10 słynnych miast, które dziś są ruiną

Niegdyś ważne lokalne ośrodki lub stolice imperiów, dziś pełnią funkcję stanowisk archeologicznych albo muzeów. Różne były historie opisanych w artykule miast, ale wszystkie na skutek wojen lub katastrof naturalnych zamieniły się z czasem w ruiny.

Ur

istniejące od V tys. p.n.e. do 400 r. p.n.e.

Komputerowa rekonstrukcja Zigguratu w Ur

Widok na częściowo zrekonstruowane ruiny miasta Ur / fot. M.Lubinski, CC-BY-SA 3.0

Miasto zostało założone w trakcie trwania w Mezopotamii okresu Ubajdu. Ur w XXI w. p.n.e. było stolicą imperium III dynastii z Ur panującej nad Sumerem i Akadem. W mieście znajdował się Ziggurat - świątynia poświęcona bogu księżyca Nannie. Zaraz po zakończeniu okresu nowobabilońskiego miasto podupadło i stopniowo pustoszało. Obecnie znajduje się na jego terenie stanowisko archeologicznie. W trakcie rządów Saddama Husajna dokonano częściowej rekonstrukcji Zigguratu.

Teby

istniejące od 3200 r. p.n.e. do I w. p.n.e.

Świątynia Luksorska / fot. Omar Shawki, CC-BY-SA 3.0

Miasto w okresie Średniego Państwa i panowania XI dynastii stało się stolicą Egiptu. Potem utraciło tę funkcję, by do niej powrócić w okresie Nowego Państwa. Głównym obiektem w mieście była świątynia Amona - boga wiatru, urodzaju i płodności. Podupadło w okresie najazdów Asyryjczyków. Władca Egiptu Ptolemeusz IX Soter II Lathyros w 91 r. p.n.e. zniszczył miasto na skutek powstania, które tam wybuchło. Jego ostateczny upadek datuje się na czasy rzymskie. Obecnie ruiny są ważnym stanowiskiem archeologicznym i popularnym wśród turystów miejscem. Starożytne Teby z nekropolią znajdują się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.

Kartagina

istniejąca od IX w. p.n.e. do 146 r. p.n.e.

Komputerowa wizualizacja Kartaginy / fot. Karthago - Die Stadt der Seefahrer, youtube.com/watch?v=UHoz2sqdzb4

Kartagina / fot. Ludmiła Pilecka, CC-BY-SA 3.0

Kartaginę założyli Fenicjanie z Tyru. Jej szczyt rozwoju przypada na III w. p.n.e. Na skutek uwikłania się w wojny z Rzymem - mimo początkowych sukcesów - miasto stopniowo podupadało. W trakcie III wojny punickiej Rzymianie zdobyli i zburzyli Kartaginę (146 r. p.n.e.). Z zemsty za wcześniejsze niepowodzenia miasto zostało zaorane, a ziemia posypana solą, tak by już nie wydała żadnych plonów. Zadość stało się słowom A poza tym sądzę, że Kartaginę należy zniszczyć, którymi zwykł kończyć swoje przemówienia w Senacie Marek Porcjusz Katon. Obecnie na ruinach miasta znajduje się stanowisko archeologiczne, które jest wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Pompeje

istniejące VII w. p.n.e do 24 sierpnia 79 r.

Pompeje

Pompeje / fot. Paul Vlaar, CC-BY-SA 3.0

Pompeje zostały założone przez lud Osków (Opików). Miastem rządzili następnie Grecy i Etruskowie, by wreszcie zawrzeć militarny sojusz z Rzymem. Ponad połowa osady została zniszczona 5 lutego 62 r. w wyniku trzęsienia ziemi. Mieszkańcy odbudowali miasto, ale erupcja Wezuwiusza z 24 sierpnia 79 r. pogrzebała pod wulkanicznym pyłem Pompeje, wraz z Herkulanum i Stabie. Obecnie cała metropolia pełni funkcję muzeum. Zespoły archeologiczne – Pompeje, Herkulanum i Torre Annunziata znajdują się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.

