„Żołnierze wyklęci. Niezłomni bohaterowie”- J. Wieliczka-Szarkowa - recenzja

Od 1 marca 2011 roku obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Tylko czy na pewno wiemy kim byli ci wyklęci, kto i dlaczego ich przeklął? O polskich bohaterach, którzy trwali w walce o suwerenną Polskę nawet po zakończeniu II wojny światowej przypomina Joanna Wieliczka-Szarkowa.

Twórczyni recenzowanej pozycji doktor historii Joanna Wieliczka-Szarkowa to autorka takich pozycji jak: III Rzesza. Narodziny i zmierzch szaleństwa czy Czarna Księga Kresów. W swoim dorobku ma także serię książek zatytułowanych Kocham Polskę, w których ciekawie i wyczerpująco przedstawia tradycję, kulturę oraz historię Polski przeznaczonych głównie dla dzieci w wieku szkolnym.

Najnowszym dziełem Joanny Wieliczki-Szarkowej są Żołnierze Wyklęci. Niezłomni Bohaterowie z przedmową Piotra Szubarczyka – publicysty historycznego, autora licznych publikacji i współtwórcy wystaw poświeconych Żołnierzom Wyklętym, jak również konsultanta historycznego w spektaklu TVP1 Inka 1946, który 11.03.2013 roku został wyemitowany w Telewizyjnej Jedynce1.   

Żołnierze Wyklęci. Niezłomni Bohaterowie to zbiór ponad trzydziestu autentycznych historii żołnierzy różnych stopni wojskowych, walczących z sowietyzacją Polski po II Wojnie Światowej. W ramach powołanej do życia organizacji antykomunistycznego podziemia – Wolność i Niezawisłość, w skrócie określanej jako WIN.

Autorka książki pokrótce wyjaśnia jak doszło do stworzenia zrzeszenia, które odrodziło się niczym feniks z popiołów po rozwiązaniu Armii Krajowej. Wyjaśnia ogólnikowo cele, jakimi kierował się WIN w swoim działaniu. Jednym z przykładów był sprzeciw wobec terroru, jaki Sowieci kierowali przeciwko polskiej ludności cywilnej. Nie boi się także omawiać tematów brawurowych akcji, takich jak likwidacja polskich komunistów, walka zbrojna przeciwko oddziałom wojska lub odbicia więźniów. Dzięki temu książka obfituje w emocje. A brak komentarza ze strony autorki pozwala pozostać czytelnikowi sam na sam z lekturą i swoimi myślami.

Joanna Wieliczka-Szarkowa skupia się przede wszystkim, co wynika już z samego tytułu tomu, na żołnierzach – prawdziwych patriotach. Choć walczyli dzielnie i brawurowo za ojczyznę, to jednak ginęli w absurdalny oraz męczeński sposób w katowniach UB i NKWD. A po śmierci, na którą z pewnością nie zasłużyli, nadal byli traktowani jako niebezpieczni bandyci, nie zasługujący nawet na własny grób. Dlatego w tomie:

Są ludzie powszechnie już znani – jak bohater z Auschwitz, rtm. Witold Pilecki „Witold„, czy mjr Zygmunt Szendzielarz „Łupaszko„ lub Józef Kuraś ”Ogień”. Są też jednak postaci zupełnie zapomniane, w godne narodowych panteonów2.

Każdy rozdział recenzowanej pozycji to jedna historia żołnierza lub dowódcy, opowiedziana od momentu jego dzieciństwa poprzez walkę o suwerenność Polski aż do czasu śmierci danego bohatera. Wszystkie rozdziały tworzą jedną, spójną całość.

Tekst jest opatrzony kilkunastoma archiwalnymi fotografiami, które uzupełniają treść i zazwyczaj są czarno-białymi portretami opisywanych osób. Autorka posługuje się językiem przystępnym w sposób wyczerpujący – bez patosu, ale za to z należnym szacunkiem.

Bardzo ciekawym uzupełnieniem jest znajdujący się na początku wykaz skrótów organizacji walczących za wolność Polski w czasie II Wojny Światowej i po jej zakończeniu. Natomiast indeks osobowy na końcu ułatwia korzystanie z pozycji. Interesujący i potrzebny jest aneks nawołujący do wspólnej budowy pomnika Żołnierzom Wyklętym według tzw. inicjatywy sopockiej, zgodnie z którą pomnik miałby powstać na podstawie legendarnego zdjęcia zdobiącego także okładkę Żołnierzy Wyklętych.

Czym ujęła mnie ta pozycja?Mimo zdarzających się od czasu do czasu literówek i jak dla mnie zbyt małej ilości zdjęć oraz niekiedy znużeniem, dopadającym czytelnika za sprawą ogromnej ilości dat i nieprzerwanego ciągu innych typowo historycznych informacji, moim zdaniem recenzowana pozycja zasługuje na jak najwyższą ocenę.

Tom Żołnierze Wyklęci został wydany w staranny sposób. Papier, mimo że nie najlepszej jakości nie jest tutaj ujmą, czcionka jest odpowiednia, a oprawa i szycie mocne, co pozwoli na korzystanie z książki przez długi czas.

Jednak mi najbardziej przypadła do gustu nieustanna potrzeba pamięci, jak to określiła autorka. Ta potrzeba pamięci o Żołnierzach Wyklętych, którzy wbrew komunistycznej propagandzie byli ludźmi wielkiej wiary i miłości, musi być w następnych pokoleniach. Lecz jak pisze pięknie Wieliczka- Szarkowa, nie można iść w przód, zapominając o kroku w tył.

Myślę, że dzięki tej publikacji zastanowicie się zanim bezmyślnie powtórzycie okolicznościowy slogan o tym jaką bandą byli wszyscy, sprzeciwiający się i przelewający krew za naszą wolność, a o których wiemy wciąż tak niewiele. Żołnierze Wyklęci. Niezłomni Bohaterowie byli ludźmi jakich już nie będziemy mieli zaszczytu znać. Dlatego też warto oddać im choćby tyle tylko pamięci, żeby o nich przeczytać i pamiętać.

Plus minus:
Na plus:
+ projekt okładki
+ wykaz skrótów
+ przedmowa
+ treść opatrzona zdjęciami archiwalnymi, ujęcie tematu
+ aneks
+ indeks osób
Na minus:
- literówki
- mało zdjęć
- chwilami znużenie

Tytuł: Żołnierze wyklęci. Niezłomni bohaterowie
Autor: Joanna Wieliczka-Szarkowa
Wydawnictwo: AA s.c.
Rok wydania: 2013
ISBN: 978-83-7864-148-3
Liczba stron: 462
Oprawa: Twarda
Cena: 39,90 zł
Ocena recenzenta: 10/10

1. Cytat z: Wieliczka-Szarkowa J., Żołnierze Wyklęci. Niezłomni Bohaterowie, Kraków 2013, s. 20. [↩]
2. Jw., s. 19. [↩]