„Siostry. Kresy. Zsyłka. Wielki świat” A. Lewandowska-Kąkol - recenzja

Trzy rodzone siostry, ale każda inna: Ludmiła, Barbara i Helena. Trzy różne światy i trzy odmienne życiorysy. A w tle wielka wojna światowa, sowieckie zsyłki i obozy pracy, armia Andersa i ucieczka z nieludzkiej ziemi. Wielki świat i nadzieja na lepsze życie: Bliski Wschód, Afryka, Kanada. Prawdziwe polskie kresowe historie, które po raz kolejny w znakomity sposób opisała Agnieszka Lewandowska - Kąkol.

Agnieszka Lewandowska - Kąkol, autorka recenzowanej pozycji książkowej, to muzykolog i dziennikarz. Przez piętnaście lat pracowała w redakcji muzycznej Polskiego Radia. Potem wybrała drogę „wolnego strzelca„ i współpracowała m.in. z pismami: „Tygodnik Kulturalny„, „Poradnik Muzyczny”, Twoja Muza”, ”Przegląd Powszechny”. Pisze teksty o muzyce artystycznej, jej twórcach i wykonawcach, oraz reportaże i opowiadania o tematyce współczesnej i historycznej. W historii interesują ją losy Polaków zamieszkujących przed II wojną światową Kresy Wschodnie. Wolny czas najchętniej spędza z rodziną i psami, które zajmują ważne miejsce w jej życiu. Nakładem Wydawnictwa Fronda ukazały się jej wcześniejsze książki Dźwięki, szepty, zgrzyty: wywiady z kompozytorami, Na skraju piekła oraz Niezłomna.

Trzy siostry i ich matka w niczym nie różniły się od setek tysięcy zesłanych na wschód Polaków. Może się nawet mylnie zdawać, że to kolejna opowieść jak setki podobnych: zsyłka, łagry, wędrówka do tworzącej się armii gen. Andersa i wreszcie wymarzony wymarsz poza granice Związku Sowieckiego. Ale to byłaby zbyt przewidywalna narracja. I chyba dlatego od razu na samym początku autorka specjalnie gmatwa ten, zdaje się ułożony od lat przekaz, i rozpoczyna swą opowieść od…

„Ledwo pociąg ruszył, mijając kolejne sektory opustoszałego peronu, a już z korytarza dało się słyszeć: kawa, herbata, kipiatok, kawa, herbata… Barbara kupiła małą kawę. Potem żałowała, że małą, bo przedsiębiorczy konduktor wszystkie napoje oferował w tej samej cenie. Pewnie dopiero dwie duże kawy pomogłyby jej pozbyć się uczucia senności.”[i]

Barbara, najstarsza z sióstr, ale także chyba najbardziej zagubiona z nich, po latach jechała do Polski, na spotkanie z nimi. Los tak pokierował jej życiem, że została w Kraju Rad. Jeszcze w obozie poznała mężczyznę, Rosjanina, który uratował jej życie. Być może nawet trochę podświadomie, z wdzięczności, zakochała się w nim i nie wywędrowała z siostrami oraz żołnierzami Andersa za granicę.

Średnia z sióstr - Ludmiła, i najmłodsza – Helena, niepomne obietnicy danej umierającej matce – że zaopiekują się Barbarą, uciekały jak tylko mogły najdalej ze Związku Sowieckiego i dziwiły się swojej najstarszej siostrze, że ona zostaje.

Ludmiła maksymalnie włączyła się w działalność wojskową II Korpusu. Tragiczny wypadek motocyklowy wyrzucił ją z torów znakomicie zapowiadającej się kariery wojskowej. Kiedy trafiła do obozu dla polskich uchodźców w Rodezji, na jej drodze pojawił się mężczyzna – przystojny Litwin. Ale prawdziwą zagadką będzie dopiero jej mąż - Kanadyjczyk, którego tajemnicę zacznie rozszyfrowywać córka Ludmiły.

