„ Z Ziemi Piastowskiej (Wspomnienia pastora)”- A. Buzek- recenzja

Śląskiem Cieszyńskim nazywano terytorium położone w południowo – wschodniej części Śląska. Obszar ten  zamieszkiwany był przez Polaków, Czechów, Niemców, nielicznych Żydów, a także grupę tzw. „ślązakowców”. Historia tego terytorium jest dość zawiła, dlatego też poniższy pamiętnik doskonale opisuje wydrzenia rozgrywające się tuż przed I wojną światową, jak i po niej, kiedy to doszło do dramatycznego podziału Śląska Cieszyńskiego między Rzeczpospolitą a państwem czeskim.

Autor recenzowanej przeze mnie książki Andrzej Buzek był księdzem,urodził się 3 listopada 1885 r.w Końskiej, a zmarł 8 listopada 1971 r. w Cieszynie. Był duchownym luterańskim, a także publicystą i historykiem. Początkowo studiował prawo we Lwowie, ale przerwał studia i wybrał teologię ewangelicką w Wiedniu. Do 1918 r. pełnił funkcję proboszcza parafii we Frydku. W czasie II wojny światowej  został zatrzymany przez gestapo, a następnie wysłany do obozu w Mauthausen- Gusen. Andrzej Buzek był autorem licznych publikacji poświęconych przede wszystkim historii Kościoła. W 1932 r. został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi.

We wstępie Z Ziemi Piastowskiej (Wspomnienia Pastora) autor przedstawił krótko dzieje swojej małej Ojczyzny. Książkę można nazwać pamiętnikiem, który łączy w sobie elementy historii i powieści; opisuje rzeczywiste wydarzenia oraz oddaje nastroje, jakie panowały wśród  ówczesnych ludzi. Pamiętnik powstał między sierpniem 1958 r. a lipcem 1960 r.  Opisywane wydarzenia sięgają natomiast lat 1908-1921, ale możemy także zaobserwować wędrówki w dawniejszą przeszłość. Odnajdziemy w nim także stosunki ewangelicko – kościelne jakie panowały na Śląsku Cieszyńskim, oraz szeroko omówione sprawy narodowościowe.

Początkowo dowiadujemy się o egzaminach teologicznych naszego bohatera oraz o jego pracy jako wikariusza we Frydku, która z upływem czasu doprowadziła do objęcia funkcji proboszcza. Bardzo ważnym wydarzeniem w życiu Andrzeja był ślub z Heleną, który miał miejsce 20 lipca 1909 r. w Cieszynie. Państwo młodzi w podróż poślubną udali się do Monachium. Kolejnym istotnym wydarzeniem w życiu naszego bohatera był czas w którym zbierano datki na budowę kościoła we Frydku. Do ostatecznego poświęcenia kościoła doszło 26 listopada 1911 r.

W kolejnych rozdziałach autor skupił swoją uwagę także na ważnych wydarzeniach dla Śląska Cieszyńskiego. Pierwszym z nich był zjazd Stowarzyszenia im. Gustawa Adolfa  do którego doszło 8 września 1910 r. w Cieszynie, jak również wspomniał także o wyborach superintendencjonalnych, po śmierci księdza Krzywonia. Bardzo ważną działalnością na terenie Śląska Cieszyńskiego odznaczyło się także Towarzystwo Ewangeliczne Oświaty Ludowej w Cieszynie, które zostało powołane w 1881 r. Istotnym wydarzeniem było zdobycie poselskich mandatów przez polskich posłów do Rady Państwa we Wiedniu i do Sejmu Śląskiego w Opawie.

Andrzej Buzek, wykorzystując informacje z ówczesnej prasy, opisuje  wydarzenia związane w wybuchem I wojny światowej. Rok 1915 zarówno dla całej Europy, jak i naszego bohatera był bolesny w skutkach, bowiem śmierć poniosło rodzeństwo Andrzeja.

W ostatnim rozdziale bardzo dużo miejsca zostało poświęcone sytuacji Śląska Cieszyńskiego w 1918 r. Wspomniano także o zaostrzeniu konfliktu z państwem czeskim, który dotyczył powiatów etnograficznie polskich: cieszyńskiego, frysztackiego i bielskiego. W epilogu autor nawiązał do swoich losów po podziale Śląska Cieszyńskiego. Wszystkie rodzinne kwestie Andrzeja Buzka zostały powiązane z sytuacją polityczną ówczesnej Europy.

