„Rycerzy staropolskich wojenne przypadki” – M. Górzyński - recenzja |
Obserwacja, iż ogromna ilość epizodów z nowożytnej historii Rzeczypospolitej nadaje się na gotowy scenariusz oscarowego filmu, wydaje się najmocniejszą stroną pracy Michała Górzyńskiego.
Pośród poważnych pozycji naukowych prezentujących barwne dzieje wojen i ich bohaterów, w przypadku Polski stanowczo brakuje tekstów przeznaczonych dla odbiorców nie będących zawodowymi badaczami. Specyficzny język i występowanie aparatu naukowego niekiedy odstrasza czytelników od prac profesjonalnych historyków. Z drugiej strony mamy do czynienia z mocno fabularyzowanymi tekstami, które z historii czerpią jedynie inspiracje i nie można doszukać się w nich choćby próby dbałości o faktografię. W takiej sytuacji czytelnik chcący zgłębić swoją wiedzę na temat życia i działań „staropolskich rycerzy” znajduje się w nieco patowej sytuacji.
Zaprezentowana przez Michała Górzyńskiego książka robi wrażenie próby odnalezienia złotego środka i przekazaniu odbiorcy solidnej dawki faktów w sposób bardzo przystępny. Oparty na szeregu fundamentalnych prac naukowych i dostępnych źródłach tekst przeprowadza czytelnika przez świat i meandry wczesnonowożytnych wojen i wojenników. Pierwsze rozdziały poświęcone zostały na przybliżenie technicznych kwestii ówczesnej wojskowości. Autor wyszczególnił rodzaje formacji, sposoby zaciągów, strukturę społeczną tamtejszego wojska. Następne części książki ukazują szereg anegdotycznych czy też mających charakter ciekawostki wydarzeń. Tytuł w tym przypadku dobrze oddaje to, co Michał Górzyński zawarł w tekście. Nie związane ze sobą ani tematycznie, ani chronologiczne rozdziały stanowią rodzaj zbioru opowiadań o życiu i funkcjonowaniu żołnierzy tamtych lat. Wybór przedstawionych przez autora wydarzeń spowodował, iż praca jest bardzo różnorodna. Traktowana jako całość daje interesujący obraz „staropolskich rycerzy” i ich wojennych przypadków.
Mimo wykorzystania wielu źródeł i dużej ilości poważnych opracowań praca nie wnosi niczego nowego do obecnego stanu wiedzy. Prawdopodobnie nie było to ambicją autora, który chciał stworzyć oparty o fakty zbiór ciekawostek o barwnych i niejednoznacznych postawach żołnierzy i ich dowódców. Plusem książki jest dystans do historii i brak peanów w stosunku do „wielkich wodzów”. Zdjęci z pomników hetmani zostali ukazani jak ludzie ze wszystkimi słabościami i ułomnościami. Z monumentalnych niekiedy monografii poszczególnych kampanii czy bitew zostały wyodrębnione zabawne historie, które nie zanudzają czytelnika szczegółowością i monotonnym stylem.
Zaplecze źródłowo-monograficzne nie uchroniło autora od kilku pomyłek i drobnych błędów. Stosowany aparat naukowy posiada znaczne luki i wiele konkretnych informacji nie zostało odzwierciedlonych w źródłach. Forma ugruntowania faktograficznego, jakiej użył autor, wydaje się nietrafiona. Zamieszczona na końcu bibliografia w przypadku nienaukowej pracy byłaby wystarczająca. Istotnym minusem pracy jest język. Wykorzystywanie ogromnej liczby kolokwializmów i przeplatanie z nimi niekiedy naukowej narracji jest miejscami rażące. Czytelnik może mieć wrażenie, iż autor nie jest pewien jaki rodzaj - popularny czy popularnonaukowy - jest mu bliższy.
Książka Michała Górzyńskiego jest dobrym pomysłem na przedstawienie niezwykle barwnej przeszłości Rzeczypospolitej w jej militarnych aspektach. Zastosowanie aparatu naukowego daje niestety płonne nadzieje na wyższą jakość tekstu, nowe ustalenia tudzież innowacyjne interpretacje. Rycerzy staropolskich wojenne przypadki to całkiem przyjemna lektura opowiadająca niekiedy w humorystyczny sposób o dawnych wojnach i ich uczestnikach. Nie należy odbierać jej jednak jako poważnego źródła wiedzy o opisywanej epoce. Z całą pewnością jest to pozycja, której przygotowanie było dobrym ruchem ze strony autora i warto poświęcić jej chwilę uwagi i odrobinę miejsca w domowej bibliotece.
Plusy:
- przyjemny w odbiorze humorystyczny ton
- duża ilość wykorzystanych źródeł i opracowań
- dystans do opisywanej rzeczywistości
- doskonały pomysł na przedstawienie historii zgodnej z faktografią
Minusy:
- miejscami nieadekwatny język pracy
- źle zastosowany aparat naukowy
- przeciętna jakość wydania
Tytuł : Rycerzy staropolskich wojenne przypadki
Autor: Michał Górzyński
Wydanie: 2014
Wydawca: Bellona
ISBN: 978-83-11-13390-7
Stron: 302
Oprawa: miękka
Cena: ok. 30 PLN
Ocena recenzenta: 6/10
Te artykuły również mogą Cię zainteresować:
Opinie i ocena zawarte w recenzji wyrażają wyłącznie zdanie recenzenta, nie musi być ono zgodne ze stanowiskiem redakcji. Z naszą skalę ocen i sposobem oceny możesz zapoznać się tutaj. Zachęcamy do dyskusji nad treścią przeczytanej recenzji, by to zrobić wystarczy podać swój nick i e-mail. O naszych recenzjach możesz także porozmawiać na naszym forum. Na profilu "historia.org.pl" na Facebooku na bieżąco informujemy o nowych recenzjach. Możesz także napisać własną recenzję i wysłać ją na adres naszej redakcji.