Najmłodsza z sióstr – Hela, jeszcze w ZSRR zrobiła kurs traktorzysty, potem otarła się o dwór najprawdziwszego perskiego księcia. Ostatecznie wylądowała w Kanadzie, robiąc tam w samotności karierę lekarską.

Ale ich wspólna droga, wspólna tułaczka zaczęła się w tym oto miejscu:

„Oto stłoczone w bydlęcym wagonie stoją wszystkie cztery, mama, Ludmiła, Helena i ona. Jadą w nieznane, nie wiedząc, ile dni mają już za sobą. Właśnie się zatrzymali, ale nie słychać, by w którymkolwiek wagonie odryglowywano drzwi, co zawsze było sygnałem, że pojawi się ciecz dumnie zwana zupą. Usłyszeli za to warkot nadlatującego samolotu. Ktoś stojący najbliżej jedynego okienka krzyknął, że to Niemcy. Zesłańcy przez niewielkie otwory zaczęli wystawiać ręce z białymi chusteczkami, by dać znać, że pociąg wiezie cywilów, zaś rosyjscy żołnierze szybko schowali się pod wagonami.”[ii]

Teraźniejszość opisywana w książce przez cały czas łączy się i uzupełnia tragicznymi wspomnieniami z czasów zsyłki i sowieckiej niewoli w łagrze. Dramatyczne wydarzenia mieszają się z chwilami szczęścia i radości. Jak to w życiu. Ścieżka każdej z bohaterek prowadzi je innymi drogami do spełnienia. Wartość życia, wiary i moralności, ma taką samą cenę zarówno za kolczystymi drutami, w bydlęcych wagonach, czy na intratnych stanowiskach „wielkiego świata”.

Czy podróż do korzeni, do wspomnień, ma jeszcze po latach jakiś sens i czy czasem nie okaże się drogą donikąd ? Czy siostry, których dorosłe życie tak bardzo różniło się od siebie, mają jeszcze o czym ze sobą rozmawiać? A jak zachować się, spotykając na swej drodze tę konkretną osobę, przez którą umierała ich matka?

Siostry to znakomicie opisana historia, która wydarzyła się naprawdę. Świetny styl autorki powoduje, że podczas lektury nie nudzimy się ani przez moment, a opowieść trzyma w napięciu aż do ostatniej strony. Recenzowaną książkę może czytać każdy i w każdych warunkach. Po książkę mogą sięgnąć zarówno osoby starsze, z autopsji pamiętające II wojnę światową, oraz młodzież, która historię tej najkrwawszej z wojen mogła poznać z opowiadań dziadków i pradziadków, lub właśnie z kart książek. To znakomita lektura np. na długą podróż pociągiem.

Na koniec kilka słów o wydaniu. Publikacja Wydawnictwa Fronda została solidnie sklejona i oprawiona w miękką okładkę. W pracy nie znalazłem błędów czy literówek, a więc należy wysoko ocenić pracę redakcji i korekty. Interesująca ilustracja na okładce zachęca, by sięgnąć po tę książkę i zagłębić się w lekturze.

Szczerze polecam – lektura interesująca dla każdego.

Plus minus:

Plusy:

+ temat książki - prawdziwe historie bohaterek

+ opowieść w formie zbeletryzowanej

+ niezwykle wciągająca opowieść

+ trzymająca w napięciu do ostatnich akapitów

+ bardzo dobry styl autorki

+ ładne wydanie

Minusy:

- brak

Tytuł: Siostry. Kresy. Zsyłka. Wielki świat

Autor: Agnieszka Lewandowska-Kąkol

Wydawca: Fronda

Rok wydania: 2016

ISBN: 978-83-8079-032-2

Strony: 208

Oprawa: miękka

Cena: ok. 29,90 zł

Ocena recenzenta: 8/10

[i] A. Lewandowska-Kąkol Siostry, Warszawa 2016, s.5.

[ii] Tamże, s.7.

^{Korekta: Patrycja Grempka}