Petra

istniejąca od VI w. p.n.e. do IV w.

Petra / fot. Carlalexanderlukas, CC-BY-SA 3.0

Petra / fot. Bernard Gagnon, CC-BY-SA 3.0

To niesamowite miasto-stolica Nabatejczyków zostało częściowo zbudowane, a częściowo wyrzeźbione w skale. Petrą zachwycał się sam cesarz Hadrian. Miasto kilkukrotnie nawiedzane było przez trzęsienia ziemi, jednak jego ostateczny upadek wiąże się z Saladynem, który w trakcie wypraw krzyżowych odbił je z ręki Europejczyków. Petra znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.

Persepolis

istniejące od 518 r. p.n.e. do 330 r. p.n.e.

Persopolis

Pałac Dariusza w Persepolis

Ruiny Pałacu Dariusza w Persepolis / fot. CC-BY-SA 3.0

Miasto zostało założone przez „Króla Królów” Dariusza I w 518 r. p.n.e. Stopniowo rozbudowywali je następcy Dariusza, w tym w szczególności Kserkses. Obok Suzy, Ekbatany i Pasargadów pełniło funkcję stolicy imperium Achemenidów. Kres metropolii przyniósł Aleksander Wielki, który w 330 r. p.n.e. zdobył Persepolis i nakazał spalenie pałacu Dariusza. Ruiny miasta Persepolis znajdują się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.

Ktezyfon

istniejący od 129 r. p.n.e. do 762 r.

Taq-i Kisra w Ktezyfonie

Miasto założyli władcy Partii z dynastii Arsacydów, którzy uczynili z niego swoją stolicę. W drugiej połowie VIII w. Ktyzyfon podupadł i stał się jednym ze źródeł materiałów pod budowę oddalonego o zaledwie 30 km Bagdadu. W zachowanej części pałacu Sasanidów ocalało największe na świecie pojedyncze sklepienie łukowe wykonane z cegły.

Chichén Itzá

istniejące od IV-VI w. do XV w.

Piramida Kukulkana / fot. Fcb981. CC-BY-SA 3.0

Miasto założyli Majowie na półwyspie Jukatan, ale swoje piętno odcisnęli także Toltekowie. Jego rozkwit nastąpił na przełomie X-XI wieku, aż osada zaczęła stopniowo podupadać, do całkowitego opuszczenia przez mieszkańców w XV w. Na kamiennych zabytkach można podziwiać m.in. wizję świata i wszechświata pozostawioną przez Majów, Tolteków i lud Itzá. Na centralnym miejscu w metropolii znajduje się piramida ku czci boga Kukulkana. Obecnie Chichén Itzá zamienione jest w muzeum. Miasto prekolumbijskie Chichén Itzá znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.

Angkor

istniejący w okresie od IX w. do XV w.

Angkor

Angkor obecnie / fot. Sam Garza, CC-BY-SA 3.0

Miasto-stolica państwa Khmerów składające się z zespołu ponad 250 budowli wzniesionych prawie wyłącznie z piaskowca, datowanych na okres od IX do XV w. Obecnie na terenie metropolii znajduje się park archeologiczny wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Machu Picchu

istniejące od II połowy XV w. do 1537 r.

Machu Picchu / fot. Martin St-Amant, CC-BY-SA 3.0

Miasto zbudowano na wysokości 2 430 m n.p.m. w II połowie XV w. w okresie rządów władcy Inków Pachacuti Inca Yupanqui. Miasto opustoszało ok. 1537 r. i nie jest jasne dlaczego. Również naukowcy spierają się o główną funkcję, jaką spełniało Machu Picchu. Jedna z tez mówi, iż było to sanktuarium Dziewic Słońca. Miasto zostało odkryte 24 lipca 1911 r. przez prof. Hirama Binghama z Yale University, chociaż niektóre hipotezy pierwszeństwo odnalezienia tej osady dają niemieckiemu przedsiębiorcy Augustowi Bernsowi. Od tamtego okresu trwają tam wykopaliska archeologiczne. Machu Picchu, miasto z okresu inkaskiego znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.