X Letnie Igrzyska Olimpijskie (Los Angeles 1932). Artykuły spożywcze, a nie igrzyska - problemy ekonomiczne olimpizmu na jubileuszowych X Igrzyskach Olimpijskich

Igrzyska jak American Dream! W „mieście Aniołów„ rzeczywiście pokazano, czego amerykańskie społeczeństwo ”dorobiło się”. Świat zachwycił się pierwszą specjalnie wybudowaną wioską olimpijską, nowoczesnym stadionem na 105 tysięcy widzów, fotokomórką, służącą ustalaniu dokładnej kolejności na mecie, trójstopniowym podium, a także 2000 – osobowym chórem wykonującym hymn olimpijski. Dodatkowo igrzyska te poprzedzono szeroką kampanią reklamową, której hasła ziściły się w wyjątkowym profesjonalizmie organizatorów przynosząc im 1, 3 mln dolarów zysku. Igrzyska w Los Angeles z 1932 roku urzekły zawodników, dziennikarzy, kibiców.

30 lipca 1932, stadion olimpijski w Los Angeles, ceremonia otwarcia, (za: http://www.olympic.org/multimedia-player/all-photos/1932/07/30/aaagm075/, dostęp: 13.03.2016 r.)

Mimo problemów, jakie generował wielki kryzys ekonomiczny rozpoczęty w październiku 1929 roku, który ogarnął niemal cały świat, a szczególnie Stany Zjednoczone, Igrzyska Olimpijskie w Los Angeles w 1932 roku okazały się dużym sukcesem, zwłaszcza organizacyjnym. Po początkowym entuzjazmie, jaki towarzyszył Kalifornijczykom w 1923 roku, czyli w momencie przyznania prawa do organizacji X letnich Igrzysk Olimpijskich miastu Los Angeles, od końca roku 1929 zapanował wielki sceptycyzm, a nawet wrogość, co do zasadności organizacji tej imprezy sportowej. W lecie 1932 roku jedna czwarta amerykańskiej siły roboczej nie miała pracy, produkcja krajowa spadła o jedną trzecią, skutkiem czego brakowało podstawowych artykułów spożywczych. W stolicy Kalifornii – Sacramento ludność protestowała pod hasłem: „Artykuły spożywcze, a nie igrzyska”. Jednakże determinacja amerykańskiego członka MKOl, Williama May Garlanda doprowadziła do rozegrania igrzysk w Los Angeles i to na bardzo wysokim poziomie, przynosząc ostatecznie – wbrew oczekiwaniom - 1,3 miliona dolarów zysku.

W celu rozwiązania problemów ekonomiczno–transportowych innych państw, zwłaszcza europejskich organizatorzy X igrzysk zapewnili zawodnikom zniżki na podróż oraz wyżywienie i zakwaterowanie dla sportowców w specjalnie przygotowanym na tę okazję miejscu. W pierwszej wiosce olimpijskiej, ulokowanej na Baldwin Hills, znajdowało się ponad 500 domków, a także punkty medyczne, miejsca rozrywki, straż pożarna i niezależna ochrona policyjna. W wiosce tej mieszkała męska część uczestników igrzysk, natomiast kobiety zakwaterowano w hotelu Chapman Park Hotel na Wiltshire Boulevard. Organizatorzy, na przekór finansowym trudnościom, zadbali o każdy szczegół imprezy sportowej. W Los Angeles przygotowano jeden z najlepszych stadionów świata, z nowym rodzajem bieżni pokrytej rozdrobnionym torfem, który mógł pomieścić ponad 100 tysięcy widzów. Dodatkowo, na bieżni zainstalowano sprzęt fotograficzny rozstrzygający sytuacje sporne na mecie, wprowadzono trzystopniowe podium i prezentację flag narodowych zwycięzców w czasie dekoracji. Mimo, iż w igrzyskach uczestniczyło tylko 1408 zawodników z 37 krajów, to zainteresowanie nimi było naprawdę duże, do czego przyczyniło się z pewnością wsparcie takich gwiazd Hollywoodu, jak Charlie Chaplin, czy Marlena Dietrich.

