauracje: Le 58 Tour Eiffel (pierwsze piętro) i Le Jules Verne (drugie piętro).

Bibliografia:

1. Kowalska M., Wieża Eiffla. Królowa wież, „Gazeta.pl. Podróże”, [06.01.2013, dostępny: http://podroze.gazeta.pl/podroze/1,114158,13022030,Wieza_Eiffla__Krolowa_wiez.html
2. Mason P., Hemoroidy Napoleona, Zakrzewo 2010.
3. ks. Morawski M., Wieża Eiffela i rok 89-ty,  „Przegląd Powszechny”, 1889 R.6 T.21 z.1-3
4. Konwertery MICROSENS na wieży Eiffla, [06.01.2013], dostępny: http://www.microsens.com/pl/studia-przypadkow/konwertery-microsens-na-wiezy-eiffla/