„Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego a Żołnierze Wyklęci” - L. Kowalski - recenzja

Kiedy przez Polskę przetoczył się front, a potem zakończyła II wojna światowa, z podziemiem niepodległościowym postanowili rozprawić się nowi komunistyczni włodarze kraju, przyniesieni na sowieckich bagnetach. Z Żołnierzami Wyklętymi walczyły formacje UB, MO, „ludowego„ WP oraz NKWD i sowieckiej armii. Jedną z jednostek powołanych specjalnie do zabezpieczenia ”porządku” w państwie, był Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

I właśnie z tematem tym – genezą powstania KBW i jego walką z Wyklętymi - postanowił rozprawić się dr Lech Kowalski w niniejszej recenzowanej grubej książce.

Lech Kowalski to polski historyk wojskowości, pracujący w latach 1986-1999 w Wojskowym Instytucie Historycznym Akademii Obrony Narodowej. Lech Kowalski jest autorem następujących prac: Generałowie (1992), Kryptonim „Dunaj”. Udział wojsk polskich w interwencji zbrojnej w Czechosłowacji w 1968 r. (1992), Generał ze skazą. Biografia wojskowa generała armii Wojciecha Jaruzelskiego (2001), Komitet Obrony Kraju (MON-PZPR-MSW) (2011) i Cze.Kiszczak. Biografia gen. broni Czesława Kiszczaka (2015). Ponadto publikował artykuły m. in. w „Polityce„, „Rzeczpospolitej„, „Arce„, Arcanach”, „Karcie”, ”Gazecie Polskiej” i paryskich ”Zeszytach Historycznych”. Lech Kowalski był głównym narratorem filmu Towarzysz generał (2009), a za książkę o W. Jaruzelskim otrzymał Nagrodę Fundacji im. Jerzego Łojka przy Instytucie Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku.

Autor w swej opowieści o KBW sięga bardzo daleko, do samego początku. A zaczątki KBW sięgają aż do października 1943 r., kiedy to powołano Samodzielny Batalion Szturmowy (później nazwany Polskim Samodzielnym Batalionem Specjalnym). Oddział ten podporządkowany początkowo Polskiemu Sztabowi Partyzanckiemu, a następnie Resortowi Bezpieczeństwa Publicznego PKWN, stał się zalążkiem organizowanej Brygady Wojsk Wewnętrznych. Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego powołano zaś 26.03.1945 r.

Recenzowana praca została podzielona na dziewięć głównych części. W pierwszych podrozdziałach L. Kowalski opowiada, w jaki sposób komuniści przygotowywali się do przejęcia władzy w naszym kraju. Jak Stalin organizował sobie zaplecze polskich komunistów (ludzi całkowicie mu oddanych i przez to faktycznie zdrajców ojczyzny), w organizacjach wojskowych oraz cywilnych. I jak następowało przejmowanie władzy już w odpowiednim czasie, po „wyzwoleniu” Polski. Taki długi wstęp, moim zdaniem, jest wskazany, albowiem pozwala zrozumieć późniejsze mechanizmy działania Polski Lubelskiej i walki komunistycznych służb mundurowych z podziemiem antykomunistycznym. W pierwszym i drugim rozdziale autor omówił powstanie i struktury KBW. W kolejnych częściach zajął się m. in. werbunkiem i selekcją do jednostki, organizacją oraz metodologią walki z podziemiem. Dopiero od rozdziału VI (Niepokorni i Niezłomni) możemy zapoznać się z chronologicznie przedstawionymi wątkami walki KBW z Żołnierzami Wyklętymi. I w tym miejscu (około połowy książki), po długim wprowadzeniu do tytułowego tematu, zaczyna się naprawdę fascynująca lektura. Możemy przeczytać z jakimi partyzanckimi grupami zmagały się jednostki KBW, i ich sposobami walki z nimi. Z kart książki dowiadujemy się o prowadzonych działaniach grupy KBW przed i w czasie wyborów 1947 r., jak na rządową amnestię reagowali polscy partyzanci. Bardzo interesujący, istotny i mało znany fragment historii omawia rozdział zatytułowany KBW a Ukraińska Powstańcza Armia. Kolejne części pracy opowiadają o akcjach, obławach i likwidacji ostatnich leśnych grup. L. Kowalski kończy swoją książkę rozdziałem opowiadającym o Poznańskim Czerwcu 1956 r., zadając retoryczne (na tym etapie prac badawczych) pytanie: „Ilu mogło być żołnierzy powojennego podziemia antykomunistycznego w szeregach zbuntowanych mieszkańców stolicy Wielkopolski w czerwcu 1956 r.?1.”

Książkę zamyka indeks osobowy, niezwykle pomocny w tego rodzaju pracach. Zauważalną uwagą, jaka może budzić wątpliwości, jest brak bibliografii. Jednakże uważny czytelnik znajdzie pomoc w tym względzie w licznie występujących przypisach. Następne uwagi nasuwające się podczas lektury, to brak w pracy L. Kowalskiego zdjęć przedstawiających bohaterów książki i map operacji KBW, które z pewnością wspomagałyby tekst wizualnie.

Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego a Żołnierze Wyklęci uważam za książkę bardzo ważną i cieszę się, iż ukazała się na rynku za sprawą poznańskiego wydawnictwa Zysk i S-ka. Jeśli nie licząc tych wydanych przed 1989 r., jest to pierwsza praca w całości poświęcona KBW i walkom prowadzonym przeciwko żołnierzom Niepodległej. Być może nie ze wszystkimi opiniami autora musimy się zgadzać. Ale bez wątpienia L. Kowalski wykonał ogrom pracy i w sposób wnikliwy opowiedział nam losy komunistycznej jednostki, której powołanie było tylko i wyłącznie związane z siłową obroną reżimu i dalszego zniewolenia narodu.

Podczas lektury nie natknąłem się na błędy, a więc pozytywnie należy ocenić pracę redakcji i korektę. Także wydanie książki, zachęca do sięgnięcia po ten tom i przeczytania. Szyte kartki oprawiono w twardą okładkę gwarantującą trwałość publikacji.

Recenzowana pozycja książkowa to obowiązkowa lektura dla wszystkich osób zainteresowanych działaniami komunistycznych wojsk i ich walce prowadzonej przeciwko Żołnierzom Wyklętych. To także pozycja, po którą mogą sięgnąć osoby interesujące się historią II wojny światowej i powojenną, antykomunistycznym podziemiem oraz ogólnie historią Polski w XX wieku.

Polecam.

Plus/minus:

Na plus:

+ mało znany temat książki

+ wnikliwe opracowanie dot. komunistycznych wojsk porządkowych

+ opis zmagań KBW z antykomunistycznym podziemiem

+ wartość merytoryczna pracy

+ przystępna cena

+ bardzo ładne wydanie

Na minus:

- dla niektórych być może zbyt długi wstęp i wprowadzenie

- brak zdjęć i map

Tytuł: Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego a Żołnierze Wyklęci. Walka z podziemiem antykomunistycznym w latach 1944-1956

Autor: Lech Kowalski

Wydawca: Zysk i S-ka

Rok wydania: 2016

ISBN: 978-83-7785-956-8

Liczba stron: 870

Oprawa: twarda

Cena: 59 zł

Ocena recenzenta: 8/10

^{Korekta: Malwina Lange}

1. L. Kowalski, Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego a Żołnierze Wyklęci, Poznań 2016, s. 812. [↩]