Ucieczki z PRL

Uciekali statkami, samolotami i pieszo. Przeprawiali się przez morze i przedzierali przez lasy. Wykorzystywali okręty, odrzutowce, ale także autokary, kajaki i pontony. Kiedy jedni stawiali heroiczny opór władzy, inni decydowali się na ucieczki na Zachód, które często przybierały równie spektakularną i dramatyczną formę, a niejednokrotnie prowadziły do walki na śmierć i życie.

Powstałe w 1945 r. Wojska Ochrony Pogranicza dowodzone były przez kilkuset radzieckich oficerów, a otoczonej drutem kolczastym Polski strzegło ponad 1300 wież strażniczych i 30 tysięcy pograniczników. Dostali rozkaz, by strzelać do każdego, kto spróbuje ucieczki. Pod koniec lat 40-tych powszechne były ucieczki przez „zieloną granicę”. Jedną z najbardziej dramatycznych był z pewnością wyjazd sześciu uzbrojonych żołnierzy Wojsk Ochrony Pogranicza. Ścigało ich pół tysiąca polskich pograniczników oraz wojsko czechosłowackie, z którym stoczyli regularną walkę. Zostali wyłapani zanim dotarli do granicy Austrii, a organizator ucieczki, sierżant Jan Kępa, został rozstrzelany w 1951 r.

W tym samym roku wypłynął do Szwecji, opanowany przez kilkunastu buntowników, okręt Marynarki Wojennej ORP Żuraw. Przez morze uciekano kutrami, kajakami, a nawet pontonami.

Niezwykle spektakularne były ucieczki drogą powietrzną. Z Polski nielegalnie wyleciało kilkanaście samolotów wojskowych i drugie tyle cywilnych. W 1953 r., w trakcie wykonywania lotu patrolowego nowoczesnym MIG-iem-15, zbiegł młody pilot Franciszek Jarecki. Jego brawurowa ucieczka przed goniącymi go rosyjskimi myśliwcami i lądowanie na małym, nieprzystosowanym dla odrzutowców lotnisku na Bornholmie, przyćmiła w prasie zachodniej nawet śmierć Stalina, która miała miejsce tego samego dnia.

Ucieczki z PRL przybrały masowy charakter w latach osiemdziesiątych. Szacuje się, że wyjechało wtedy na stałe milion trzysta tysięcy Polaków. Z wycieczek turystycznych wracały puste autokary i statki wycieczkowe. Żartowano, że samoloty na rejsach krajowych latają z międzylądowaniem w Berlinie Zachodnim, a skrót LOT rozwijano, jako Landing On Tempelhof. Z międzynarodowych zawodów regularnie nie wracali sportowcy, a z zagranicznych występów – artyści. Po wprowadzeniu Stanu Wojennego decyzję o pozostaniu za granicą podjęło wielu wybitnych przedstawicieli kultury i sztuki.

O tym i wielu innych epizodach polskiej historii usłyszymy 3 maja 2016 roku podczas II Koncertu Niepodległości Trzeciego Maja, wyjątkowego koncertu łączącego nowoczesne, hybrydowe kompozycje współczesne i aranżacje dawnych utworów z wartką i ciekawą narracją historyczną. Podczas Koncertu ukazana zostanie rola Konstytucji 3 maja w podtrzymywaniu pamięci narodowej i rozbudzaniu patriotyzmu Polaków na przykładzie m.in. manifestacji trzeciomajowych w 1946 roku w Krakowie, krwawo stłumionych przez NKWD i UB.

Rezerwacja wejściówek: http://www.koncertniepodleglosci.pl/rezerwacja-wejsciowek

^{Korekta: Zuzanna Świrzyńska}