Powyższa publikacja składa się z dwunastu obszernych rozdziałów, które zostały umiejętnie nazwane mieszkanką, zawierającą historię ważnych wydarzeń i własne przeżycia autora. Po epilogu odnajdziemy kalendarium życia i działalności ks. dra Andrzeja Buzka oraz jego dorobek publicystyczny. Ważnym elementem są  przytoczone cytaty, w których odnajdziemy informację o autorze, sporządzoną przez inne wybitne postacie. Nie mogło zabraknąć także listy z literaturą i źródłami.

Swoje wdzięczne słowa  wyraził Władysław Sosna w części zatytułowanej „Posłowie”,gdzie wspomina swoją znajomość z księdzem Andrzejem Buzkiem. W czasie zbliżającego się 300 - lecia jubileuszu Kościoła Jezusowego Władysław Sosna postanowił wydać pierwotną wersję pamiętnika  zgodnie z wcześniejszymi założeniami autora. Andrzej Buzek, pisząc swoje wspomnienia, miał 75 lat, czego dowodem są liczne, wielokrotnie złożone zdania, które wynikały z nadmiaru przeżyć i myśli autora.

W końcowej części publikacji odnajdziemy także indeks nazwisk użytych w pamiętniku, kilka kolorowych fotografii przedstawiających samego autora i jego rodzinę oraz tablicę pamiątkową. Na końcu dołączony został także fragment drzewa genealogicznego rodziny Buzków.

Jeżeli chodzi o zawartość merytoryczną powyższej publikacji, można stwierdzić, że celem autora było pokazanie swojego życiorysu, a także ukazanie późniejszym pokoleniom dawnej sytuacji politycznej. Andrzej Buzek bardzo dobrze połączył swoje życie z ówczesną historią. Jeżeli zaś chodzi o wydarzenia historyczne, autor powiela oczywiście informacje pochodzące z ogólnodostępnej literatury, ale niektóre elementy przedstawia w sposób subiektywny. Wątki zawarte w książce są ułożone chronologicznie. W kwestii metodologicznej autor oczywiście odwołał się do wcześniejszych wydarzeń, które rozgrywały się na terenie Śląska Cieszyńskiego i  wykorzystał do tego materiały archiwalne i liczne wspomnienia. W kwestii umiejętności i ich analizy autor w pełni wykorzystał wszystkie swoje walory. Styl literacki Andrzeja Buzka jest stylem trafiającym do każdego czytelnika zarówno tego mającego podstawową wiedzę historyczną, jak i bardziej zaawansowaną. Wspaniały język oraz znakomity dobór odpowiednich słów dodaje książce uroku oraz sprawia, że czytanie staje się szybsze i przyjemniejsze.

Podsumowując, powyższa publikacja jest wspaniałym zilustrowaniem ówczesnej sytuacji politycznej oczami ks. Andrzeja Buzka. Autor umiejętnie wplótł w te ważne wydarzenia swój życiorys, przeżycia oraz rozterki. Ukazał dzieje swojej ukochanej małej Ojczyzny, mając nadzieję, że będzie to przydatna wiedza dla późniejszych pokoleń. Recenzowany przeze mnie pamiętnik to doskonały przykład tego  jak można połączyć swoje prywatne życie z przemijającą historią swojego kraju. Publikacja jest bardzo dobrym uzupełnieniem do monografii, które ukazują tylko samą historię Śląska Cieszyńskiego. Jedynym minusem powyższej publikacji jest to, że  pamiętnik,  w niejaki sposób może nie być dla wszystkich obiektywny, ponieważ autor wyraził w niektórych kwestiach swoje własne, wypracowane przez lata zdanie. Jednakże książkę polecam wszystkim, którzy interesują się szeroko rozumianą historią Śląska Cieszyńskiego i chcą poznać przeszłość z perspektywy uczestnika wydarzeń.

Plus/ Minus:

Na plus:

+  innowacyjne podejście do tematu,

+ przystępny język dla każdego czytelnika,

+ połączenie własnych doświadczeń z zdarzeniami

Na minus:

- w niektórych rozdziałach pojawia się zbyt subiektywne podejście do rozgrywających się wydarzeń

Tytuł: Z ziemi piastowskiej ( Wspomnienia pastora)

Autor: Andrzej Buzek

Wydawca: Polskie Towarzystwo Ewangelickie

Rok wydania: 2009

ISBN: 978-83-60431-40-5

Liczba stron: 517

Oprawa: twarda

Cena: 59 zł

Ocena recenzenta: 9/10