„Anioły” – E. Lucie-Smith – recenzja

„Nie ma nic dziwnego w tym, że wizerunek anioła zmieniał się wraz z upływem czasu – po prostu, w miarę rozwoju ludzkości, ujawniały nam swoje kolejne oblicza. Życie jest dziś tak skomplikowane, że coraz chętniej widzimy w aniołach przede wszystkim pocieszycieli, niebiańskich opiekunów lub przewodników”.

Anioły, z definicji ­ byty duchowe, występują w wielu religiach. Pełnią różne funkcje, inaczej są wyobrażane, noszą inne imiona. Jedno jednak pozostaje wspólne – jednakowo inspirują. Dowodem tego jest album wydany przez wydawnictwo Arkady. Prezentuje on cały wachlarz przedstawień aniołów, od średniowiecza aż do dziś. Mimo że mało w nim treści, jest ona tak ułożona i opracowana, że zawiera kilku rozdziałach wszystkie najistotniejsze informacje. Stanowi świetne wprowadzenie w tematykę prezentowanych obrazów. Są uzupełnieniem i wyjaśnieniem przedstawianych dzieł.

Już sam początek jest wyjątkowy i zapowiada przejście do innej rzeczywistości. Okładka jest bowiem przedzielona na pól i otwiera się na wzór tryptyku, gdzie na zewnętrznych i wewnętrznych skrzydłach znajdują się wizerunki aniołów.

Wszystkie informacje o aniołach podzielono na osiem rozdziałów. Bardzo interesujący jest fragment dotyczący hierarchii aniołów, zaproponowanej przez Pseudo-Dionizego, która wzorowana jest prawdopodobnie na układzie dworu cesarskiego. Koncepcję tę rozbudował św. Tomasz z Akwinu i podniósł ją do rangi oficjalnej nauki Kościoła. Hierarchia ta jest czytelnie przedstawiona w formie wykresu, a wygląda następująco: Bóg, pierwsza strefa (serafiny, cherubiny, trony), druga strefa (panowania, cnoty, moce), trzecia strefa (księstwa, archanioły, anioły). Człowiekowi najbliższe są oczywiście archanioły i anioły, które bezpośrednio ingerują w nasze życie, kilka z nich znamy z imion. Tym trzem najważniejszym, czyli archaniołowi Michałowi, Gabrielowi i Rafałowi, poświęcone są oddzielne podrozdziały. Michała i Gabriela znamy nie tylko z przekazów chrześcijańskich – występują też w islamie, więc opisano ich rolę także w tej religii. To wielki plus, gdyż autor nie ogranicza się tylko do religii katolickiej, z którą popularnie kojarzone są te postacie, ale ukazuje anioły w szerszej perspektywie.

Autor idzie jednak dalej i opisuje anioły hinduskie, buddyjskie, senegalskie, etiopskie, a nawet jamajskie. Mało tego, wszystko poparte jest przedstawieniami z danych kręgów kulturowych, co bardzo rozszerza wiedzę i wyobrażenia czytelnika.

W albumie znajdujemy nie tylko przedstawienia malarskie. Ukazane jest tu także  rzemiosło artystyczne, rzeźby, płaskorzeźby, biżuteria, a także fragmenty portali z różnych epok i kręgów kulturowych. Wszystko ułożone tematycznie: przykładowo, w rozdziale Sny Jakuba widzimy zdjęcie kapitelu romańskiego Walka Jakuba z aniołem, obok fragment obrazów Rembranta van Rijna oraz współczesnego artysty Hananiaha Harari dotyczących tego samego zagadnienia. To dowód na to, że postacie te inspirowały ludzi od wieków, także i dziś, czego dowodem są różnego rodzaju dzieła artystyczne, instalacje i filmy współczesnych artystów, a nawet pogląd głoszący, że artyści to anioły – niekoniecznie dobre.

Całość wzbogacona jest licznymi cytatami z różnych kręgów kulturowych, podobnie jak prezentowane dzieła. Są one wplecione między poszczególne reprodukcje.

Duży format książki nie zawsze działa na jej korzyść, ze względu na nieporęczność i wagę takiego woluminu. W tym przypadku jest jednak inaczej,  gdyż album Anioły nadaje się nie tylko do czytania, ale do oglądania, a nawet kontemplacji dzieł sztuki, przedstawionych na fotografiach bardzo dobrej jakości.

Nietypowy album o nietypowych istotach. Przebogato ilustrowany, na pewno pozostanie na długo w pamięci czytających. Gorąco polecam! 

Plus minus:
Na plus:
+  ciekawa, niebanalna tematyka
+  przedstawienia aniołów w wielu kulturach
+ liczne cytaty
+  kredowy papier
+ książka zszywana
+ dobre reprodukcje dzieł
Na minus:
- brak

Tytuł: Anioły
Autor: Edward Lucie-Smith
Wydawnictwo: Arkady
Rok wydania: 2010
ISBN: 978-83-213-4655-7
Stron: 192
Oprawa: twarda
Cena: 119 zł
Ocena recenzenta: 10/10