Jedną z największych osobowości igrzysk była amerykańska pływaczka Helene Madison, która triumfowała trzykrotnie, na 100 i 400 metró1) stylem dowolnym oraz w sztafecie 4x100 metrów. Porównywalnie wielki sukces odniosła inna Amerykanka, lekkoatletka Mildred „Babe” Didrikson (Zacharis). Ta wszechstronna zawodniczka wywalczyła złote medale w rzucie oszczepem i w biegu na 80 metrów przez płotki oraz srebrny w skoku wzwyż. Trzy złote medale (dwa indywidualne i jeden drużynowy) trafiły również na szyję włoskiego gimnastyka Romeo Neri. Włoch największego rywala miał w osobie równie dobrego Węgra, Istvána Pelle, który w Los Angeles wywalczył dwa złote i dwa srebrne medale. W zawodach lekkoatletycznych dominowali zdecydowanie reprezentanci gospodarzy zdobywając aż 16 złotych krążków na 29 konkurencji. Dużym sukcesem okazał się też występ reprezentantów Japonii w pływaniu, którzy zwyciężyli w pięciu z ośmiu konkurencji w tej dyscyplinie.

Za ogromny sukces uznano występ niewielkiej polskiej reprezentacji. Grupa dwudziestu polskich zawodników wywalczyła siedem medali, zajmując czternaste miejsce w ogólnej klasyfikacji.

Los Angeles 1932, Janusz Kusociński podczas treningu (za: http://audiovis.nac.gov.pl/obraz/190018/df69d1ff744e2ceb43404b91cfc8a1a6/, dostęp: 13.03.2016 r.)

Najcenniejszy kruszec znalazł się w rękach lekkoatlety Janusza Kusocińskiego za zwycięstwo w biegu na 10 000 metrów i Stanisławy Walasiewiczówny za triumf w biegu na 100 metrów. Srebrny medal wywalczyli wioślarze w dwójce ze sternikiem, tj. Jerzy Braun, Janusz Ślązak i Jerzy Skolimowski. Natomiast brązowe medale zdobyli w konkurencji dwójki bez sternika: Henryk Budziński i Jan Krenz – Mikołajczak oraz w konkurencji czwórki ze sternikiem: Jerzy Braun, Edward Kobyliński, Stanisław Urban, Janusz Ślązak i Jerzy Skolimowski. Brązowy medal trafił także do Jadwigi Wajsówny w konkurencji rzutu dyskiem. Na najniższym miejscu podium znaleźli się ponadtodrużynowo polscy szabliści, w składzie: Władysław Dobrowolski, Tadeusz Friedrich, Marian Suski, Adam Papée, Władysław Segda oraz Leszek Lubicz – Nycz.

W konkursach sztuki reprezentacja Polski mogła poszczyć się dwoma medalami. Złoty medal w kategorii rzeźby otrzymał Józef Klukowski za monumentalne dzieło w granicie „Wieńczenie zawodnika„. Drugi, srebrny medal zdobyła Janina Konarska w dziedzinie malarstwa i grafiki za drzeworyt ”Narciarze”.

Godnymi uwagi – bo świadczące o zasadzie fair play – są też dwa małe wydarzenia bezpośrednio z aren olimpijskich. W konkursie skoku wzwyż Amerykanin Roben Van Osdel poradził swojemu rywalowi do tytułu mistrzowskiego, Kanadyjczykowi Duncanowi McNaughtonowi, w jaki sposób lepiej się wybić. Rada była na tyle dobra, że jej zastosowanie przyniosło Kanadyjczykowi złoty medal. Amerykanin był drugi, a zdobyte przez niego wicemistrzostwo olimpijskie dopełniło bezcenne powszechne uznanie. Z kolei brytyjska florecistka Judy Heather Guinness sama zgłosiła sędziom, iż w decydującym starciu z Austriaczką Ellen Preis omyłkowo przyznano jej dwa trafienia. Ostatecznie Austriaczka triumfowała w tej konkurencji przed wspomnianą Brytyjką.

Ogromny sukces organizacyjny Amerykanów szedł w parze z wynikami sportowymi. Gospodarze z ogromną przewagą zwyciężyli w klasyfikacji medalowej (41 złotych medali na 103 zdobyte) przed Włochami (12 złotych medali na 36 zdobytych) i przed Francją (10 złotych medali na 19 zdobytych).

Bibliografia:

1. Falewicz R., Historia igrzysk olimpijskich, Poznań 2004.
2. Los Angeles 1932, dostępne w Internecie: http://www.olimpijski.pl/pl/221,los-angeles-1932.html, (dostęp: 20.03.2016 r.).
3. Miller D., Historia igrzysk olimpijskich i MKOl. Od Aten do Pekinu 1894 – 2008, Poznań 2008.
4. Szujecki K., Życie sportowe w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 2012.

^{Korekta: Zuzanna Świrzyńska}