„Kampania Langiewicza 1863” – W. Kalwat - recenzja

Nakładem Wydawnictwa Bellona S. A. z Warszawy w 2012 roku, w ramach popularnej i chyba można już tak stwierdzić legendarnej serii Historyczne Bitwy, ukazała się książka „Kampania Langiewicza 1863” autorstwa Wojciecha Kalwata. Pozycja ta opisuje losy najważniejszego ugrupowania polskiego w początkowej fazie powstania styczniowego.

Zawartość książki

Z pewnym niepokojem sięgałem po kolejną pozycję jednej z najsłynniejszych serii wydawniczych książek historycznych, Historyczne Bitwy, tym razem traktującej o powstaniu styczniowym. Zawsze z zaciekawieniem śledzę kolejne ukazujące się opisy różnorakich batalii, kampanii, wojen etc., ale i z lękiem o ich wartość naukową, a przynajmniej poznawczą.  Niestety redakcja czasami dopuszcza do druku pozycje o bardzo niskiej wartości dla historyka, czy też szerzej miłośnika historii. I tak obok doskonałych i perfekcyjnych pozycji, takich autorów jak np. Jarosław Centek  pojawiają się takie nieudane „dzieła” jak przykładowo Sedan 1870. Sięgając po Kampanię Langiewicza 1863 roku, zastanawiałem się, w którą stronę pójdzie autor. Całe szczęście Wojciech Kalwat okazał duży kunszt pisarski i dobry warsztat historyka, sprawiając, że jego książkę czyta się z naprawdę dużym zainteresowaniem.

Książka składa się ze Wstępu oraz dziesięciu rozdziałów ułożonych w porządku chronologicznym, opisujących kolejne stadia rozwoju i upadku oddziału Langiewicza. Pierwsze dwa Manifestacje patriotyczne na terenie guberni radomskiej” oraz Noc styczniowa dotyczą przygotowań do powstania oraz jego początkowego przebiegu na terenie przyszłej aktywności bojowej zgrupowania drugiego dyktatora powstania styczniowego. Kolejne siedem rozdziałów przedstawia przebieg kampanii bojowej zgrupowania, podczas gdy ostatni rozdział Samotny partyzant skupia się na losach kontynuatora walki powstańczej– pułkownika Dionizego Czachowskiego. Podsumowanie powstania i działalności Langiewicza znajduje się w Zakończeniu. Na końcu książki znajduje się wykaz pozycji bibliograficznych użytych do napisania Kampanii Langiewicza 1863 mapy bitew, ich wykaz oraz spis ilustracji.

Uwagi krytyczne

Autor nie uniknął kilku błędów, całe szczęście nielicznych i raczej przypadkowych.

Na stronie 98 błędnie podana została data bitwy pod Opatowem – 21 luty 1863 r., zamiast prawidłowej – 21 luty 1864 r.. Zapewne jest to przykład tzw. błędu czeskiego.

Nie wiem, na ile udane jest określenie żołnierzy rosyjskich w rezerwie jako „urlopików” – może jest to spolszczone rosyjskie określenie?1

Na stronie 190 nastąpiło małe zamieszanie w podawanej liczebności oddziałów biorących udział w bitwie pod Grochowiskami.

Pozytywy

Zaskakująco mało uwagi poświęcają historycy powstaniu styczniowemu, co jest widoczne również w serii Historyczne Bitwy – brak pozycji z tego okresu dziejów Polski, chociaż tematyka innych powstań /zwłaszcza listopadowego/ pojawia się dość często. Tym bardziej zaskakujące, że w powstaniu styczniowym miało miejsce ponad 1 000 większych i mniejszych bitew i potyczek. Dlatego należy cieszyć się, że Wojciech Kalwat sięgnął po tę tematykę - zapewne częściowo inspirowany był nadchodzącą okrągłą rocznicą wybuchu powstania (przypominam, że książka była wydana w 2012 roku).

Plus minus:
Na plus:
- książka napisana przystępnym językiem
- autor bardzo wnikliwie analizuje osobowości najważniejszym dowódców obu walczących stron- barwne opisy bitew i potyczek
Na minus:
- autor opisując oddziały wojenne, zwłaszcza oddziały rosyjskie, używa określeń bataliony, pułki, bardzo często roty etc.
- niezbyt udana, a wręcz komiczna okładka - oprócz map autor nie zaprezentował Ordre de Bataille obu walczących sił.

Tytuł: Kampania Langiewicza 1863
Autor: Wojciech Kalwat
Wydawca: Bellona S. A. Warszawa
Rok wydania: 2012
ISBN: 978-83-11-12387-8
Liczba stron: 248  + dwie wkładki z ilustracjami
Cena:  ok. 25 zł
Ocena recenzenta: 9/10

1. str. 105. [↩]