„Życie codzienne w miastach śląskich w XIV i XV w.” – J. Drabina – recenzja

W 1998 roku na polskim rynku sygnowanym przez Wydawnictwo „Skryba”, pojawiło się wydanie II poprawione książki pt.: Życie codzienne w miastach śląskich XIV i XV w. Autor książki, Jan Drabina, urodzony w Cieszynie w roku 1939, jest profesorem doktorem habilitowanym specjalizującym się w zakresie historii średniowiecznej. W 1964 roku otrzymał tytuł magistra historii na Uniwersytecie Jagiellońskim, a w 1969 r. obronił doktorat. Natomiast w 1985 r., również na Uniwersytecie Jagiellońskim, otrzymał habilitację z historii powszechnej średniowiecza. Wśród 10 książek i ponad 80 artykułów jego pióra, na uwagę zasługują takie dzieła jak: Miasta śląskie w średniowieczu, Historia Bytomia, Kontakty Wrocławia z Rzymem w latach 1409-1517, czy Historia Gliwic.

Książka Życie codzienne w miastach śląskich XIV i XV w. w sposób profesjonalny i naukowy przedstawia życie codzienne późnośredniowiecznego mieszkańca miast takich jak:Wrocław, Legnica, Głogów, nie pomijając przy tym mniejszych miejscowości jak Bytom czy Gliwice. Wartość merytoryczna omawianej pozycji stoi na wysokim poziomie. Autor dysponuje ogromną wiedzą na temat omawianego tematu oraz posługuje się wieloma materiałami źródłowymi, które świadczą o prawdziwości informacji i danych przedstawionych przez J. Drabinę. Spekulacje i obliczenia autora nie są oparte jedynie na źródłach archiwalnych. Znaczącą rolę w książce odgrywają także wyniki badań archeologicznych, do których Drabina często się odwołuje. W swojej pracy autor dużo miejsca poświęca nie tylko historii codzienności, ale również charakteryzuje działania rady miejskiej, kontakty handlowe śląskich miast czy przebieg ceremonii kościelnych. W książce nie brakuje także rozważań nad instytucjami takimi jak Morgensprache raz szerokiej analizy wydarzeń z życia publicznego, jak np. wizyta Jana Kapistrana we Wrocławiu.

Merytoryczność jest jednak jedną z głównych wad omawianej pozycji. Mowa tu o zasypaniu czytelnika różnego rodzaju danymi, które często zajmują w treści rolę dominującą. Czytanie informacji na temat zmian poszczególnych produktów lub spisów ludności skutkują zaburzeniem ciągłości tekstu, co znacząco zakłóca komfort czytania.. W książce o tematyce średniowiecznego Śląska, moim zdaniem, brakuje rozdziału, który byłby poświęcony ogólnemu zarysowi dziejów politycznych Śląska. Zabieg autora, polegający na ujęciu historii codzienności w szeroki a przy tym merytoryczny sposób, skutkuje tym, że w książce muszą się znaleźć informacje dotyczące polityki poszczególnych władców, przede wszystkim w aspekcie wewnętrznym. Ominięcie kwestii politycznych jest widoczne zwłaszcza wtedy, gdy omawiane są np. kwestie zmiany cen produktów rolnych, czego skutkiem, wedle autora, mają być konflikty elit i władców.

Jeśli chodzi o budowę, to książka dzieli się na cztery rozdziały. Pierwszy rozdział jest poświęcony dniowi powszedniemu. Drugi, zatytułowany Dni zdarzeń nadzwyczajnych, przedstawia kwestie narodzin i pogrzebu. Trzeci rozdział charakteryzuje dni wolne od pracy. Ostatni natomiast opowiada o rytmie życia dopasowanego do kalendarza żydowskiego czy karnawałów. Urozmaiceniem książki jest umieszczenie w niej sporej liczby rycin, między innymi z Kodeksu Baltazara Behema, które – co ciekawe -  nie przedstawiają dnia powszedniego kupców i rzemieślników pochodzenia śląskiego, lecz krakowskiego. Taki zabieg w żaden sposób nie wpływa na treść pozycji, natomiast dodaje wiele walorów estetycznych. Okładka książki jest miękka, a kartki są sklejane.

Reasumując, książka Drabiny jest pozycją, która zadowoli każdego zainteresowanego tematem późnośredniowiecznego Śląska. Omawiana pozycja posiada wysoki poziom merytoryczności. Autor omawia wiele zagadnień związanych z historią codzienności podając mnóstwo przykładów, a przy tym wszystko popiera jest poparte wielką ilością źródeł i materiałów naukowych. Należy jednak wspomnieć, że ogromna ilość danych liczbowych zawartych w tekście burzy jego kompozycję, wprowadzając tym samym zamęt i dyskomfort w czytaniu.  Gdybym miał wpływ na budowę tekstu, to zasugerowałbym aby różnego rodzaju dane i informacje, np. spis ludności, przenieść do przypisów lub na koniec rozdziału. Nie jest dziełem przypadku, że rozdziały, które w swojej treści zawierają mniej danych liczbowych, są w moim odczuciu bardziej interesujące od tych, które zawierają ich znacznie więcej.

Plus/minus:

Na plus:

+ Wartość merytoryczna

+ Ilustracje

+ Ogromna ilość źródeł

Na minus:

- Duża liczba danych burząca kompozycję tekstu

- Brak polotu pisarskiego

- Powierzchowne potraktowanie kwestii politycznych

Tytuł: Życie codzienne w miastach śląskich w XIV i XV w.

Autor: Jan Drabina

Wydawca: Skryba

Rok wydania: 1998

ISBN: 83-910403-0-5

Liczba stron: 209

Okładka: miękka

Cena: ok. 20 zł

Ocena recenzenta: 5/10

^{Korekta: Jagoda Marek}