„Powstanie Sierpniowe 1944” - M.M. Drozdowski - recenzja

Przypadająca w tym roku (2014) 70 rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego, to znakomita okazja, by przeanalizować tamto wydarzenie, rozłożyć je na najmniejsze części i opisać. Opowiedzieć nie tylko o walkach, lecz także o tym wszystkim co działo się za barykadami, o całym życiu Warszawy i jej mieszkańców, podczas tego pamiętnego sierpnia 1944 roku.

 Tego zadania podjął się Marian Marek Drozdowski w książce Powstanie Sierpniowe 1944, która ukazała się nakładem Oficyny Wydawniczej Rytm, przy współudziale Muzeum Niepodległości. M. M. Drozdowski to urodzony w 1932 r. polski historyk i varsavianista, profesor Instytutu Historii PAN, członek PZPR w latach 1949-1981. Jest autorem wielu publikacji, m. in. dotyczących ważnych postaci historii Polski: Ignacego Jana Paderewskiego, Stefana Starzyńskiego, Eugeniusza Kwiatkowskiego, Jana Pawła II. Jego zainteresowania to również (a może przede wszystkim) Powstanie Warszawskie i życie miasta podczas tych sierpniowych walk. M. M. Drozdowski współtworzył jako współautor lub redaktor takie dzieła: Ludność cywilna w Powstaniu Warszawskim tom. 1 (1974), Exodus Warszawy. Ludzie i miasto po Powstaniu 1944 (1992), Mocarstwa wobec Powstania (1994), Kościół a Powstanie Warszawskie (1994), Polonia wobec Powstania Warszawskiego (2004), Międzynarodowe aspekty Powstania Warszawskiego (2004), Marceli Porowski, Prezydent powstańczej Warszawy (2010).

Wszystkie te aspekty zainteresowań autora, widoczne powyżej wśród tematów jego dotychczasowych prac, znalazły odbicie i tutaj w recenzowanej książce. To nie jest kolejna praca o powstańczych walkach, brawurowych akcjach żołnierzy powstania i bezpardonowej polskiej obronie. Nie znajdziemy w niej struktur powstańczej armii i podziału niemieckiego korpusu. Praca M. M. Drozdowskiego ukazuje nam to wszystko co działo się poza walką, cały dramatyzm życia za barykadami, społeczną działalność mieszkańców i nabożeństwa katolickie. Kto już czytał prace np. Adama Borkowskiego, Jerzego Kirchmayera, czy Lesława Bartelskiego, koniecznie powinien sięgnąć po recenzowaną książkę, aby podczas lektury dopowiedzieć sobie losy powstańczej Warszawy. Aby poznać powstańcze dzieje miasta, ale także, a może przede wszystkim, dzieje jego mieszkańców.

Autor podzielił swą pracę na dwie główne części. W pierwszej opowiedział Dzieje wewnętrzne Powstania i exodusu popowstaniowego. W tej części możemy poznać fragmenty pamiętników i relacji ludności cywilnej, stosunek kościoła katolickiego wobec Powstania, reakcję ocalałej ludności żydowskiej na wybuch Powstania oraz zapoznać się z mało znanym tematem samorządu wyzwolonego rękami powstańców miasta. Mnie szczególnie ujęły przepojone głębokimi emocjami wspomnienia cywilnych mieszkańców Warszawy, głównie dotyczące niemieckich masowych egzekucji i mordów. Innym aspektem tej części, są losy ludności cywilnej po zakończeniu walk oraz dzieje Warszawy po upadku Powstania. Bardzo interesujące są polityczne wizje przyszłej Polski, wykreowane w czasie Powstania, czy też wysnute przez ówczesne partie polityczne. Druga odsłona książki zatytułowana została Biograficzne zapisy Powstania Warszawskiego i dotyczy wspomnień, relacji i stosunku do sierpniowych walk w Warszawie, najważniejszych władz państwowych, wojskowych i politycznych Polski. W tej części możemy przeczytać np. o Władysławie Raczkiewiczu, Stanisławie Mikołajczyku, Kazimierzu Sosnkowskim, Tadeuszu Komorowskim „Borze”, Marcelim Porowskim i Kazimierzu Pużaku.

Niejako na dokładkę czytelnik otrzymuje rozdział opowiadający o poezji i pieśniach dotyczących Powstania Warszawskiego - również bardzo interesujący. Całość pracy M. M. Drozdowskiego zamyka bibliografia oraz indeks nazwisk i pseudonimów, a książkę otwiera przedmowa autorstwa Prezesa Związku Powstańców Warszawy gen. bryg. Zbigniewa Ścibora-Rylskiego „Motyla”.

Bardzo interesujące są zdjęcia archiwalne zamieszczone w książce, najprawdopodobniej dotychczas nie publikowane. Pochodzą one ze zbiorów Muzeum Niepodległości. Autorką dużej części zdjęć jest Irena Kummant-Skotnicka, inne pochodzą ze źródeł niemieckich. Wydanie książki jest bez zarzutu. Twarda oprawa i szyte kartki gwarantują trwałość publikacji, a redakcyjna praca sprawia, że nie zauważamy żadnych błędów czy literówek. Dodatkowy plus książki jest taki, że ukazała się ona w serii Polskie Powstania Narodowe Wydawnictwa Rytm.

Podsumowując, książkę Powstanie Sierpniowe 1944 można polecić każdemu, kto interesuje się historią Polski, dziejami Warszawy oraz historią Powstania Warszawskiego. Przy czym należy pamiętać, że recenzowana praca omija zagadnienia walk zbrojnych, a skupia się w głównej mierze na życiu miasta i cywilów, na tym wyzwolonym skrawku Polski. Polecam.

Plus minus:
Na plus:
+ temat książki
+ inne spojrzenie na Powstanie Warszawskie
+ kulisy walk: cywile, administracja, kościół katolicki.
+ dodatkowo omówienie powstańczych wierszy i pieśni
+ bardzo ładne wydanie
Na minus:
brak

Tytuł: Powstanie Sierpniowe 1944
Autor: Marian Marek Drozdowski
Wydawca: Rytm
Rok wydania: 2014
Liczba stron: 520
ISBN: 978-83-7399-610-6
Oprawa: twarda
Cena: 54,60 zł (z okładki, ale z pewnością można znaleźć tańsze egzemplarze)
Ocena recenzenta: 7,5/10