„Między papieżem a wielkim chanem. O franciszkanach w Azji Środkowo-Wschodniej” - recenzja

O Centralnej Azji, wierze, dyplomacji i kulturze. Tak można by odpowiedzieć w kilku słowach odpowiedzieć na pytanie dotyczące treści recenzowanej pracy.

 Nie jest to klasyczna monografia ukazująca całościowo wąskie zagadnienie, której zadaniem jest wyczerpanie tematu i odpowiedź na możliwie wiele pytań badawczych. Między papieżem a wielkim chanem to bardzo trafna kompilacja artykułów,  której tematem przewodnim jest działalność franciszkanów w Azji środkowo-wschodniej. Problematyka misjonarska wydaje się być jednak przede wszystkim osią i pretekstem badawczym, w odniesieniu do którego autorzy zaprezentowali stosunkowo pełny obraz kultury i polityki wspomnianego regionu, z europejskiego punktu widzenia.

Poszczególne części pracy ułożone są tak, aby czytelnik zapoznawał się z kolejnymi elementami prezentowanego świata i mógł zdobyć informacje potrzebne do pełnego zrozumienia następujących po sobie rozdziałów. Zaczyna się ta podróż od przedstawienia ogólnego zarysu dziejów religii w Imperium Mongołów, pełnego trafnych i budujących spójność czasową paralel do współczesności. Kolejnym elementem jest prezentacja zależności i przenikania się poszczególnych kultów na omawianym terenie i wskazanie procesu kształtującego obrzędowość religijną wśród ludów Azji Środkowo-Wschodniej. Następnie przywołane i opracowane zostały misje dyplomatyczne realizowane przez franciszkanów oraz pozostałe po nich dzieła i sprawozdania. Kompleksowe badania odnoszące się nie tylko do faktografii, ale i do próby odtworzenia mentalności i komunikacji społecznej ówczesnych przedstawicieli obu kultur, zdecydowanie podnoszą walory pracy.

Książa ma trzy zdecydowane zalety, które wpływają na jej pozytywną ocenę. Po pierwsze jest zbiorem artykułów – można je traktować zarówno jako spójne dzieło, ale także jako odrębne, wartościowe części. Następnie nie można nie docenić poziomu naukowego i interdyscyplinarności pracy. Trzecim walorem jest język i stylistyka tekstu. Meandrując miedzy szczegółową faktografią a szerokim spojrzeniem na omawiany temat, autorzy uniknęli tak zwanej „encyklopedyzacji”, która zalewa czytelnika masą drobnych informacji. Stawiane tezy rozważane były w oparciu o interesującą bazę źródłową oraz dostępną literaturę, co stanowi jednocześnie wartościową wskazówkę, gdzie czytelnik może odnaleźć dodatkową wiedzę na prezentowany temat.

Ponadto praca porusza dość niszowy temat, jakim są relacje zachodniego świata Chrześcijan z przedstawicielami cywilizacji azjatyckiej wieków średnich. Mimo iż autorzy ukazywali szerokie spektrum aktywności franciszkańskiej wobec Chin, Chorezmu, Mongolii i zamieszkałych Azję Środkowo-Wschodnią plemion, pojawiały się tam wątki polskie. Przytaczane tam postaci związane z ziemiami Królestwa Polskiego wnoszą szereg informacji do naszej, rodzimej historiografii.

Tekst broni się zarówno pod względem stylistyki, jak i merytoryki. Jego minusem może się stać nadmierna miejscami zwięzłość pozostawiająca pewien niedosyt informacyjny.

Plus/minus

Plusy:

+ nietypowa tematyka

+ atrakcyjny podział wewnętrzny pracy

+ wysoki poziom naukowy

+ łatwo przyswajalny język pracy

Minusy:

- wybiórczość tematyczna

- niski poziom wyczerpania poruszonego tematu

Tytuł: Między papieżem a wielkim chanem. O franciszkanach w Azji Środkowo-Wschodniej.

Pod redakcją: Andrzeja Zająca

Wydawca: Instytut Studiów Franciszkańskich

ISBN: 978-83-934548-3-9

Ocena recenzenta: 7/10