Polskie propozycje na Listę „Pamięć Świata” UNESCO

Księga Henrykowska i Akta Braci Czeskich polskimi propozycjami na Listę „Pamięć Świata” UNESCO - zdecydował Polski Komitet Programu „Pamięć Świata” UNESCO, któremu przewodniczy Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych prof. Władysław Stępniak.

Księga Henrykowska jest jednym z najcenniejszych eksponatów znajdujących się w zbiorach wrocławskiego Muzeum Archidiecezjalnego. To powstała w drugiej połowie XIII w. kronika opactwa cystersów w Henrykowie na Dolnym Śląsku. Księga jest spisana po łacinie, jednak w jej treści znajduje się zdanie uważane za najstarsze zapisane w języku polskim: „Day ut ia pobrusa, a ti poziwai”, które w wyniku transkrypcji można zapisać: „Daj, ać ja pobruszę, a ty poczywaj”. Miało ono zostać wypowiedziane przez osiadłego na Dolnym Śląsku czeskiego rycerza Boguchwała do żony, gdy ta mełła ziarno na ręcznych żarnach.

Akta Braci Czeskich zaś to unikatowe źródła naukowe do dziejów protestantyzmu w Europie. Szczególny przykład kontestacji religijnej u progu nowożytnych czasów i wyjątkowej tolerancji religijnej w Rzeczpospolitej XV-XVI w., gdzie wyznawcy kościoła Braci Czeskich znaleźli azyl i możliwość godnego życia na początku XVI w.

Główna część zbioru znajduje się w Archiwum Państwowym w Poznaniu. W aktach znajdują się 92 dokumenty przywiezione z Czech, korespondencja z lat 1557-1828, rękopisy, traktaty i opracowania informujące o działalności senioratu kościoła, akta gmin wyznaniowych, spuścizny wybitnych przedstawicieli z XVII-XVIII w., spisy akt i repertoria. Szczególnie istotna jest korespondencja w sprawach religijnych ze wszystkimi ośrodkami protestantyzmu w Europie. Akta zawierają cenne informacje do historii i pozycji kościołów protestanckich w Polsce, prób ich zjednoczenia, aktywności politycznej oraz wartości intelektualnych i twórczych, jakie reprezentowały parafie protestanckie.

Lista „Pamięć Świata” UNESCO to powstały w 1992 r. rejestr zabytków o charakterze dokumentacyjnym - rękopisów, druków czy dokumentów audiowizualnych. Na Listę wpisywane są zabytki o znaczeniu historycznym lub cywilizacyjnym. Lista obejmuje ok. 300 dokumentów, w tym dwanaście reprezentujących polskie dziedzictwo. Znajdują się na niej m.in. autograf dzieła Mikołaja Kopernika „De revolutionibus” przechowywany w Bibliotece Jagiellońskiej, rękopisy Fryderyka Chopina ze zbiorów Biblioteki Narodowej i Towarzystwa im. Fryderyka Chopina w Warszawie, archiwum getta warszawskiego (tzw. Archiwum Ringelbluma) przechowywane w Żydowskim Instytucie Historycznym czy dokumenty Biura Odbudowy Stolicy z zasobu Archiwum Państwowego w Warszawie.

Decyzja o tym, czy polskie propozycje zostaną wpisane na Listę zapadnie w połowie przyszłego roku, ponieważ lista rozszerzana jest w cyklu dwuletnim, a ostatnich wpisów dokonano w zeszłym roku