„Piastowie. Wędrówki po Polsce pierwszej dynastii” - S. Koper - recenzja

Sławomir Koper to niezwykły popularyzator historii. Zasłynął między innymi jako autor książek: Afery i skandale II Rzeczypospolitej oraz Wielcy zdrajcy od Piastów do PRL. Dlatego sięgnąłem po jego kolejną popularyzatorską książkę przeznaczoną dla nieco młodszych czytelników: Piastowie. Wędrówki po Polsce pierwszej dynastii, która została pomyślana jako zapis wędrówek po Polsce autora wraz z jego synem.

Książka podzielona jest na 23 rozdziały, które z kolei podzielone są na kilka podrozdziałów, co bardzo ułatwia lekturę. Autor zajmuje się kolejno czasami pogan i legend, czasami Mieszka, Bolesława Chrobrego, kryzysem w  państwie po śmierci Bolesława Chrobrego, odbudową kraju, konfliktem Bolesława Śmiałego z biskupem Stanisławem, Władysławem Hermanem, Bolesławem Krzywoustym i jego bratem Zbigniewem, sprawą Pomorza, początkami rozbicia dzielnicowego, cystersami w Polsce, Polską na przełomie XII i XIII wieku, pierwszymi próbami zjednoczenia kraju, zniszczeniami po najeździe Tatarów, miastami i mieszczanami okresu rozbicia dzielnicowego, drogą do zjednoczenia, unią polsko-czeską, czasami Władysława Łokietka, Kazimierzem Wielkim oraz Piastami śląskimi i kujawskimi.

Rozdział pierwszy – „Czasy pogan i legend” dokładnie omawia, jak wyglądały ziemie polskie przed tysiącem lat, opisuje jadłospis przodków, wizytę w Biskupinie, nadejście Słowian, genezę pojawienia się pierwszych książąt, znajduje się w nim również opis grodów oraz religii Słowian.

Rozdział drugi – „Na początku był Mieszko” szczegółowo zajmuje się najdawniejszymi kronikarzami, istnieniem Piasta Kołodzieja, sojuszem Mieszka z Czechami, Ostrowem Lednickim, wyjaśnia, dlaczego Mieszko I przyjął chrzest, opisuje bitwę pod Cedynią, małżeństwo Mieszka z Odą oraz zdobycze terytorialne Mieszka.

Rozdział trzeci – „W drodze do zjednoczonej Europy” porusza takie kwestie jak wojna po śmierci Mieszka I, opowiada o Ottonie III jako nietypowym cesarzu, opisuje Bolesława jako obrońcę wiary chrześcijańskiej. Można w nim przeczytać o męczeństwie św. Wojciecha, jego relikwiach oraz o końcu pięknych (koronacyjnych) planów.

Osobny, czwarty rozdział został poświęcony wojnom Bolesława Chrobrego i jego interwencji w Czechach. Opowiada o Poznaniu w czasach Chrobrego (z silnym naciskiem na jego wczesnośredniowieczny wygląd), o wojnie prowadzonej w czasach Chrobrego, o obronie Niemczy i drodze do Kijowa. Rozdział kończy się opisem koronacji, która była zwieńczeniem długoletniej polityki Chrobrego.

Rozdział piaty zajmuje się opisem tego, co działo się w państwie po śmierci Bolesława Chrobrego. Autor omawia w niej szczegółowo sprawę następstwa tronu, początki panowania Mieszka II, jego zwycięskie wojny, klęskę, wygnanie i okaleczenie oraz rządy Bezpryma. Rozdział zakończony jest opisem najazdu Brzetysława.

Część szósta książki traktuje o odbudowie kraju i opisuje powrót Kazimierza, uczynienie Krakowa stolicą kraju, wojnę z Miecławem,  opowiada również o klasztorze w Tyńcu i  i przemianach, które dokonały się w Polsce za czasów Kazimierza Odnowiciela.

Rozdział siódmy – „Król kontra biskup” traktuje o Bolesławie Śmiałym, jak można domyślić się z tytułu. Zawiera opowieść o latach wojen monarchy, opisuje drogę, którą przebył, by zdobyć koronę, opowiada również o Bolesławie Śmiałym, zajmuje się podatkami i obciążeniami ludności. Szczegółowo, ale z odpowiednim historycznym dystansem omawia sprawę ściętego Stanisława.

