„Sulejman II Wspaniały” - J. S. Łątka - recenzja

Chociaż Rzeczpospolita w swojej historii ma długie tradycje kontaktów dyplomatycznych z Turcją, to gdybyśmy zapytali kogoś o wymienienie kilku tureckich sułtanów, na pewno byłby z tym problem. Jednak większość na pewno wymieniłaby Sulejmana II Wspaniałego - władcę zdecydowanie najbardziej pobudzającego wyobraźnię. A jeżeli dołożymy do tego postać jego ukochanej żony - ponoć rodem z Rzeczypospolitej - to obraz wydaje się jeszcze ciekawszy.

Jerzy S. Łątka starał się napisać taką książkę, która nie byłaby tylko zwyczajną biografią, ale też spojrzeniem na Turcję i Europę XVI wieku z perspektywy sułtańskiego dworu. Autor przeprowadził w tym celu kwerendę w tureckich bibliotekach, zbierając potrzebne materiały źródłowe. I trzeba przyznać, że pod tym względem jest to praca wyjątkowa na naszym rynku księgarskim. Należy też dodać, że recenzowana książka to kolejne wydanie. Pierwsze bowiem ukazało się w 2004 roku pod trochę innym tytułem.

Wznowienie jakiegoś tytułu to zawsze okazja do poprawienia błędów, nie tylko tych merytorycznych, ale też edytorskich. Trzeba stwierdzić, że Bellona w tej kwestii całkowicie zawaliła sprawę. Trudno mi powiedzieć, czy jakieś błędy były poprawiane, wiem natomiast, że w najnowszym wydaniu aż się od nich roi. Dawno nie miałem do czynienia z tak źle wydaną książką. Po pierwsze, występuje tutaj kompletna niekonsekwencja w pisaniu imion i innych nazw własnych. Raz pojawia się Piotr, innym razem Petru, raz jest Bajezid, a raz Bayezid albo Bajezyd. Po drugie, mnóstwo literówek. Po trzecie, błędy merytoryczne - Karol V jest synem jakiegoś Karola (s. 52), a zamiast historiografia pojawia się historiozofia (s. 48). Są nawet błędy ortograficzne - kontakty „lehicko-osmańskie” (s. 121). Słowem, książka wygląda tak, jakby po autorze nikt już jej nie sprawdzał, ale wysłał prosto do druku. Jest to naganne zwłaszcza przy drugim wydaniu, które bezwzględnie należało poprawić.

Kiedy przymkniemy oko na te wszystkie potknięcia - co nie jest wcale takie łatwe - to Sulejman II Wspaniały będzie jawił nam się w trochę innym świetle. Przede wszystkim jako ciekawie opisany kawałek historii - z dużą dozą lekkości, sporą ilością cytatów i mnóstwem ciekawych zagadnień. Sam początek jest zresztą już nietypowy, bo traktujący o sułtanie, jako fenomenie kulturowym, na którego temat już w XVI wieku powstawały utwory literackie, między innymi „The Siege of Rhodes”, przerobione później na pierwszą angielską operę. Takie podejście do tematu na pewno zainteresuje czytelnika.

Recenzowana pozycja zawiera oczywiście opis panowania Sulejmana, ale oprócz zagadnień z dziedziny dyplomacji, polityki i militariów, pojawiają się takie sprawy jak sułtański mecenat nad artystami, kwestia pochodzenia słynnej Roksolany czy obyczaje na stambulskim dworze. Wszystko to autor objaśnia nam w sposób bardzo swobodny, często odnosząc się do odmienności kulturowych, które są wynikiem pewnych nieporozumień ze strony Europejczyków. Nie da się jednak zaprzeczyć temu, że w gruncie rzeczy książka jest laurką wykreowaną dla tureckiego władcy. Jawi się on tutaj jako ideał - tolerancyjny, oświecony, biegły zarówno w sztuce dyplomacji, jaki i w wojennym rzemiośle oraz wrażliwy na kulturę. Sulejman był na pewno władcą wyjątkowym, ale odrobina krytycyzmu tutaj by nie zaszkodziła.

Podsumowując, jeżeli ktoś chciałby przeczytać coś na temat Sulejmana Wspaniałego w języku polskim, to wielkiego wyboru nie ma. Książka Jerzego S. Łątki będzie tutaj pozycją najpowszechniej dostępną. Dla tych, których nie rażą wspomniane wyżej błędy oraz oczekują przyjemnej lektury, pozycja ta będzie w sam raz. Znajdzie się tutaj garść ciekawostek, więc zawsze coś w głowie zostanie. Dla mnie jednak obcowanie z tą książką było bardzo męczące. Nie jest ona lekturą, którą bym komuś polecał.

Plus minus:

Na plus:

+ lekki język;

+ sporo ciekawych cytatów i faktów;

+ czarno-białe fotografie i ryciny;

Na minus:

- wiele rażących literówek i innych błędów edytorskich;

- brak bibliografii;

- błędy merytoryczne;

- niekonsekwentny zapis nazw własnych;

- zdecydowanie za mało krytycyzmu;

Tytuł: Sulejman II Wspaniały. Zdobywca, władca, reformator. Wielkie imperium u stóp pięknej Roksolany
Autor: Jerzy S. Łątka
Wydanie: 2014
Wydawca: Bellona
ISBN: 978-83-11-13560-4
Stron: 204
Oprawa: twarda
Cena: ok. 25 zł
Ocena recenzenta: 5/10