Kobiety w świecie wikingów - Aud Głębokomyśląca i Sigrida Storrada

Powszechnie uważa się, iż wczesnośredniowieczna Skandynawia zdominowana była przez wikingów. Jednak islandzkie sagi informują nas o wojowniczce zwanej Freydhis, która w jednej z potyczek zawstydziła cały oddział wikingów.  Okazuje się, że tak wysoka pozycja społeczna wikińskiej kobiety nie była niczym wyjątkowym…

Sygryda Storråda odmawia Olafowi Tryggvasonowi

Mężczyźni, pomimo swej dominacji nie posiadali wyłączności na władzę w Skandynawii. Istnieje wiele legend, opowiadających o groźnych i władczych kobietach, które bardzo często budziły lęk śród współtowarzyszy. Jedną z takich kobiet była słynna Aud Głebokomyśląca, która (niedługo po śmierci męża) popłynęła do Islandii i wzięła w posiadanie całą dolinę fiordu Hvammu1. Ponadto znana jest także informacja, iż około 900 roku była ona najważniejszym osadnikiem islandzkim. Powszechnie uważana za „głęboko zamożną” objęła w posiadanie ogromne połacie ziemi, dzieląc je pomiędzy poszczególnych członków krewnych oraz służby2.

Kolejnym przykładem bardzo zamożnej skandynawskiej kobiety (wymienianej w działach przez Thietmara oraz Adama Bremeńskiego) była Świętosława, zwana także Sigridą Storrada lub Gunhildą3. Była to córka Mieszka I. Dodatkowo koło 980 lub 984 roku wyszła za Eryka Zwycięskiego, króla Szwecji. Wielu mediewistów uważa, iż było to małżeństwo polityczne, zawarte przeciw Danii. Miało ono umożliwić Mieszkowi umocnienie piastowskiej władzy na Pomorzu Zachodnim. Jedynym dzieckiem z tego związku był Olaf, późniejszy król Szwecji. Około 995 roku królowa owdowiała, doprowadzając jednak do zawarcia sojuszu szwedzko-duńskiego, wymierzonego przeciw Norwegii. Sojusz ten przypieczętowała swoim kolejnym małżeństwem ze Swenem Widłobrodym, królem Szwecji oraz Danii. Z drugiego związku Sigridy zrodziło się pięcioro dzieci, z czego dwójka została następnymi królami Szwecji. Warto w tym miejscu wspomnieć, iż Świętosława była także matką Kanuta Wielkiego - jednego z legendarnych władców wczesnośredniowiecznej Europy4.

Astryda Olofsdotter, księżniczka szwedzka, królowa Norwegii

Bardzo ważna jest także informacja, iż mężczyzna mógł zostać pełnoprawnym władcą  (nawet pochodząc z królewskiego rodu) tylko i wyłącznie po kądzieli5. Dodatkowo istnieją przesłanki świadczące o tym, iż kobiety mogły także dziedziczyć ziemię po rodzicach, a także istniała możliwość otrzymania w spadku części ziemi przypadającej na męskiego potomka6. W źródłach archeologicznych jest to bardzo widoczne wśród pochówków, z czego najsłynniejszym jest grób łodziowy z Osebergu. Zwyczajowo kobiety były chowane z bardzo bogatym wyposażeniem, w czym dorównywały mężczyznom. Przedmioty były bardzo prestiżowe, lecz miały odmienny charakter, niż te znajdowane w grobach męskich. Często były to przybory do szycia, przedmioty kuchenne oraz elegancka biżuteria7.

Bardzo ważną rolę wikińskie kobiety odgrywały podczas lata. Kiedy mężczyźni wyprawiali się na wojny, to właśnie kobiety musiały zajmować się domostwem oraz uprawą roli. Wiele z tych kobiet w późniejszym czasie zostawało wdowami, które wchodziły w związki z bratem lub mężczyzną, który pochodził z najbliższej rodziny zmarłego męża. Bardzo często w Skandynawii dochodziło także do poligamicznych związków wdów, które były prawnie dozwolone8.

Skandynawska kobieta potrafiła się bardzo dobrze odnaleźć w świecie zdominowanym przez walecznych wikingów. Pełniła stosunkowo ważną rolę w społeczeństwie, a zapisy prawne oraz skandynawska tradycja pozwalała jej na realizację własnych planów i ambicji. Dodatkowo była opiekunką ogniska domowego, a także musiała zajmować się uprawą roli.

1. A. Czylok, ”Rola i pozycja społeczna kobiety w Skandynawii w IX-XI wieku”, Warszawa 2007, s. 2. [↩]
2. P. G Foote, D. Wilson, ”Wikingowie”, Warszawa 2003, s. 34. [↩]
3. P. Pranke, ”Kobieta w świecie Wikingów” [w:] In Tempore, 2006, s. 7. [↩]
4. E. Roesdahl, ”Historia Wikingów”, Gdańsk 2001, s. 58. [↩]
5. Dziedziczenie prawa do władzy dzięki prostej linii pokrewieństwa- od strony matki. Inne określenie tego zjawiska to dziedziczenie macierzyste. [↩]
6. P. Urbańczyk, ”Zdobywcy Północnego Atlantyku”, Wrocław 2004, s. 34. [↩]
7. K. Puchalska, ”Umierać z bronią w ręku. Zaświaty dzielnych wojów Północy”- http://www.uj.edu.pl/documents/40768330/1352f6df-f142-4487-91df-49b761e86947#page=105 [dostęp online: 31/05/2015] [↩]
8. A. Czylok, ”Rola i pozycja społeczna kobiety w Skandynawii w IX-XI wieku”, Warszawa 2007, s.6. [↩]