Kolejny, ósmy rozdział opowiada o Władysławie Hermanie i jego niechęci do bezpośredniego rządzenia krajem. Kolejny zajmuje się „Braćmi„. czyli konfliktem pomiędzy Bolesławem Krzywoustym a jego bratem Zbigniewem. Rozdział dziesiąty przedstawia osiągnięcia Bolesława Krzywoustego oraz jego testament, rozdział jedenasty zaś początki rozbicia dzielnicowego Polski. Bardzo ciekawym, „wplecionym„ w narrację historyczną książki, jest rozdział dwunasty – „Cystersi w Polsce”. Zajmuje się on rolą zakonników w ”rozkręcaniu” gospodarki średniowiecznej Polski. W rozdziale tym zaglądamy między innymi do klasztoru cysterskiego w Wąchocku oraz do Jędrzejowa. Rozdział trzynasty nakreśla nam dalsze podziały w rozbitej na księstewka Polsce, zajmuje się Konradem Mazowieckim, zakonami rycerskimi oraz zbrodnią w Gąsawie. Czternasta część książki opowiada o pierwszych próbach zjednoczenia kraju, o Henryku Brodatym, jego wielkiej akcji kolonizacyjnej, o kopalniach złota na ziemiach polskich, o świętej Jadwidze. Rozdział piętnasty poświęcony jest skutkom najazdu tatarskiego, opowieści o Bolesławie Rogatce, kopalni soli w Wieliczce i średniowiecznym przyprawom, opowiada także o kanonizacji świętego Stanisława, o Janie Długoszu i o klasztorze w Starym Sączu. Kolejna część poświęcona jest miastom i mieszczanom średniowiecznym i za to autorowi należy się cześć i chwała, gdyż tak wkomponowane tematy o życiu codziennym i o ludności średniowiecznej są naprawdę świetnym przerywnikiem dla politycznej historii.

Rozdział siedemnasty nosi tytuł „W drodze do zjednoczenia„ i poruszone zostały w nim takie tematy, jak Pomorze Zachodnie, książęta Pomorza Gdańskiego, klasztor w Oliwie, Katedra w Pelplinie, Leszek Czarny (ciekawa postać, którą można było lepiej naszkicować młodemu czytelnikowi), rozdział opisuje również zagadnienie ”medycyny średniowiecznej” oraz mojego ulubieńca – Przemysła II.

Rozdział osiemnasty zajmuje się unią polsko-czeską, dziewiętnasty zaś kreśli obraz rządów Władysława Łokietka. Dwudziesty i dwudziesty pierwszy zajmują się już Kazimierzem Wielkim. Rozdział dwudziesty drugi został przeznaczony na opisanie Piastów kujawskich i mazowieckich, a zamykający książkę rozdział dwudziesty trzeci przeznaczony jest dla Piastów śląskich, zamykających opowieści o średniowiecznej Polsce dynastii Piastów.

Bardzo dobre w publikacji jest to, że autor poprowadził narrację aż do 1706 roku, czyli do śmierci ostatniego Piasta śląskiego.

Książka nie męczy, czyta się ją naprawdę szybko i sprawnie, na pochwałę zasługuje fakt, iż autor nie zajmuje się wyłącznie tłem politycznym, ale także gospodarką, kulturą i religią. Zastosował ciekawą i sprawną narrację, uraczył nas mnóstwem ciekawostek i anegdot, przybliżając czytelnikowi czasy Piastów. Tłem historycznym są oczywiście dzieje Piastów, ale opowieść dotyczy też życia mieszczan, turniejów rycerskich czy życia codziennego chłopów.

Bardzo dobry układ treści i przede wszystkim – wplątywanie w narracje takich treści, jak życie codzienne ludności mieszkającej na ziemiach polskich w średniowieczu podnosi wartość książki. W niektórych miejscach czytelnika mogą denerwować nauczycielskie wtręty autora książki skierowane do jego syna, ale w tak skomponowanej całości jest to do przyjęcia.

Język książki nie męczy, nie sprawia żadnej trudności. Słowem, pomysł przedstawienia dziejów Polski średniowiecznej poprzez podróże z synem jest bardzo dobry.

Piastowie. Wędrówki po Polsce pierwszej dynastii to nie tylko publikacja dla młodzieży, ale także lektura dla wszystkich zainteresowanych dziejami Polski średniowiecznej oraz obyczajami, które wtedy panowały.

Plus minus:
Na plus:
+ dla każdego
+ świetnie się czyta
+ dobrze dobrane zdjęcia
+ wykaz dat na końcu książki
+ szerokie tło historyczne
Na minus:
- brak bibliografii oraz map
- miękka okładka

Tytuł: Piastowie. Wędrówki po Polsce pierwszej dynastii
Autor: Sławomir Koper
Wydawca: Bellona
ISBN: 978-83-11-12593-3
Rok wydania: 2013
Stron: 440
Oprawa: miękka
Cena: 35 zł
Ocena recenzenta: 9/10