„Pomorze 1945” M. Leszczyński - recenzja

Temat walk toczonych w 1945 r. na Pomorzu, od lat czekał na swoją kolej do odkłamania „jedynie słusznej„ prawdy serwowanej w czasach sprzed 1989 roku. Wspomnienia, opracowania i artykuły dotyczące tamtego okresu, wydane po tej stronie ”żelaznej kurtyny”, mnożą liczbę niemieckich czołgów, samolotów, żołnierzy i naturalnie pomniejszają straty Armii Czerwonej i LWP podczas tych walk.

Z tematem tym zmierzył się Marcin Leszczyński w swej ostatniej książce Pomorze 1945, wydanej w 2014 w popularnej serii Wydawnictwa Bellona – „Historyczne Bitwy”.

Recenzowana praca stanowi syntetyczne opracowanie opowiadające o walkach na Pomorzu Zachodnim i Gdańskim w lutym i marcu ostatniego roku II wojny światowej. Podczas tej ofensywy radzieckie oddziały 1 i 2 Frontu Białoruskiego, wraz ze wspomagającą je 1 Armią WP, próbowały oczyścić swoje północne skrzydło przed planowanym wielkim natarciem skierowanym w serce III Rzeszy – na Berlin. Niemiecki Wehrmacht i wojska SS próbowały w tym miejscu oprzeć obronę na przedwojennym pasie umocnień zwanym „Wałem Pomorskim„, opartym na dawnej granicy niemiecko-polskiej. Tuż przed opisywanymi wydarzeniami, Niemcy próbowali wzmocnić umocnienia „Wału Pomorskiego„ oraz rozbudować punkty oporu w miastach, tworząc system obrony oparty również na tych ”twierdzach”.

Autor podzielił swą pracę na sześć głównych części. Po wstępie otrzymujemy rozdziały zatytułowane kolejno: Wielka ofensywa zimowa, Przeciwnicy, Walki wstępne i etap pierwszy (10-19 lutego 1945 r.), Etap drugi (20 lutego-5 marca 1945 r.), Etap trzeci (6-31 marca 1945 r.) oraz Podsumowanie.

Recenzowana książka ma dwie swoje strony. Obok nagromadzenia w niej suchych opisów walk, przemarszów jednostek, statystyk strat, otrzymujemy celnie dobrane cytaty wspomnień świadków wydarzeń w sztabach i na froncie. W ten sposób obie strony publikacji wzajemnie się uzupełniają i współgrają ze sobą, co daje pozytywny odbiór lektury. Uważam także za bardzo dobry pomysł, aby relacje świadków wyodrębnić z tekstu inną, mniejszą czcionką oraz pustymi akapitami.

Książkę kończy wykaz skrótów i bibliografia. Przy tej ostatniej chciałbym się na chwilę zatrzymać. Widać z niej, że Marcin Leszczyński korzystał zarówno z publikacji wydanych przed 1989 r., w których niektóre dane są delikatnie mówiąc trochę naciągane. Ale w bibliografii widać również bardziej współczesne opracowania, wydane w języku polskim, po rosyjsku i angielsku. Pomimo tego w tekście możemy znaleźć dość kontrowersyjne dane, zaczerpnięte z opracowań wydanych w czasach PRL. Na przykład autor Pomorza 1945 dość bezkrytycznie podaje, że w zajętym Gdańsku Armia Czerwona zdobyła aż 15 niemieckich pociągów pancernych, co wydaje się grubą przesadą.

Pomimo tego Marcin Leszczyński napisał bardzo ciekawą książkę, mającą zadatki, aby stać się solidnym tomikiem serii „HB”. Obok ogólnych wiadomości o całej radzieckiej ofensywie, otrzymujemy szczegóły walk np. o Kołobrzeg. Warto podkreślić także dobry styl autora, który ułatwia odbiór książki i przyswojenie wielu danych liczbowych w niej zawartych.

Książkę uzupełniają archiwalne zdjęcia (25 sztuk) oraz trzy mapy. Bardzo malownicza ilustracja autorstwa Marka Szyszki przedstawiona na okładce zachęca, aby sięgnąć po prezentowany tomik serii i poznać szczegóły walk o ten osławiony - w komunistycznych czasach - „Wał Pomorski”.

Książka, choć klejona, sprawia wrażenie trwałej, i w żadnym stopniu nie przeszkadza tu miękka okładka. Redakcja i korekta wywiązały się dobrze ze swej pracy. Ja znalazłem bodajże jedną literówkę, ale to nieznaczący szczegół.

Podsumowując, książka Marcina Leszczyńskiego znakomicie wpisuje się w narrację bellonowskiej serii „Historycznych Bitew” i jest naprawdę interesującą opowieścią. Polecam dla wszystkich czytelników, szczególnie zainteresowanych historią II wojny światowej i dziejami Polski. Choć znawcy i badacze tego konkretnego tematu będą mogli czuć pewien niedosyt. Ale należy pamiętać, że książki tej serii to popularnonaukowe pozycje, skierowane do każdego, w tym również ludzi młodych, pragnących po raz pierwszy zapoznać się z daną bitwą lub kampanią.

Plus minus

Plusy:

+ temat książki

+ wartość merytoryczna

+ korzystanie także z opracowań współczesnych

+ poczytna seria

+ dobry styl autora

+ ładne wydanie

Minusy:

- czasami bezkrytyczne korzystanie z komunistycznych opracowań

Tytuł: Pomorze 1945

Autor: Marcin Leszczyński

Wydawca: Bellona

Rok wydania: 2014

ISBN: 978-83-11-13432-4

Strony: 318

Oprawa: miękka

Cena: ok. 22 zł

Ocena recenzenta: 7,5/10