Zagadki katastrof lotniczych śmierć gen. Władysława Sikorskiego – zamach czy wypadek?

Dnia 4 lipca 1943 roku w katastrofie lotniczej nad Gibraltarem zginął gen. Władysław Sikorski. Jego śmierć jest uważana za jedną z największych zagadek II wojny światowej. Garth Barnard właśnie realizuje zdjęcia do nowej serii, która będzie emitowana na kanale Polsat Viasat History: „Inspekcje katastrof lotniczych II wojny światowej”. Jeden z odcinków poświęcony został właśnie gen. Sikorskiemu.

Historia.org.pl: Dlaczego zaangażowałeś się w analizowanie katastrof lotniczych?

Garth Barnard: Kiedy byłem małym chłopcem, starszy człowiek z mojego sąsiedztwa podpowiedział mi, abym poszedł do pobliskiego lasu, ponieważ między drzewami wciąż leżą szczątki samolotu pochodzącego z okresu II wojny światowej. Miałem wtedy 10 lat i byłem niezwykle podekscytowany tym, co zobaczę. Zainteresowałem się tym na tyle, że musiałem zbadać sprawę i dowiedzieć się więcej. To był właśnie ten moment olśnienia, kiedy moją ciekawość została poruszona i ukierunkowana na chęć zgłębiania tajemnic katastrof lotniczych. Już wiedziałem, że prowadzenie analiz oraz rozwikływanie zagadek historycznych stanie się moją pasją i – na szczęście - zawodem.

Właśnie jesteś w trakcie produkcji serii dokumentalnej „Inspekcja katastrof lotniczych II wojny światowej” – czy zdradzisz nam, o jakich katastrofach będą poszczególne odcinki?

G.B.: W serialu zaprezentowanych zostanie sześć historii tajemniczych wypadków lotniczych z okresu II wojny światowej. Skupiliśmy się na katastrofach z udziałem samolotów cywilnych. Odwiedzimy m.in.: USA, gdzie zgłębimy tajemnicę katastrofy samolotu Naper 28 w Nebrasce, uznawanego za najtragiczniejszy wypadek sił powietrznych podczas II wojny światowej (28 poległych żołnierzy). W Szkocji chcemy dowiedzieć się więcej o katastrofie Eagle Rock z dnia 25 sierpnia 1942 roku, na jego pokładzie był Jego Wysokość Książę Jerzy (Duke of Kent), brat króla Jerzego. Oczywiście najciekawszym wątkiem jest katastrofa polskiego samolotu z generałem na pokładzie.

4 lipca przypada rocznica śmierci gen. Władysława Sikorskiego. Czy możesz opowiedzieć nam trochę o odcinku dotyczącym generała, czy poznamy jakieś nowe wątki w śledztwie?

Póki co zmagamy się z takim problemem, że śledztwo utknęło w martwym punkcie. Brytyjski rząd utajnił dokumenty dotyczące katastrofy na kolejnych 70 lat, więc stoimy przed ogromnym wyzwaniem, jeśli chodzi o dostarczenie sensacyjnych wiadomości, które pozwoliłyby przyspieszyć rozwiązanie tej tajemnicy. Dla mnie każda katastrofa lotnicza to wielka układanka. Ogromnym marzeniem byłoby ułożenie jej od razu w całości, ale mamy tak wiele pytań, niepewnych danych, że składanie tych pojedynczych klocków w ogólny obraz idzie bardzo powoli.

Garth Barnard na planie zdjęciowym /fot. Polsat Viasat History

Cytując tytuł odcinka, czy Twoim zdaniem to był wypadek czy zamach?

Myślę, że jeszcze długo nie będziemy mogli jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie, właśnie ze względu na utajnione dokumenty. Dowody, na których pracujemy i które są dostępne, niestety są dość ograniczone. Są oczywiście poszlaki, które pokazują nam w którym kierunku powinniśmy pójść zadając nowe pytania. Trzeba uzbroić się w cierpliwość, bo badanie tego typu wydarzeń liczy się nie tylko w latach, ale i dekadach. Staramy się rozwiązać niespójności, które towarzyszyły katastrofie. Co się stało z ciałami ofiar, które podobno były na pokładzie? Dlaczego pilot, który nigdy nie nosił kamizelki ratunkowej, gdy jako jedyny ocalały został wyłowiony z morza, miał ją na sobie zapiętą na tyle dobrze, że na pewno nie zdążyłby tego zrobić w ostatniej chwili? Dlaczego samolot został bez ochrony podczas rezydującej obok załogi rosyjskiej? To wierzchołek góry lodowej w kwestiach niedopowiedzeń.

A co mówią eksperci, którzy zbadali ciało gen. W. Sikorskiego?

IPN i Instytut Ekspertyz Sądowych potwierdzili, że generał nie zginął bezpośrednio z rąk zamachowca, ale od obrażeń powstałych w wyniku katastrofy. Śmierć była wynikiem obrażeń wielonarządowych podczas wypadku lotniczego, zatem generał odniósł obrażenia typowe dla ofiar katastrof komunikacyjnych. Jednak te dowody nie są podstawą do wykluczenia teorii o zamachu. Czy kiedyś dowiemy się prawdy? Chciałbym tego dożyć.

Dziękuję za rozmowę.

Garth Barnard obok pomnika gen. Sikorskiego na Gibraltarze /fot. Polsat Viasat History

Garth Barnard, brytyjski pasjonat awiacji, od 11 lat zajmuje się badaniem przyczyn najsłynniejszych katastrof lotniczych. Obecnie – na zlecenie Polsat Viasat History – pracuje nad produkcją serialu „Inspekcja katastrof lotniczych II wojny światowej„ („WWII Air Crash Detectives), w którym cały odcinek zostanie poświęcony katastrofie samolotu z gen. W. Sikorskim na pokładzie - ”Wypadek czy zamach? Ostatni lot generała Sikorskiego”. Część materiałów do tego odcinka zostało nakręconych w Polsce. Emisja serii w lutym 2015 roku na Polsat Viasat History.