Papież awangardy w Warszawie

Muzeum Narodowego w Warszawie prezentuje nową wystawę czasową: „Papież awangardy. Tadeusz Peiper w Hiszpanii, Polsce, Europie”. Oglądać ją można od 28 maja do 6 września 2015 r.

Fernand Léger, La Roue rouge [Czerwone koło], 1920, olej, płótno, Centre Pompidou, Paryż

Wystawa prezentuje artystyczne relacje awangardowej sztuki i literatury początków XX wieku, za punkt odniesienia przyjmując twórczość Tadeusza Peipera, wybitnego poety, krytyka i teoretyka sztuki. Przygotowana wspólnie z hiszpańskim środowiskiem kulturalnym, w którym niegdyś aktywnie działał Peiper, podkreśli artystyczne i kulturalne związki obu krajów.

Tadeusz Peiper znany jest w Polsce jako najbardziej prominentna postać środkowoeuropejskiej awangardy i założyciel „Zwrotnicy” (1922). Niewiele osób wie o jego związkach ze środowiskiem awangardy hiszpańskiej i hiszpańskojęzycznej. Lata 1915-1920 spędził Peiper w Madrycie, w otoczeniu silnie związanym z hiszpańskim ultraizmem. W tym czasie w stolicy Hiszpanii przebywali Robert i Sonia Delaunay, Guillermo de Torre, Vicente Huidobro, rodzeństwo Jorge Luis i Norah Borges, Rafael Barradas, a także Polacy – Józef Pankiewicz, Jan Wacław Zawadowski i związani z ultraistami Władyslaw Jahl oraz Marian Paszkiewicz. Peiper – debiutujący jako autor szkiców literackich i dziennikarz wiodących czasopism (El Sol, La Lectura, España i La Publicidad) – utrzymywał także kontakty z Manuelem Azañą czy José Ortegą y Gassetem.

Autorzy wystawy poprowadzą widza przez Paryż 1914 roku, kosmopolityczne, artystyczno-literackie środowisko Madrytu lat 1915-21, poprzez formistyczny i futurystyczny Kraków ku awangardowym utopiom artystycznym i cywilizacyjnym lat 20., aż po ich kres i narastanie katastrofizmów poprzedzających wybuch II wojny światowej. Zobaczymy towarzyszący tym procesom żywiołowy rozwój komunikacji i kultury masowej.

Józef Pankiewicz, Ulica w Madrycie, 1916-18, olej, płótno

Autorzy wystawy chcą unaocznić artystyczne alianse i efekty współpracy Peipera z wybitnymi twórcami awangardowymi. W „Zwrotnicy” publikowali Władysław Strzemiński i Kazimierz Malewicz; książki i poezje Peipera ilustrowali Juan Gris, Mojżesz Kisling, Fernand Léger i inni. Pokazane będą obrazy, grafiki, rzeźby twórców europejskiej awangardy: obok prac wspomnianych już Malewicza, Grisa, Légera, Strzemińskiego – dzieła Vytautasa Kairiūkštisa, Francisco Boresa, Alberta Gleizesa, Louisa Marcoussisa, Leona Chwistka, Tytusa Czyżewskiego, Tymona Niesiołowskiego, Leona Dołżyckiego, Henryka Stażewskiego, Katarzyny Kobro, Marka Włodarskiego, Mieczysława Bermana. Towarzyszyć im będzie prezentacja awangardowych wydawnictw i filmów.

Kuratorami wystawy są dr Piotr Rypson we współpracy z Moniką Poliwką i Juanem-Manuelem Bonetem.

Od 18 września do 6 listopada 2015 wystawa będzie prezentowana w Real Academia de Bellas Artes de San Fernando w Madrycie.

Wystawie towarzyszą bogaty program wydarzeń edukacyjnych, publikacja książkowa zawierająca artykuły znawców dzieł i biografii Tadeusza Peipera oraz badaczy europejskich ruchów awangardowych pierwszych dziesięcioleci XX wieku, a także płyta z muzyką z serii Kolekcja Muzeum Narodowego.

Zobacz także:

1. Program towarzyszący wystawie
2. Katalog wystawy
3. Wydawnictwo płytowe