„Klejnoty archeologiczne. Muzeum Wschodniosłowackiego w Koszycach...” – D. Gašaj - recenzja

Współpraca międzynarodowa nie kończy się tylko na płaszczyźnie politycznej, gospodarczej czy militarnej. Współpracę między narodami można poprowadzić też na podłożu kulturalnym, a ściślej rzecz ujmując, w oparciu o naukę, odkrycia i muzealnictwo. Świetnym przykładem takiej działalności jest wydany w tym roku album o wystawie archeologicznej będącej pokłosiem kolekcji Muzeum Wschodniosłowackiego w Koszycach.

Wystawa otwarta została w Muzeum Podkarpackim w Krośnie dnia 5 lipca 2013 r., a jej autorami byli pracownicy koszyckiej placówki muzealnej, Dárius Gašaj i Ján Rákoš. Ideą ekspozycji był jubileusz przybycia na tereny dzisiejszej Słowacji w 862 r. z Konstantynopola misjonarzy Cyryla i Metodego, jubileusz istnienia muzeum. Organizatorem głównym muzealnego święta była placówka koszycka przy współudziale krośnieńskiej oraz krakowskiego Muzeum Archeologicznego.

Autorem recenzowanego tutaj albumu jest Dárius Gašaj, kustosz zbiorów prehistorycznych i średniowiecznych Muzeum Wschodniosłowackiego. Sama publikacja jest dwujęzyczna i w pełni uprawnionym działaniem recenzenckim będzie tutaj przytoczenie jest drugiego tytułu: Archeological treasures of The East Slovak Museum in Košice. Exhibition catalouge. Całość otwiera wprowadzenie autorstwa dyrektora Muzeum Podkarpackiego w Krośnie, Jana Gancarskiego, a także dyrektora Muzeum Wschodniosłowackiego w Koszycach, Roberta Polláka.

W następnej kolejności w rozdziale zatytułowanym Archeologia w historii Muzeum Wschodniosłowackiego w Koszycach, czytelnik będzie miał możliwość w sposób przystępny zdobyć informacje o koszyckiej placówce. Warto tutaj nadmienić, że ma ona dłuższą tradycję muzealną niż jej krośnieński odpowiedni, gdyż liczy sobie dokładnie 140 lat. Oprócz kolekcji archeologicznej, w której istnieją też zabytki egiptologiczne (Luksor, Nubia), znaleźć też można inne antyki, a także obszerne zbiory historyczne, etnograficzne oraz sztuki dawnej i współczesnej.

W następnym rozdziale pt.: Dziedzictwo przodków, wyjaśniono w zarysie dzieje prehistoryczne wschodniej Słowacji, uwzględniając ramy chronologiczne na młodszą epokę kamienia (neolit) i średniowiecze z nowożytnością. Przedstawiono w nim też historię badań na poszczególnych stanowiskach archeologicznych, które weszły pod bezpośrednią kuratelę specjalistów z muzeum w Koszycach. Wymieniono najważniejsze odkrycia, omówiono pojedyncze obiekty i artefakty, które świadczą o wybitnej działalności ludzkiej na terytorium badanym przez sztab pracowników muzealnych. Warto wspomnieć, że Muzeum Wschodniosłowackie może się szczególnie pochwalić zabytkami datowanymi na epokę brązu i tutaj wyróżnić należy kulturę Otomani-Füzesabony, której zasięg terytorialny objął też tereny południowej Polski. Wyróżnienie w tym miejscu wspomnianej jednostki archeologicznej ma poważne podstawy, ponieważ ludność identyfikowana z nią miała poważny wkład dziejowy (materialny) w jedną z najważniejszych osad epoki brązu zlokalizowaną w Trzcinicy koło Jasła. Muzeum Podkarpackie w Krośnie od lat badało to stanowisko, a od kilku lat funkcjonuje tam skansen archeologiczno-historyczny „Karpacka Troja”1. Część tą poprzedza tabela chronologiczna, która pomaga odnaleźć się w dziejach i temacie katalogu.

Nim przejdziemy do właściwej części publikacji, zapoznać się możemy z literaturą, która jest najpewniej tylko wyborem tego, co dotychczas ukazało się w oparciu o odkrycia i kolekcję archeologiczną muzeum z Koszyc. Katalog podzielony został na dziewięć rozdziałów, oczywiście ułożonych chronologicznie pod względem epok (tutaj również dokonano podziału na fazy), podział obejmuje także zawartość merytoryczną kolekcji oraz czasowej wystawy udostępnionej w muzeum z Krosna.

Katalog to wysokiej klasy album ze świetnymi fotografiami, na których możemy podziwiać zabytki z koszyckiej placówki muzealnej. Zdjęcia charakteryzują się przejrzystością, klarownością obrazu, gdzie dojrzeć możemy nawet najmniejsze szczegóły zbytku, a także stare sygnatury postawione jeszcze w XIX i na początku XX w. Każde ze zdjęć posiada krótki opis przedmiot, który przedstawia. Oczywiście tak jak cała publikacja poprowadzona jest w dwu językach, tak i w tym przypadku dostosowano się tej reguły. Fotografie zostały ponumerowane, a ich spis umieszczony na końcu albumu, notabene podzielono je zgodnie z rozdziałami, w których dany przedmiot został przydzielony.

Jak już wcześniej wspomniano, publikacja jest katalogiem wystawowym (uwzględniono tę informację nawet w podtytule) i najprościej rzecz ujmując, jest przystępnie wydanym (w twardej oprawie i na kredowym papierze) informatorem o bardzo ciekawej ekspozycji archeologicznej z Muzeum Podkarpackiego w Krośnie. Niestety, ani autor tekstu, ani też autorzy wprowadzenia (Gancarski i Pollák) nie umieścili żadnej informacji o tym wydarzeniu. Szkoda, bo ekspozycja była swojego rodzaju pierwocinami całej celebracji archeologicznej kolekcji z Koszyc. Odniesiono się tylko do jubileuszu 140-lecia istnienia placówki.

Jak każda wizytówka ważnego wydarzenia, recenzowana w niniejszym tekście publikacja, spisuje się w tej materii na medal. Jakby mogło być inaczej, skoro pieczę edytorską miała doskonała oficyna Ruthenus z Krosna, która już niejeden raz pokazała, iż jest znaczącym konkurentem na polskim rynku wydawniczym. Klejnoty archeologiczne… są wydane wzorcowo i jest to też wizytówka wspólnej współpracy i przyjaźni dwu narodów – Słowaków oraz Polaków. Archeologiczna kolekcja z Koszyc pokazuje również, że kontakty z obydwiema ziemiami przedzielonymi Karpatami, a ściślej rzecz ujmując, przełączy Beskidu Niskiego, trwa od kilku tysięcy lat.

Plus minus:
Na plus:
+ walory estetyczne
+ tematyka
+ teksty
+ zdjęcia
Na minus:
- brak informacji o lipcowym otwarciu wystawy w Krośnie

Tytuł: Klejnoty archeologiczne. Muzeum Wschodniosłowackiego w Koszycach. Katalog wystawowy
Autor: Dárius Gašaj
Wydawca: Muzeum Podkarpackie w Krośnie/Wydawnictwo Ruthenus
ISBN: 978-83-930273-7-8
Rok wydania: 2013
Liczna stron: 216
Okładka: twarda
Cena: 70 zł
Ocena recenzenta: 9/10

1. https://historia.org.pl/2011/03/31/trzcinica-%e2%80%93-karpacka-troja-j-gancarski-recenzja/ [↩]